Francja na krawędzi: strajk 2 grudnia i polityczny impas wokół budżetu na 2026 r.

W ramach strajku związków zawodowych przeciwko propozycji budżetu na 2026 r., na wtorek, 2 grudnia w całej Francji planowane są wiece i marsze. Czas trwania tej akcji nie jest przypadkowy, ponieważ zbiega się z analizą projektu ustawy budżetowej na rok 2026. Związki zawodowe stanowczo sprzeciwiają się temu budżetowi zawierającemu, ich zdaniem, „liczne i poważne niedociągnięcia” oraz środki oszczędnościowe, które poważnie wpłynęłyby na pracowników, gospodarkę społeczną i usługi publiczne. Głównym celem mobilizacji jest wywarcie presji na rząd i parlament, aby zaniechali lub zmodyfikowali planowane cięcia budżetowe.

Raporty krajowych mediów i organizatorów ostrzegają przed możliwymi zakłóceniami i niedogodnościami w szkołach, kolei i usługach miejskich.

Żądania koncentrują się na sprawiedliwości społecznej i fiskalnej, cofnięciu cięć etatów (zwłaszcza w edukacji narodowej i służbie cywilnej), ogólnym wzroście płac w celu zrekompensowania zamrożenia wskaźnika płacowego oraz rezygnacji z regresywnych środków socjalnych, takich jak podwojenie dopłat do opieki medycznej i całkowite uchylenie reformy emerytalnej, a nie jej zawieszenia, o czym zdecydował rząd.

Co naprawdę blokuje kraj — brak kompromisu nad budżetem

Punkt zapalny to nie tylko jedna konkretna reforma, ile polityczny impas przy uchwalaniu samego budżetu: porozumienie w parlamencie nie jest pewne, a projekt budżetu i budżet bezpieczeństwa społecznego (PLFSS) wracają do izby w newralgicznym tygodniu dla rządu. Premier Sébastien Lecornu w liście do środowisk przedsiębiorców przestrzegł wprost, że „prawdziwym niebezpieczeństwem dla kraju jest brak budżetu” – argument, który rząd wykorzystuje, by podkreślić kosztowność politycznego paraliżu.

Parlamentarna rozgrywka przesuwa cele fiskalne: rząd pierwotnie chciał obniżyć deficyt do 4,7 proc. PKB, ale wobec poprawek i głosowań jest ryzyko, że deficyt „utnie” blisko 5 proc. PKB – scenariusz, który już budzi ostrzeżenia ze strony ministrów i agencji ratingowych. To nie jest czysto teoretyczna groźba: ostatnie obniżki ocen i negatywne outlooki pokazały, że rynki i agencje śledzą francuskie napięcia polityczno-budżetowe bardzo uważnie.

Związki mówią jednym głosem: projekt budżetu oznacza „regresje” dla pracowników i cięcia w usługach publicznych – odwieszenie reformy wieku emerytalnego nie załagodziło napięć, gdy jednocześnie proponowane są cięcia etatów i oszczędności w oświacie czy ochronie zdrowia. Organizatorzy strajku wskazują na konkretne plany redukcji miejsc pracy i cięcia wydatków jako bezpośrednią przyczynę mobilizacji.

Biznes zbliża się do prawicy – zwrot w stronę RN?

Równolegle trwa inna, mniej widoczna zmiana społeczna we Francji, którą można uznać za papierek lakmusowy przed wyborami prezydenckimi w 2027 r. Część francuskiego biznesu próbuje nawiązać bliższe kontakty ze skrajną prawicą – Rassemblement National (RN) – licząc na uproszczenie polityki fiskalnej i większą stabilność regulacyjną w dłuższym terminie. Jest to o tyle istotne, że do tej pory wpływowe środowiska we Francji forsowały ideę ostracyzmu wokół partii Le Pen. 

Biznes przełamuje Front republikański

Lobby pracodawców i wpływowe środowiska przedsiębiorców prowadzą rozmowy z przedstawicielami RN, próbując przekuć siłę polityczną tej formacji w program gospodarczy bardziej przyjazny rynkowi. To zjawisko opisują ostatnie analizy francuskich dzienników – biznes szuka „mniejszego zła” wobec ryzyka programów lewicowych i obciążeń fiskalnych proponowanych przez nie, np. podatek Zucmana (rocznie 2 proc. od wartości majątku).

