badania podstawowe

Prof. Dominika Zgid jest chemiczką kwantową. Raz na siedem lat może wybrać dowolną uczelnię na świecie, by prowadzić tam swoje badania. Wybrała Uniwersytet Warszawski – i przyjechała do Polski wraz z mężem, również naukowcem. Razem, w grantach na badania, są warci dla uczelni ponad 33 mln zł, chociaż ona nie lubi, gdy mówi się o tym w ten sposób. – Nie chodzi o wysokość pozyskanych pieniędzy, tylko o to, co można za nie zrobić. To, czym się zajmuję, nie należy do żadnego kraju. Całe moje dotychczasowe życie zawodowe to praca za granicą. A teraz mam umiejętności, którymi chcę się podzielić – mówi badaczka o powodach swojego powrotu do Polski. Ma też ciekawe spojrzenie na inwestowanie w AI w Polsce i na miliardowe wydatki na komputery kwantowe na świecie.

Dlaczego obywatele i przedsiębiorcy nie ufają naukowcom? Z jakiego powodu w Polsce badania podstawowe, czyli fundament innowacji, są postrzegane jako piaskownica dla naukowców lub ich hobby? Prof. Krzysztof Pyrć, nowy prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP), wskazuje luki w systemie, które wymagają natychmiastowej reakcji środowiska naukowego i polityków.

Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej (NAWA) pisze nową strategię dla polskiej nauki, ale przeznaczoną dla polityków. Chce kusić do pracy w Polsce zagranicznych naukowców tak, jak dotychczas namawiała do powrotu do kraju polskich: oferując im 2,5 mln zł na pobyt i pensję dla własnego zespołu przez kilka lat. Do tego dochodzi dofinansowanie badań. – Jeżeli gospodarka na coś stawia, to i nauka powinna na to postawić. Zarekomendujemy określone obszary o największym potencjale – mówi Wojciech Karczewski, dyrektor NAWA.

Komercjalizacja wyników badań naukowych to pięta achillesowa polskich uczelni. Są niedopasowane do potrzeb firm, ich sprzedaż nie jest też wpisywana na listę priorytetów samych naukowców. Czy i co można zmienić, by z dokonań rodzimych uczonych korzystały firmy i społeczeństwo – rozmawiamy z Jakubem Jasiczakiem, szefem Porozumienia Spółek Celowych.

– Kraj frontowy nie może nie mieć polityki naukowej i nie może opierać się wyłącznie na imporcie cudzych technologii. A mamy obawy, że za chwilę usłyszymy, że nie ma na naukę, bo trzeba wydawać na zbrojenia. Potęga krajów frontowych, jak Izraela, Tajwanu czy Korei Południowej, budowana jest przez własny przemysł, który opiera się na innowacjach i nauce, nie odwrotnie. Nie da się być krajem bezpiecznym bez dobrze działającego sektora nauki – mówi prof. Łukasz Okruszek z PAN, z którym rozmawiamy o zadaniach dla nowego ministra Nauki.