Dżakarta zakaże handlu psim i kocim mięsem. Indonezja odwraca się od okrutnej tradycji

Gubernator Dżakarty, Pramono Anung, ogłosił całkowity zakaz handlu psim i kocim mięsem w indonezyjskiej stolicy. To finał blisko dekady starań obrońców praw zwierząt.

Indonezja jest jednym z nielicznych krajów Azji, w których jedzenie psów i kotów nie zostało dotąd całkowicie zakazane. Na obszarze 290-milionowego archipelagu każdego roku zabija się ponad milion psów na mięso. Choć spożywa je zaledwie kilka procent obywateli, w praktyce oznacza to kilkanaście milionów konsumentów.

Jak podaje magazyn „Kompas”, Dżakarta przygotowuje rozporządzenie w sprawie zakazu hodowli, uboju i sprzedaży psów i kotów w celach spożywczych. Dokument ma być gotowy do połowy listopada, a następnie zatwierdzony przez stołecznych radnych. Podstawę prawną stanowią ustawy z 2012 i 2014 r., które klasyfikują psy i koty jako zwierzęta nieprzeznaczone do spożycia.

„Ponad milion psów i nieznana liczba kotów jest porywana ze swoich domów lub ulic i znosi ogromne cierpienie z powodu handlu mięsem w Indonezji. Dzieje się to mimo faktu, że spożywa je tylko niewielki ułamek populacji, a proceder stanowi realne zagrożenie dla zdrowia całego narodu” – napisała w oświadczeniu Lola Webber, dyrektorka kampanii „Koniec z mięsem psów” w Humane Society International.

Aktywiści liczą, że decyzja władz Dżakarty będzie punktem zwrotnym i że rząd krajowy pójdzie śladem Korei Południowej. Tam w 2024 r. parlament przyjął zakaz jedzenia psów i kotów w całym kraju.

Z badania firmy Nielsen z 2017 r. wynika, że taki zakaz poparłoby 93 proc. Indonezyjczyków.

Makabryczna tradycja

Jedzenie psiny jest dalekie od głównego nurtu kulinarnego, lecz wciąż obecne w niektórych regionach Indonezji, zwłaszcza zamieszkanych przez mniejszości religijne. Większość muzułmańska traktuje spożywanie psiego mięsa podobnie jak jedzenie wieprzowiny.

W Północnym Sulawesi, w częściach Jawy, Sumatry i wschodniej części kraju, gdzie mieszka wielu chrześcijan, popularne są dania z psiny – z grilla, w formie gulaszu, szaszłyków czy zup. Krążą opowieści, że mają one działanie lecznicze – pomagają na tyfus i dengę.

Konsumpcja psiego mięsa jest typowa dla kultur Minahasa, Maluku, Toraja, Bataków oraz ludów z Wschodnich Nusa Tenggara.

Etnografowie wskazują, że lud Minahasa w Północnym Sulawesi zaczął spożywać psie mięso dopiero w latach 30. XX w., podczas klęski głodu. Psy, wcześniej używane jako zwierzęta myśliwskie, trafiły wtedy na stoły. Region był jednak już wcześniej znany z nietypowych zwyczajów kulinarnych – jedzono tam węże, szczury i nietoperze. Mięso psów, przyrządzane z dużą ilością ostrych przypraw, nosi eufemistyczne nazwy. Wiąże się z rytuałami, m.in. rozlewaniem krwi świeżo zabitego psa na belkach nowo zbudowanego domu.

U Bataków spożywanie psiny ma starsze korzenie i jest częścią tradycyjnych ceremonii. Najbardziej znanym daniem jest pikantny gulasz lub curry z mięsa psa, gotowany z trawą cytrynową, liśćmi kafiru i często z dodatkiem krwi. W przeciwieństwie do innych grup etnicznych, które po przyjęciu islamu porzuciły podobne potrawy, Batakowie po chrystianizacji w XIX w. nie zrezygnowali z psiny ani wieprzowiny.

Okrucieństwo ludzi

Z wiejskich społeczności nietypowe zwyczaje żywieniowe przeniosły się do dużych miast. W niektórych z nich uliczne restauracje serwujące psinę reklamują się banerami z kreskówkowymi wizerunkami czworonogów. Jednym z nich jest Scooby Doo, bohater popularnego niegdyś amerykańskiego serialu.

Uliczne restauracje serwujące psinę reklamują się banerami z kreskówkowymi wizerunkami czworonogów – w tym Scooby Doo, bohatera popularnego niegdyś amerykańskiego serialu.

Lekarze ostrzegają przed zagrożeniami zdrowotnymi. Można zarazić się pasożytami wywołującymi włośnicę, bakteriami E. coli, salmonellą i cholerą, zwłaszcza przy niewłaściwym obchodzeniu się z mięsem. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje, że handel psami przeznaczonymi do konsumpcji sprzyja rozprzestrzenianiu się wścieklizny w Indonezji. Zarażone zwierzęta znajdowano m.in. na tradycyjnych targach w Północnym Sulawesi.

W 2018 r. organizacje broniące praw zwierząt ujawniły wstrząsające nagranie z targowiska w Tomohon, przedstawiające brutalne zabijanie psów i kotów. Zwierzęta miały być łapane na ulicach, upychane w ciasnych klatkach z zakneblowanymi pyskami, a następnie transportowane w fatalnych warunkach i uśmiercane w obecności dzieci. Ubój psów często polegał na paleniu ich żywcem palnikiem.

Targowisko w Tomohon słynie też ze sprzedaży mięsa węży, nietoperzy, szczurów i dzików – elementu kulinarnej tradycji ludu Minahasa. W połowie 2023 r. lokalne władze zakazały sprzedaży mięsa kotów i psów na tym bazarze.