Jednak RN pozostaje w praktyce trudne do gospodarczego sklasyfikowania. Z jednej strony mamy bowiem deklaracje o konieczności zrównoważonego budżetu i obniżenia długu, z drugiej – popieranie kosztownych populistycznych obietnic (obniżki podatków dla części wyborców, jednoczesne wydatki socjalne, interwencjonizm państwowy, a może i nacjonalizacje). To nie daje biznesowi pewności, a raczej stwarza pole do gry – kto i jak przefasonuje program RN, jeśli ten dojdzie do władzy i kto zdobędzie wpływ na tę partię i jej liderów.

Konsekwencje: ryzyko polityczne, rynkowe i społeczne

Połączenie dużego długu publicznego, ryzyka przekroczenia założonych celów deficytu i rosnącej presji społecznej (strajki, protesty) tworzą trudny miks: krótkoterminowo – przestoje i utrudnienia paraliżujące transport, ale i całą gospodarkę, średnioterminowo – ryzyko zwiększonych kosztów obsługi długu i presja na ratingi; długoterminowo – możliwość przesunięcia politycznego krajobrazu na prawo, jeśli elity biznesowe znajdą kompromis z RN. Agencje ratingowe i Międzynarodowy Fundusz Walutowy od dawna przestrzegają przed brakiem wiarygodnej ścieżki konsolidacji fiskalnej. Jednak to samo, a może i gorsze, czeka Francję w przypadku dojścia do władzy skrajnej lewicy.

Budżet powstanie?

Są dwa scenariusze: parlament znajdzie kompromis i budżet zostanie przyjęty – wówczas fala protestów może osłabnąć, ale nie zniknie problem długotrwałego napięcia fiskalnego.

Brak budżetu lub ostre cięcia mogą wywołać eskalację społecznej mobilizacji i dalsze zawirowania polityczne, co z kolei zwiększy apetyty przedsiębiorców na poszukiwanie politycznej stabilności poza tradycyjnymi centroprawicowymi kanałami – w tym u RN. Ten scenariusz wydaje się nie do zaakceptowania dla mediów głównego nurtu, większości francuskich intelektualistów i środowiska wielkich miast z dużym zapleczem imigranckim, tradycyjnie obawiającym się dojścia do władzy klanu Le Pen.

Główne wnioski

1. Związkowcy chcą wywrzeć presję na rząd. Ich żądania koncentrują się na sprawiedliwości społecznej i fiskalnej, cofnięciu cięcia etatów (zwłaszcza w edukacji narodowej i służbie cywilnej), ogólnym wzroście płac w celu zrekompensowania zamrożenia wskaźnika płacowego oraz rezygnacji z regresywnych środków socjalnych, takich jak podwojenie dopłat do opieki medycznej i całkowite uchylenie reformy emerytalnej, a nie jej zawieszenia, o czym zdecydował rząd.
2. Brak budżetu lub ostre cięcia mogą wywołać eskalację społecznej mobilizacji i dalsze zawirowania polityczne, co z kolei zwiększy apetyty przedsiębiorców na poszukiwanie politycznej stabilności poza tradycyjnymi centroprawicowymi kanałami – w tym u RN. W planie gospodarczym może oznaczać obniżenie ratingów Francji i wzrost kosztu obsługi długu. 
3. Widoczna zmiana społeczna we Francji, którą można uznać za papierek lakmusowy przed wyborami prezydenckimi w 2027 r. to rezygnacja z tzw. kordonu sanitarnego wokół skrajnej prawicy. Część francuskiego biznesu próbuje nawiązać bliższe kontakty z Rassemblement National (RN) licząc na uproszczenie polityki fiskalnej i większą stabilność regulacyjną w dłuższym terminie. Jest to o tyle istotne, że do tej pory wpływowe środowiska we Francji forsowały ideę ostracyzmu wokół partii Le Pen