Bułgaria spieszy się do strefy euro. Celuje w 1 lipca 2025 r.

Bułgaria ma za sobą już kilka nieudanych prób wprowadzenia euro. Pierwotnie miało to nastąpić 1 stycznia 2024 r., ale nie udało się spełnić jednego z kryteriów konwergencji. W efekcie na zaledwie 99 dni przed wyznaczoną datą termin przesunięto o rok. Niestety, od kilku miesięcy wiadomo, że również 1 stycznia 2025 r. nie stanie się realnym terminem. Czy w takim razie na akcesję trzeba będzie czekać kolejny rok?

Lipiec zamiast stycznia

Niekoniecznie, ponieważ istnieje szansa, że Bułgaria wejdzie do strefy euro już 1 lipca 2025 r. Byłby to precedens, gdyż dotychczas wszystkie kraje przyjmowały europejską walutę 1 stycznia. Przykładowo, banknoty i monety euro trafiły do obiegu na początku 2002 r. w 12 krajach, w tym Austrii, Niemczech i Francji. Kolejne przyjęcia euro miały miejsce w różnych latach: w 2007 r. w Słowenii, w 2008 r. na Cyprze i Malcie, a ostatnio w 2023 r. w Chorwacji.

Obecnie Bułgaria wciąż nie spełnia wszystkich kryteriów konwergencji. Jak jednak zaznacza Nicos Keranis, główny rzecznik prasowy Europejskiego Banku Centralnego (EBC), kraj może w każdej chwili poprosić o ponowną ocenę.

Taki najwyraźniej jest plan. Bułgarskie Ministerstwo Finansów zakłada, że jeszcze przed końcem tego roku uda się spełnić wszystkie kryteria członkostwa w strefie euro.

Bułgarskie Ministerstwo Finansów planuje, że jeszcze przed końcem 2024 r. uda się spełnić wszystkie wymogi, co pozwoli wystąpić o nadzwyczajny raport oceniający. W lokalnych mediach mówił o tym m.in. Presław Kitipow, prezes Instytutu Certyfikowanych Konsultantów Finansowych, oraz Dejan Wasiliew, założyciel portalu MoitePari.bg i prezes Stowarzyszenia Pośredników Kredytowych w Bułgarii.

Połowa 2025 r. lub początek 2026 r.

Według ekspertów, w grę wchodzą dwa potencjalne terminy przyjęcia euro: 1 lipca 2025 r. lub 1 stycznia 2026 r. Obie daty są uznawane za realne i korzystne dla Bułgarii.

Ekspertów przewidujących, że Bułgaria może dołączyć do strefy euro już za kilka miesięcy, a nie za kilka lat, jest więcej. Wśród nich znajdują się analitycy firmy iBanFirst, specjalizującej się w płatnościach i przelewach walutowych. W obszernym raporcie, opublikowanym kilka tygodni temu przez jej bułgarski oddział, wskazano, że Bułgaria – o ile spełni kryteria z Maastricht – ma realną szansę wprowadzić europejską walutę w połowie 2025 roku.

Optymistą w kwestii szybkiego wejścia Bułgarii do strefy euro jest również Dimitar Radew, prezes Narodowego Banku Bułgarii (BNB). Zapytany na początku grudnia przez dziennikarzy, kiedy kraj wprowadzi wspólną walutę, odpowiedział: „Jesteśmy bardzo blisko. W kwestii stabilności cen stale zbliżamy się do wymaganego poziomu. W październiku różnica wynosiła nieco ponad 0,6 proc., a w listopadzie spadła do 0,3–0,4 proc. Cel osiągniemy najpóźniej w grudniu lub styczniu. Potem piłka będzie już po stronie polityków”.

Radew wyjaśnił, że kluczowym krokiem będzie uzyskanie szybkiej decyzji Rady Unii Europejskiej. „Zwykle w ciągu sześciu miesięcy od podjęcia takiej decyzji kraj wstępuje do strefy euro” – dodał.

Prawie wszystko już gotowe

Dimitar Radew zapewnił, że zarówno BNB, jak i bułgarskie banki komercyjne od dawna intensywnie przygotowują się do wprowadzenia euro.

„Nasze systemy płatności są w pełni gotowe do pracy w strefie euro. To samo dotyczy systemów informatycznych, księgowych i statystycznych […]. Obecnie prowadzimy produkcję testową bułgarskich monet euro, a banknoty euro drukujemy już od czterech lat” – powiedział szef BNB.

Europejski Bank Centralny (EBC) nie odnosi się wprost do możliwości akcesji Bułgarii do strefy euro w połowie przyszłego roku, a jego rzecznik prasowy, Nicos Keranis, studzi nadmierny entuzjazm.

– Powszechnie wiadomo, że Bułgaria rozważa przyjęcie euro w ciągu najbliższych miesięcy. Do tego czasu nie możemy podać bardziej szczegółowych informacji na temat harmonogramu, ale jasne jest, że wcześniej konieczne będzie przeprowadzenie kilku kluczowych kroków, co może łącznie zająć od sześciu do dziewięciu miesięcy – przypomniał Keranis.

Wyjaśnił, że oprócz pozytywnej oceny dotyczącej spełnienia kryteriów konwergencji i pozytywnej decyzji Rady UE, kluczowe będzie przeprowadzenie kampanii informacyjnej dla społeczeństwa, dotyczącej zamiany waluty krajowej na euro.

Długa droga do strefy euro

Pierwszym krokiem w kierunku wprowadzenia euro w Bułgarii, a właściwie wstępem do tego procesu, było powiązanie kursu lewa z kursem waluty europejskiej według stałego przelicznika 1,95583:1 (wcześniej bułgarska waluta była powiązana z marką niemiecką).

Już w 2009 r. Bułgaria spełniała wszystkie warunki ekonomiczne wymagane do przyjęcia euro. Mimo to nie udało się jej wówczas przystąpić do Mechanizmu Kursowego ERM II, który jest niezbędnym etapem poprzedzającym wejście do unii walutowej. Stało się to dopiero w 2020 r. – w tym samym czasie do ERM II dołączyła Chorwacja, która ostatecznie weszła do strefy euro 1 stycznia 2023 r.

Główne wnioski

1. Mimo dotychczasowych niepowodzeń Bułgaria wciąż stara się o przyjęcie do unii walutowej. Ma nadzieję, że przyjmie euro już za kilka miesięcy. Liczy na akcesję 1 lipca 2025 r., choć dotychczas żaden kraj nie wszedł do strefy euro w połowie roku kalendarzowego.
2. Bułgarska gospodarka nie spełnia obecnie wszystkich kryteriów konwergencji. Dimitar Radew, prezes Narodowego Banku Bułgarii liczy jednak na osiągnięcie tego celu najpóźniej w styczniu przyszłego roku.
3. Europejski Bank Centralny nie odnosi się do ewentualnego przystąpienia Bułgarii do strefy euro w połowie 2025 r. Przypomina jednak, że oprócz dopełnienia formalności konieczna jest też kampania informacyjna. A takie przygotowania zajmują od sześciu do dziewięciu miesięcy.