Andy Warhol, jakiego nie znacie: wyjątkowa wystawa w poznańskim Starym Browarze

Na trzech kondygnacjach Pop Culture Gallery można zobaczyć m.in. oryginalne grafiki, polaroidy, filmy, szkice, archiwalne reklamy oraz zaprojektowane przez Warhola okładki płyt i magazynów „Interview”. Prace wideo na potrzeby poznańskiej ekspozycji udostępniło Andy Warhol Museum w Pittsburghu. To rzadka okazja, by w Polsce zobaczyć dzieła z kolekcji tej amerykańskiej instytucji.

Od chłopca z Pittsburgha do legendy pop-artu

Kurator Wojtek Piotr Onak podkreśla, że wystawa nie ogranicza się do pokazywania efektów twórczości artysty. Bardziej stara się uchwycić źródła jego wizji – drogę chłopca z Pittsburgha do ikony kultury masowej.

– „Andy Warhol. A Kind of Retrospective” to wystawa zbudowana wokół kluczowego pytania: w jaki sposób twórczość jednego artysty przeniknęła tak wiele obszarów życia współczesnego i dlaczego jego wizje wciąż działają z taką siłą? Instagram, YouTube, reality shows, selfie, kontent wiralowy, tabloidy online i TMZ – cały ten świat operuje dziś według zasad, które Warhol dostrzegł i uruchomił dekady temu. Seryjność, inscenizacja codzienności, płynna tożsamość medialna, ekonomia widzialności – to wszystko już było. Tyle że w czerni i bieli polaroidu, w trzynastogodzinnym filmie bez akcji, w sztucznie utrwalonym uśmiechu na sitodruku. Współczesna popkultura to jego dzieło, nawet jeśli o tym nie wie – mówi kurator wystawy.

Pierwsza część wystawy koncentruje się na życiowych doświadczeniach, które ukształtowały strategie i estetykę artysty. Chodzi o relacje w rodzinie o imigranckich korzeniach, dzieciństwo na amerykańskich peryferiach, chorobę, wejście do świata nowojorskiej bohemy, queerową tożsamość. W tej sali znalazły się: biograficzny film, linia czasu mapująca kluczowe wydarzenia z życia Warhola, fragmenty wywiadów, zdjęcia oraz wczesne prace nieprezentowane dotąd publicznie w Polsce, m.in. litografia z portretem Grety Garbo z 1954 r.

Wystawa pokazuje, jak bardzo świadomie Warhol budował swój wizerunek. Widać też, jak konsekwentnie przekształcał obecność w świecie sztuki i popkultury w spójny projekt artystyczny.

Człowiek wielu technik

– Andy Warhol znany jest z wielu rzeczy, a najbardziej z ikonicznego opakowania puszki zupy Campbell’s. Często jednak odbierany jest wyłącznie jako wielki artysta, a nie człowiek, który miał życie prywatne pełne emocji i pasji. Odbiorcy jego sztuki rzadko wiedzą, że Warhol rysował reklamy i projektował buty. Tworzył nawet ilustracje homara czy części krowiego mięsa do książki kucharskiej. Mało kto pamięta, że zajmował się również projektowaniem materiałów tekstylnych – zauważa kurator.

Przeczytaj: Boski włoski Giorgio Armani. Kto zastąpi zmarłego króla „Made in Italy”?

Podczas wystawy warto zwrócić uwagę na to, że Andy Warhol, choć kojarzony jest przede wszystkim z malarstwem i sitodrukiem, nie był artystą jednej techniki. „A Kind of Retrospective” pozwala zanurzyć się w bogactwie jego formalnych poszukiwań. Na kolejnym piętrze Pop Culture Gallery kurator oddał głos kamerze. Centralnym elementem ekspozycji są wielkoformatowe instalacje wideo z serii „Screen Tests” z lat 60.. Udostępniło je Andy Warhol Museum w Pittsburghu. To filmowe portrety Salvadora Dalego i modelki Nico, bywalców słynnej pracowni Warhola, tzw. Silver Factory.

