Lizbona. Miasto tramwajów i wind

Od początku lutego tego roku Polska zyskała bezpośrednie połączenie do Lizbony. Stolica, jak i cała Portugalia zanotowały w ostatnim czasie skok turystyczny, o którym autochtonom się nawet nie śniło. W roku 2024 Portugalię odwiedziło ponad 31 mln osób spoza kraju, najwięcej w historii. Polacy byli siódmą nacją pod względem liczby wśród Europejczyków, która korzystała z uroków pobytu w Portugalii.

Lizbona ma do zaoferowania wiele – to miasto, które jest o 400 lat starsze od Rzymu i tym samym druga najstarsza po Atenach stolica w Europie. Spośród historycznych budowli skumulowanych w dzielnicy Alfama wyłania się najdłuższy na kontynencie most, liczący ponad 17 km, z czego 10 km zawieszone jest nad wodą. Lizbona ma też inną atrakcję, którą zainteresują się nie tylko miłośnicy transportu.

Lizbona tramwajami stoi

Tramwaje w Lizbonie poruszają się po niespełna 50-kilometrowej sieci. Ta należy do najstarszych w Europie – pierwsze konne tramwaje pojawiły się w Lizbonie jeszcze w 1873 r. W kolejnych latach sieć tramwajowa w mieście była intensywnie rozbudowywana. Pierwsze tramwaje elektryczne pojawiły się na samym początku XX w. W latach 50. lizbońska sieć tramwajowa rozrosła się do ponad 70 km i… 27 linii. Po redukcji dwóch trzecich sieci w latach 90. XX w. linii tramwajowych w Lizbonie zostało tylko pięć.

Większość kursujących po sieci pojazdów to tzw. Remodelado, które z charakterystycznym trzaskiem przemierzają wąskie uliczki miasta. Po stolicy Portugalii jeżdżą też nowoczesne pojazdy, produkowane przez Siemensa, zwane Articulado. Trasy pojazdów Siemensa ograniczają się jednak do płaskich, mniej malowniczych części miasta.

Natomiast po wzgórzach Lizbony, od placu Martim Moniz do dzielnicy Prazeres, przejeżdżając przez zakątki najstarszej dzielnicy w Lizbonie, Alfamy, pnie się tramwaj nr 28. Ta najbardziej znana linia tramwajowa w stolicy Portugalii została zainaugurowana w 1914 r. Liczy w sumie ponad siedem kilometrów.

Tramwaj 28 zyskał już miano kultowego. Z biegiem lat wyrósł też na jedną z największych atrakcji miasta, a zarazem środka transportu, za pomocą którego najłatwiej eksplorować kręte i strome uliczki Alfamy, mijając po drodze najważniejsze budowle Starego Miasta – Katedrę Sé czy zamek św. Jerzego. To właśnie dlatego, choć tramwaj 28 został otwarty jako zwyczajny miejski środek transportu, cieszy się takim zainteresowaniem.

Linię 28 tramwaj pokonuje w jedną stronę w ciągu 50 minut, nierzadko zdarza się jednak, że zajmuje mu to nieco więcej czasu. Pojazd jest, zwłaszcza w sezonie turystycznym, zatłoczony do granic, a częstotliwość kursowania – ok. co 10 minut – niewystarczająca. W szczycie sezonu do tramwaju ustawiają się długie kolejki turystów.

Wygląd Remodelado wpisuje się w historyczny klimat dzielnicy Alfama. Charakterystyczne, żółte wagoniki pojazdu są wykonane z drewna. W środku przewidziano 28 miejsc siedzących. Na stojąco może podróżować z kolei 38 osób – choć to jedynie teoria. W praktyce turyści nieraz bili już rekordy, ile osób zmieści się w jednym wagonie kultowej 28.

Funikular, czyli portugalska winda

Lizbona jest położona na siedmiu wzgórzach. Aby wspomóc mieszkańców we wdrapywaniu się na wyżej położone części miasta, zbudowano kolejki linowo-terenowe, tzw. funikulary. Wraz z windą Santa Justa są one uzupełnieniem systemu transportu publicznego w stolicy Portugalii. Podróż nimi trwa, w zależności od linii, do kilku minut.

W Lizbonie funkcjonują trzy linie, pochodzące jeszcze z lat 80. i 90. XIX w. Razem przewożą ok. 3,5 mln pasażerów rocznie.

Otwarta w 1884 r. Lavra była pierwszą kolejką linowo-terenową w Lizbonie. Obecnie jest jednak najmniej popularna. Pierwotnie była maszyną parową, ale została zelektryfikowana w 1915 r. Może zabrać na pokład 42 osoby.

Kolejka Gloria jest czynna od 1885 r. Oferuje podróż na dystansie zaledwie 275 m, ale jest bardzo popularna wśród mieszkańców i turystów. Od lat 20. XX w. jest pomalowana na żółto, najczęściej jednak pokrywa ją graffiti. Uruchomiony w 1892 r. funicular Bica to najczęściej fotografowana kolejka w Lizbonie. Może zabrać na pokład 23 pasażerów.

Co ciekawe, najnowszy funikular w Lizbonie został uruchomiony zaledwie rok temu, w marcu 2024 r. Dzięki niej łatwiej jest teraz dotrzeć do Graçy, skąd rozciąga się jeden z niesamowitych punktów widokowych na Lizbonę. Budowa funikularu trwała 15 lat, rozpoczęła się w 2009 r. Początkowy budżet kolejki linowo-terenowej wynosił 7 mln euro. Celem budowy było połączenie dwóch najbardziej charakterystycznych dzielnic miasta: Graça i Mouraria.

Średnia częstotliwość kursów wynosi ok. 10 minut, a sprzęt jest przystosowany do przewozu do 14 osób na raz. Według danych Urzędu Miasta Lizbony, w pierwszym tygodniu działania kolejka linowo-terenowa Graça przewiozła już 14 tys. pasażerów i wykonała 1500 przejazdów.

Popularną atrakcją jest także winda Santa Justa, zwana również Elevador do Carmo. To zabytkowa konstrukcja, która łączy dzielnice Baixa i Chiado i znajduje się w ścisłym centrum Lizbony. Została zaprojektowana przez Portugalczyka Raoula Mesniera du Ponsarda, protegowanego słynnego architekta Gustave’a Eiffla. Nie dziwi więc, że jest wykonana z żeliwa i ozdobiona filigranem, a epatuje charakterystycznym francuskim stylem z przełomu wieków.

Została otwarta w 1902 r. i praktycznie od początku istnienia cieszy się niesłabnącą popularnością. W pierwszym tygodniu z windy skorzystało 3 tys. osób. Także i teraz, aby odbyć kilkuminutową podróż windą, ciesząc się przy tym widokiem na całą Lizbonę, trzeba czekać w długiej kolejce.

Główne wnioski

1. Lizbona jest położona na siedmiu wzgórzach. Żeby wspomóc mieszkańców w dotarciu do najwyższych części miasta, transport publiczny w stolicy Portugalii dysponuje tramwajami i windami, zwanymi funikularami.
2. Najpopularniejszą linią jest tramwaj 28. Choć linia została otwarta z przeznaczeniem dla mieszkańców, jej trasa wiedzie wokół najpopularniejszych atrakcji miasta. Tramwaj jest więc licznie oblegany przez turystów.
3. Częścią systemu transportowego Lizbony są też funikulary, czyli kolejki-windy. Trzy z nich pochodzą z drugiej połowy XIX w.