Zdrowie psychiczne – eliksir witalności w życiu prywatnym i zawodowym

Z danych ZUS wynika, że w 2024 roku w Polsce wystawiono ponad 1,6 mln zwolnień lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych i zachowania. To o 13,8 punktów procentowych więcej niż rok wcześniej. Łączny czas nieobecności z tego powodu przekroczył 30 mln dni. Najczęstszą przyczyną były reakcje na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne.  

Najnowsze badanie marki Multi.Life wskazuje, że 54 proc. Polaków doświadcza stresu co najmniej raz w tygodniu. Aż 22 proc. – codziennie. Problem nie sprowadza się wyłącznie do chwilowego napięcia. Dane potwierdzają, że mamy do czynienia ze zjawiskiem o przewlekłym charakterze i szerokim polu oddziaływania.

Stres odbiera nam młodość

Blisko 40 proc. Polaków przyznaje, że przez stres czuje się starzej, niż wskazuje na to ich metryka.  Paradoksalnie to poczucie towarzyszy częściej ludziom młodym, między 18. a 34. rokiem życia.  

– Z pozoru może się wydawać, że subiektywne poczucie wieku nie jest istotnym problemem. W rzeczywistości jednak jest to oznaka naszej witalności, która stanowi motor dla życia w pełni, osiągania i chęci samorealizacji. Dlatego zarządzanie stresem i niwelowanie jego efektów jest jednym z kluczowych aspektów mających wpływ na jakość naszego coraz dłuższego, życia – także w wymiarze zawodowym – wskazuje dr hab. n. med. Andrzej Silczuk, psychiatra, ekspert Multi.Life, Head of Mental Care w Benefit Systems.

Co najbardziej stresuje Polaków?

Źródła stresu są głęboko zakorzenione w codzienności. Najczęściej wskazywane czynniki to: nadmiar obowiązków i brak czasu (48 proc.), przeciążenie informacyjne i nadmiar bodźców (47 proc.), presja zobowiązań rodzinnych, zawodowych i społecznych (45 proc.) oraz ciągłe zamartwianie się o zdrowie (42 proc.). Do tego dochodzą problemy ze snem (35 proc.), konieczność podejmowania wielu decyzji w krótkim czasie (36 proc.) czy niepewna sytuacja finansowa (33 proc.). Choć rzadziej wskazywane, to jednak obecne są także konflikty w pracy (17 proc.) i napięcia w relacjach rodzinnych (21 proc.).

– Stres przyspiesza procesy biologiczne i psychiczne, zwiększając ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, zaburzeń snu, depresji i spadku zdolności poznawczych. Życie w przewlekłym napięciu odbiera energię i poczucie sprawczości, a ignorowanie stresu realnie skraca czas zdrowego funkcjonowania. Dlatego profilaktyka musi łączyć działania indywidualne (np. trening technik regulacji, higiena snu, ruch) i organizacyjne (przewidywalne rytuały pracy, szybki dostęp do wsparcia psychologicznego). To nie dodatek, lecz inwestycja w realne wydłużenie okresu dobrego funkcjonowania – komentuje dr hab. n. med. Andrzej Silczuk.

Potrzeba zmian indywidualnych i systemowych

Jeśli stres już dziś odbiera nam młodość, to przyszłość będzie zależeć od tego, czy nauczymy się go skutecznie redukować i traktować profilaktykę zdrowia psychicznego z taką samą powagą, jak profilaktykę chorób somatycznych. To wyzwanie zarówno indywidualne, jak i społeczne – wymagające zmian w stylu życia, ale też odpowiedniego podejścia pracodawców i instytucji.

– Stres wynika dziś zarówno z sytuacji osobistych, jak i zawodowych, a także z obiektywnych realiów zmieniającej się i dynamicznej rzeczywistości, na które po prostu nie mamy wpływu. Dlatego ważne jest nauczenie się, jak zarządzać stresem. Taka umiejętność jest nieodzownym elementem profilaktyki – zarówno w zakresie zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Pracodawcy coraz częściej dostrzegają te połączenia. W efekcie część polskich firm podejmuje dziś kompleksowe działania obejmujące wymiar psychiczny i somatyczny dobrostanu pracowników. Na rynku pojawiają się też nowe benefity. To np. Multi.Life, siostrzany produkt kultowej karty MultiSport, który pomaga pracownikom zmienić styl życia na zdrowszy i wzmocnić profilaktykę. Jest to możliwe dzięki monitorowaniu posiłków, snu, aktywności, pomocy dietetyków, trenerów, ale też budowaniu kompetencji z zakresu odporności psychicznej w ramach kursów czy konsultacji z rozbudowanym gronem profesjonalistów z dziedziny psychologii – podsumowuje dr hab. n. med. Andrzej Silczuk.

Według raportu firmy McKinsey 59 proc. pracowników oczekuje od firmy wsparcia w obszarze zdrowia psychicznego. Badanie Willis Towers Watson „2024 Wellbeing Diagnostic Survey” pokazuje, że wśród wszystkich wymiarów wellbeingu firmy na całym świecie wciąż najsilniej dbają o obszar zdrowia fizycznego pracowników. Niemniej aż 66 proc. uznaje dziś dbałość o dobrostan emocjonalny za priorytet wśród działań wellbeingowych i do 2027 zamierza rozszerzyć ofertę wsparcia. Szczególnej uwagi wymaga młodsze pokolenie. Statystyki dotyczące zwolnień lekarskich wskazują, że problemy psychiczne najczęściej dotyczą osób w wieku 30–39 lat. Dane Instytutu Psychologii PAN sugerują że sytuacja może się pogarszać wraz z wejściem na rynek pracy osób w wieku 18–24 lata, które już dziś najgorzej oceniają swój dobrostan psychiczny.