Groźne zatrucia

Indonezyjskie media regularnie informują o przypadkach ciężkich zatruć pokarmowych po spożyciu psiego mięsa, w tym kilku śmiertelnych. Przypadki te koncentrują się głównie w regionach zamieszkałych przez mniejszości etniczne i kulturowe.

W 2023 r. w prowincji Wschodnie Nusa Tenggara, należącej do najbiedniejszych regionów kraju, 11 osób trafiło do szpitala po spożyciu psiego mięsa, a jedna zmarła. To najnowszy udokumentowany przypadek masowego zatrucia w Indonezji. Rok wcześniej podobne zdarzenie miało miejsce w prowincji Papua – 53 osoby zostały hospitalizowane po zjedzeniu psiny podczas przyjęcia urodzinowego. Około godzinę po posiłku uczestnicy zaczęli odczuwać zawroty głowy, wymioty, osłabienie, nadmierne pocenie się i biegunkę. Wszyscy przyznali, że jedli to samo danie. Choć wszyscy wrócili do zdrowia, lokalny szpital przez kilka dni przeżywał oblężenie.

Najgłośniejszym w ostatnich latach przypadkiem zatrucia było zdarzenie z 2017 r., w którym ucierpiała sześcioosobowa rodzina. Do tragedii doszło na wschodzie kraju. 45-letni ojciec kupił od sąsiada głowę psa i fragment żeber, które następnie przyrządziła jego żona. Tuż po posiłku wszyscy członkowie rodziny zaczęli wymiotować i mieli silną biegunkę. Ojciec, matka i trzy córki trafili na szpitalny oddział ratunkowy. Najmłodszy, 9-letni chłopiec, po wstępnej pomocy w lokalnym ośrodku zdrowia został odesłany do domu, gdzie zmarł dwa dni później.

Skandal na Bali

W 2017 r. organizacja Animals Australia opublikowała głośny raport śledczy. Ujawniono w nim, że turyści na Bali nieświadomie spożywali psie mięso. Było sprzedawane przez ulicznych handlarzy jako kurczak – zarówno w formie dań w restauracjach, jak i na stoiskach ulicznych. Szacunki wskazywały, że na wyspie zabijano rocznie nawet 70 tys. psów. Nieuregulowany, niehigieniczny handel stanowił zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Po medialnej burzy i międzynarodowej presji gubernator prowincji wysłał do lokali policję i inspekcję weterynaryjną. Po kontrolach setek restauracji i straganów zamknięto 33 punkty sprzedaży psiego mięsa. Organizacje Animals International i międzynarodowe media uznały jednak te działania za doraźne i symboliczne, oparte jedynie na przepisach dotyczących okrucieństwa wobec zwierząt oraz bezpieczeństwa żywności. Dopiero w 2023 r. władze prowincji formalnie zakazały dystrybucji, sprzedaży i zakupu psiego mięsa na Bali.

Mniej więcej w tym samym czasie, gdy władze wyspy Bali kontrolowały nieuczciwych sprzedawców, w Dżakarcie i innych dużych miastach zaczęto organizować masowe marsze. Ich uczestnicy domagali się od władz centralnych konkretnych działań. Protesty przyciągały tysiące ludzi, a ich głos wspierali celebryci, weterynarze i wpływowi muzułmańscy duchowni. W efekcie rząd ogłosił, że mięso psów nie jest żywnością, a ministerstwo rolnictwa wydało okólnik wzywający do zakończenia handlu nim.

Według danych organizacji Free Dog Meat Indonesia, w samej Dżakarcie gotuje się około 8 tys. psów miesięcznie. To oznacza spadek o 1,5 tys. w porównaniu z 2020 r. W ostatnich latach coraz więcej indonezyjskich miast i regionów wprowadziło regulacje lub całkowity zakaz handlu psim mięsem.

Po latach kampanii społecznych rośnie sprzeciw wobec jedzenia zwierząt uznawanych za towarzyszy ludzi, zwłaszcza wśród młodszych pokoleń.

Główne wnioski

1. Dżakarta przygotowuje się do wprowadzenia pełnego zakazu handlu i spożywania psiego oraz kociego mięsa, dołączając do rosnącej liczby regionów w Indonezji i Azji, które odchodzą od tej kontrowersyjnej praktyki. Decyzja wynika z rosnących obaw o dobro zwierząt, zdrowie publiczne oraz zmieniających się postaw społecznych, szczególnie wśród młodszych pokoleń. Szacuje się, że w Indonezji nawet kilkanaście milionów osób wciąż spożywa psie mięso.
2. Konsumpcja psiny jest najbardziej rozpowszechniona w regionach zamieszkanych przez mniejszości religijne i kulturowe, skąd zwyczaj ten trafił do miast. Lekarze ostrzegają przed ryzykiem zatruć pokarmowych, zakażeń pasożytami prowadzących do chorób takich jak włośnica i groźnymi bakteriami, takimi jak E. coli i salmonella. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje, że handel psami przeznaczonymi na stoły sprzyja rozprzestrzenianiu się wścieklizny – przypadki zakażonych zwierząt wykrywano m.in. na targach w Północnym Sulawesi.
3. Od blisko dekady w kraju trwają masowe kampanie przeciwko zabijaniu psów i kotów na mięso, napędzane skandalami i śledztwami dziennikarskimi. W 2017 r. ujawniono, że turystom na Bali sprzedawano psie mięso jako drób. Choć wywołało to międzynarodowe oburzenie, zakaz handlu wprowadzono dopiero sześć lat później. W 2018 r. aktywiści opublikowali wstrząsające nagrania z targowiska w Tomohon, pokazujące okrutne zabijanie psów i kotów. Dopiero pięć lat później, po długich naciskach opinii publicznej, wprowadzono tam zakaz uboju tych zwierząt.