– Podczas naszej wystawy prezentujemy m.in. filmy, sitodruki, okładki płyt winylowych i książek, których w tej formie jeszcze nie pokazywano w Polsce. Mamy tutaj dużo kolorów, ale też widzimy smutek. Tak jest w „Krześle elektrycznym” czy w sitodruku z serii Flash, powstałym po zabójstwie Johna F. Kennedy’ego – podkreśla kurator wystawy.

Sukienka z nadrukiem z kultowej puszki zupy

Piętro wyżej widzowie mogą podziwiać wybór dzieł i artefaktów, w których Warhol przetwarzał tematy kultury popularnej – sławy, konsumpcji, pieniędzy. Kampanie dla domów mody, kolekcja kilkudziesięciu okładek winyli i ponad 50 numerów magazynu „Interview” zaprojektowanych przez Warhola, w tym premierowe wydanie kultowego tytułu, przypominają, że początki jego kariery wiązały się z reklamą i grafiką komercyjną.

Tapeta „The Cow” czy portrety Mao pokazują jego grę z multiplikacją i formatem. The Souper Dress – sukienka z nadrukiem puszki zupy Campbell’s – symbolizuje zacieranie granic między sztuką a produktem. Oryginalne polaroidy z lat 70. i 80. odsłaniają jego eksperymenty w intymnej skali. Nie zabrakło także prac z Marilyn Monroe. Wizerunek gwiazdy pojawia się w rzadko prezentowanych realizacjach, jak grafika z ustami aktorki z 1964 r.

– Na wystawie najbardziej cieszą mnie materiały tekstylne – jak sukienka i spódnica – bo są bardzo rzadko pokazywane i omawiane. Niesamowitą rzeczą jest praca stworzona na komputerze Amiga Commodore 1000, którą kilka lat temu sprzedano za 873 tys. dolarów. Z ogromną dumą mogę powiedzieć, że jesteśmy drugim miejscem na świecie, gdzie oryginał tej pracy jest prezentowany. Mamy też plakat z kampanii marki Dior, w której wykorzystano fotografie Polaroid Warhola. To niezwykłe zjawisko, że artysta tyle lat po śmierci wciąż generuje nowe prace i produkt. Staramy się to pokazać na naszej wystawie – dodaje kurator.

Wystawa „Andy Warhol. A Kind of Retrospective” rozpoczęła się wernisażem 11 września 2025 r. i potrwa do 28 lutego 2026 r.

W poprzednich latach w poznańskim Starym Browarze prezentowano m.in. osadzoną w wirtualnej rzeczywistości ekspozycję „Björk Digital”, wystawę fotografii Davida LaChapelle’a, retrospektywę Gianniego Versace oraz ekspozycję o historii butów sportowych przygotowaną we współpracy z Design Museum w Londynie.

Przeczytaj: Moda na modę. Ekspozycje ubrań robią furorę na całym świecie

Główne wnioski

1. Wystawa „Andy Warhol. A Kind of Retrospective” ukazuje nieznane dotąd w Polsce oblicze amerykańskiego artysty, koncentrując się nie tylko na jego twórczości, ale także na osobistych doświadczeniach, które miały ogromny wpływ na jego artystyczną tożsamość.
2. Ekspozycja w Pop Culture Gallery w Starym Browarze pokazuje, że Warhol nie był wyłącznie ikoną pop-artu, lecz także prekursorem zjawisk, które dziś dominują w mediach społecznościowych – od viralowych treści po kulturę selfie.
3. Dzięki unikatowym dziełom wypożyczonym m.in. z Andy Warhol Museum w Pittsburghu, poznańska wystawa odsłania wszechstronność Warhola jako twórcy – od grafik i sitodruków, przez modę i reklamę, aż po cyfrowe eksperymenty z komputerem Amiga Commodore 1000.