Budżet Unii Europejskiej w 2025 r. wyniesie 199,4 mld euro

Państwa członkowskie zdecydowały kwalifikowaną większością głosów, że budżet na przyszły rok wyniesie 199,4 mld euro w zobowiązaniach i 155,2 mld euro w płatnościach ogółem. Uwzględniono w nim też wydatki na nieprzewidziane wydatki, „biorąc pod uwagę obecny kontekst gospodarczy i geopolityczny”.

Na co idą unijne pieniądze

Około 90 proc. budżetu finansuje działania cele związane ze wsparciem regionów, rolników, naukowców, studentów, organizacji pozarządowych i przedsiębiorstw w krajach UE i poza nimi. W przeciwieństwie do budżetów krajowych budżet UE jest ukierunkowany przede wszystkim na inwestycje.

UE tworzy 27 krajów o łącznej populacji 450 mln obywateli. Mając na uwadze te liczby, roczny budżet UE jest w rzeczywistości stosunkowo niewielki i porównywalny z budżetem krajowym Danii liczącej 5,6 mln osób, a od budżetu Polski z 38-milionową populacją jest o około 30 proc. mniejszy.

Jest to piąty roczny budżet w ramach długoterminowego budżetu UE na lata 2021–2027.

W tym roku UE przeznaczy 800,5 mln euro na tzw. nieprzewidziane potrzeby, w tym wsparcie w związku z niedawnymi powodziami, które dotknęły kilka państw członkowskich (Hiszpanię, Włochy). Jest to możliwe dzięki przesunięciu środków w obrębie Wieloletnich Ram Finansowych (WRF). Budżet nadal będzie finansować sztandarowe programy, takie jak „Horyzont Europa” i Erasmus+. Jest uzupełniany działaniami wspierającymi odbudowę po COVID-19 w ramach NextGenerationEU, czyli planu UE na odbudowę po pandemii.

Budżet czołowego naukowego programu Horyzont Europa w 2025 r. wyniesie 12,76 mld euro, tj. o 1 proc. mniej w zobowiązaniach i o 6 proc. mniej w płatnościach (w tym budżety korygujące) w porównaniu z 2024 r. Wynika to z uzgodnionej redukcji przeglądu śródokresowego wieloletnich ram finansowych z lutego 2024 r. o kwotę 2,1 mld euro w latach 2025–2027. W porównaniu z pierwotną propozycją KE z czerwca 2024 r. budżet został zwiększony o 25 mln euro (m.in. dodatkowe 2,5 mln EUR na działania programu Marie Curie i 15 mln euro na klaster zdrowia). Oznacza to, że cięcie budżetu programu Horyzont Europa nie było tak znaczące, jak pierwotnie planowano.

Komisja Europejska w oświadczeniu stwierdziła, że budżet pozwoli UE wywiązać się z zobowiązań politycznych, począwszy od zmian uzgodnionych w ramach śródokresowej rewizji wieloletnich ram finansowych. Zmienione WRF zapewniają silne wsparcie Ukrainie, zwiększone finansowanie w celu wsparcia europejskiej konkurencyjności, działania na rzecz technologii strategicznych dla Europy (STEP), zaradzenie skutkom kryzysu na Bliskim Wschodzie i presji migracyjnej.

– Cieszę się, że osiągnęliśmy porozumienie w sprawie budżetu UE na 2025 r. Budżet na przyszły rok pozwoli nam skupić się na priorytetowych obszarach UE, zapewniając jednocześnie ostrożne i realistyczne podejście do wydawania pieniędzy podatników. Zachowaliśmy wystarczający margines finansowy, aby reagować na nieprzewidziane okoliczności, biorąc pod uwagę obecny kontekst gospodarczy i geopolityczny – skomentował Péter Banai, węgierski główny negocjator rady ds. budżetu UE na 2025 r.

– Nadal wypełniamy nasze zobowiązania polityczne i zapewniamy finansowanie na sprostanie obecnym i przyszłym wyzwaniom Unii Europejskiej: transformacji ekologicznej i cyfrowej, zwiększeniu odporności Unii, zaradzeniu skutkom rosyjskiej wojny w Ukrainie i utrzymującemu się kryzysowi na Bliskim Wschodzie. Osiągnięte porozumienie zapewnia odpowiednią równowagę między pilnymi potrzebami finansowymi Europy a ciągłością programów, które napędzają Europę – stwierdził Johannes Hahn, austriacki komisarz do spraw budżetu i administracji.

Co dalej z budżetem

Przyjęcie budżetu musi teraz ogłosić Parlament Europejski. Debata na ten temat odbędzie się podczas sesji plenarnej w Strasburgu we wtorek, a głosowanie w środę. Rada Europejska poinformowała jednak, że osiągnęła już porozumienie z PE w sprawie budżetu. Negocjacje między Komisją, Parlamentem a państwami UE toczyły się od lipca.

Budżet UE rodził się w tym roku w bólach. Po przyjęciu przez Parlament Europejski poprawek do projektu Rada wyraziła sprzeciw wobec propozycji Parlamentu. W związku z tym zwołano posiedzenie komitetu pojednawczego. Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie 16 listopada 2024 r.

Komitet pojednawczy składa się z przedstawicieli 27 państw członkowskich i 27 członków Parlamentu Europejskiego, a Komisja działa jako pośrednik, dążąc do pogodzenia stanowisk obu instytucji.

Do tej pory Niemcy były największym płatnikiem netto UE, wpłacając 17,4 mld euro więcej niż otrzymały. Francja natomiast wpłaciła ok. 9 mld euro więcej niż uzyskała.

Największymi beneficjentami są Polska, Rumunia i Węgry – wynika z badania Instytutu Niemieckiej Gospodarki w Kolonii. Polska otrzymała ok. 8 mld euro więcej niż wpłaciła, Rumunia 6 mld euro, a Węgry 4,6 mld euro.

Badanie Instytutu Niemieckiej Gospodarki wykazało, że wkład netto Niemiec w 2023 r. spadł w porównaniu do roku wcześniejszego. Przyczyną jest słabsza sytuacja gospodarki tego kraju. Rośnie natomiast wkład Hiszpanii i Portugalii. Na wyliczenia dotyczące wkładu poszczególnych państw w 2025 r. należy jeszcze poczekać.

Główne wnioski

1. Budżet UE został przyjęty kwalifikowaną większością głosów; wyniesie 199,4 mld euro w zobowiązaniach i 155,2 mld euro w płatnościach ogółem.
2. Budżet Wspólnoty koncentruje się na głównych priorytetach polityki UE i uwzględnia obecnie trudny kontekst geopolityczny. Najwięcej pieniędzy – ponad 77 mld euro - przeznaczone zostanie na politykę spójności.
3. Zmienione Wieloletnie Ramy Finansowe zapewniają silne wsparcie Ukrainie, zwiększone finansowanie w celu wsparcia europejskiej konkurencyjności, działania na rzecz technologii strategicznych dla Europy (STEP), zaradzenie skutkom kryzysu na Bliskim Wschodzie i presji migracyjnej.