Minister ds. startupów i rewizja instytucji finansujących? Sektor innowacji domaga się zmian

Wartość inwestycji na rynku venture capital (VC) w Polsce w 2023 r. wyniosła ponad 2,1 mld zł, podczas gdy w dwóch poprzednich latach sięgała poziomu ponad 3,6 mld zł (dane: PFR Ventures i Inovo VC). W porównaniu do kapitału oferowanego startupom na rynkach zachodnioeuropejskich czy amerykańskich, to wciąż niewiele. Polski ekosystem innowacji dopiero rośnie i – zdaniem jego przedstawicieli – nadal wymaga publicznego wsparcia w wielu kluczowych obszarach.

– Przedstawiciele ekosystemu innowacji potrzebują sprawnej komunikacji z rządem i administracją publiczną, wysłuchania oraz wsparcia w konkretnych obszarach. Obecnie rząd zdaje się bardziej koncentrować na zażegnywaniu kryzysów niż na działaniach oczekiwanych przez przedsiębiorców technologicznych. Dialog byłby prostszy, gdyby w strukturach rządowych powstała specjalna jednostka lub została wskazana osoba odpowiedzialna za rynek startupowy – na przykład społeczna rada ds. innowacyjności lub minister ds. startupów – podkreśla Tomasz Snażyk, szef Startup Poland.

Technologiczna społeczność oczekuje zmian

Fundacja Startup Poland, reprezentująca środowisko startupowe i ekosystem innowacji, przedstawiła propozycje zmian, które mogłyby wesprzeć sektor technologiczny oraz rynek VC w Polsce. Dokument zatytułowany „Propozycje rekomendacji do strategii rozwoju innowacyjności w Polsce” powstał na bazie konsultacji z ok. 60 podmiotami reprezentującymi biznes, innowacje i naukę, w tym m.in.: Incredibles Sebastiana Kulczyka, Google for Startups, Baker McKenzie, PKO Bank Polski, Digital Poland, Polską Przedsiębiorczą, Endeavor, Pracuj Ventures, SpeedUp, Fundację Nauki Polskiej, Krakowski Park Technologiczny, a także spółki Sidly czy Justjoin.it.

Według przedstawicieli ekosystemu innowacji zmiany są koniecznością.

„Chętniej szukamy możliwości rozwoju za granicą, borykając się na rodzimym rynku z barierami administracyjnymi i cierpiąc z powodu braku ulg, które coraz agresywniej wprowadzane są w innych krajach. Dynamika zamykania i powstawania kolejnych małych innowacyjnych firm jest ogromna. Jednak rozwiązania, jakie dostarczają, są znaczącym wsparciem dla gospodarki kraju, stanowiąc nierzadko o jej odporności ekonomicznej. Rynek potrzebuje startupów, a one rynku – który zapewni odpowiednie warunki rozwoju” – napisano w dokumencie.

Innowacje nie urosną bez publicznych zachęt

W jakim punkcie rozwoju jest obecnie krajowy ekosystem startupowy i rynek VC?

– Ekosystem startupowy w Polsce z roku na rok się profesjonalizuje. Choć rynek venture capital w ostatnich dwóch latach wyhamował, głównie z powodu zakończenia unijnej perspektywy finansowej i wygaszenia programów takich jak Bridge Alfa czy Platformy Startowe, które wspierały projekty w fazach pre-seed i seed, trend pozostaje wzrostowy. Obecnie uruchamiany jest kapitał z nowej perspektywy w ramach Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG). W międzyczasie realizowano liczne programy akceleracyjne, zarówno publiczne, jak i korporacyjne, np. „Let’s Fintech” – PKO Bank Polski. To jednak wciąż za mało, by polski ekosystem innowacji mógł rywalizować z rozwiniętymi ekosystemami w Europie Zachodniej czy USA – ocenia Konrad Ozdowy, menedżer ds. innowacji w PKO Banku Polskim.

Zdaniem Konrada Ozdowego, polski sektor venture capital jest w dużym stopniu uzależniony od publicznego wsparcia i nadal go bardzo potrzebuje. Choć liczba aniołów biznesu inwestujących w startupy rośnie, Polska – z uwagi na uwarunkowania historyczne – nie dysponuje pokaźnym kapitałem prywatnym, a prywatni inwestorzy są dość zachowawczy.

– Rozwojowi sektora sprzyjałaby większa promocja instytucjonalna polskich firm technologicznych i startupów za granicą. Większe wsparcie eksportu nowoczesnych technologii to jedna z głównych potrzeb polskiego ekosystemu startupowego – podkreśla Konrad Ozdowy.

Stwórzmy w Polsce lepsze warunki dla startupów

„Sukces międzynarodowy odniosły takie rodzime startupy jak Booksy, LiveChat, Zowie, Nozbe, Codility, Prowly, DocPlanner czy Brainly. To inspiracja i zachęta dla innych startupów do ekspansji zagranicznej. Niestety, jak pokazują badania Fundacji Startup Poland, większość startupów działających w Polsce rozważa przeniesienie działalności do innego kraju. Firmy uważają, że poza Polską, a nawet poza Unią Europejską, łatwiej będzie im rozwinąć biznes, pozyskać najlepsze talenty oraz zwiększyć skalę działalności” – wskazują przedstawiciele Fundacji Startup Poland w swoim dokumencie.

Najlepsi startupowcy wyjeżdżają za granicę w poszukiwaniu dojrzałego rynku kapitałowego.

– W Polsce w ostatnich latach udało się stworzyć tzw. fundusz funduszy zarządzany przez PFR Ventures, który inwestuje unijne i publiczne środki w fundusze VC, przyczyniając się do rozwoju całego sektora. To przykład działań proprzedsiębiorczych. Z drugiej strony mamy np. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju czy Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, wokół których zaczęła tworzyć się negatywna aura związana z nadużyciami. Afery odwracają uwagę od ich podstawowych celów. Chciałbym, aby administracja publiczna kierowała się ambicją wspierania rozwoju gospodarczego opartego na innowacjach, a nie jedynie koniecznością spełnienia unijnych wymogów – podkreśla Tomasz Snażyk.

Główne wnioski

1. Fundacja Startup Poland przedstawiła szereg rekomendacji, których wdrożenie mogłoby znacząco poprawić kondycję startupów oraz całego polskiego ekosystemu innowacji.
2. Przedstawiciele ekosystemu innowacji oczekują lepszego dialogu z rządem i administracją publiczną. Proponują powołanie ministra ds. startupów, który mógłby pełnić rolę łącznika między środowiskiem startupowym a sferą publiczną.
3. Startupowcy wskazują także na konieczność rewizji działania publicznych instytucji odpowiedzialnych za przepływ unijnego finansowania i realizację programów wsparcia. Ostatnie głośne afery nadwyrężyły zaufanie środowiska do tych instytucji.