Dziesiąty pakiet deregulacyjny. Uproszczenie procedur budowlanych i prawa pracy

Zespół SprawdzaMy, działający pod przewodnictwem Rafała Brzoski, zaprezentował dziesiąty pakiet propozycji deregulacyjnych. Eksperci postulują realne odciążenie przedsiębiorców, obywateli oraz administracji publicznej. Ich propozycje obejmują szeroki zakres tematów – od budownictwa, przez ochronę środowiska, po prawo pracy.

Wspólnym celem zmian jest ograniczenie biurokracji, przyspieszenie procesów administracyjnych oraz zmniejszenie kosztów ponoszonych przez firmy i obywateli. Najnowsze postulaty dotyczą m.in. ubezpieczeń, ubezpieczeń społecznych i ochrony środowiska.

Administracja publiczna

Cyfrowa weryfikacja dokumentów pracowniczych bez zbędnej biurokracji

Przedsiębiorcy nadal muszą ręcznie zbierać, przechowywać i weryfikować papierowe kopie dokumentów takich jak dyplomy, prawa jazdy czy dowody osobiste. To generuje koszty i pochłania czas, ale też obciąża administrację niepotrzebną biurokracją. Konieczność kontaktu z odpowiednimi instytucjami, aby potwierdzić autentyczność dokumentu, wydłuża proces rekrutacji i zwiększa ryzyko błędów.

Eksperci proponują stworzenie bezpiecznej i scentralizowanej bazy danych, aby umożliwić natychmiastową, cyfrową weryfikację dokumentów. Za zgodą pracownika i przykładowo przez profil zaufany lub aplikację mObywatel. Takie narzędzie uprości formalności, skróci czas weryfikacji i zwiększy efektywność procesów kadrowych w firmach. Zyskają nie tylko przedsiębiorcy, ale też same instytucje.

Budownictwo

Uproszczenie procedur budowlanych i elastyczne zagospodarowanie działek

Prawo budowlane wciąż pozostaje niejasne i zbyt złożone. Inwestorzy napotykają bariery formalne, które nie wynikają z troski o interes publiczny, lecz z niejednoznacznych interpretacji przepisów, braku jasnych terminów dla urzędów, czy trudności z uzyskaniem odstępstw od warunków technicznych. To przekłada się na opóźnienia, rosnące koszty i niepewność inwestycyjną.

Propozycja deregulacyjna zakłada m.in. wprowadzenie obowiązkowych terminów dla organów administracji oraz uproszczenie zasad udzielania odstępstw. Uregulowanie statusu tzw. umów drogowych oraz rozszerzenie katalogu nieistotnych odstępstw ułatwi realizację projektów. Również tych uwzględniających potrzeby lokalnych społeczności, jak place zabaw czy przestrzenie rekreacyjne. Zyska na tym cały sektor budownictwa, a inwestycje będą mogły powstawać szybciej i bardziej elastycznie – przekonują przedsiębiorcy.

Energetyka

Przyspieszenie dekarbonizacji w ciepłownictwie

Polski sektor ciepłownictwa wciąż działa w modelu nieprzystającym do realiów transformacji energetycznej. Eksperci SprawdzaMy wskazują, że brakuje zachęt do inwestowania w technologie wykorzystujące OZE i magazyny ciepła. To oznacza marnowanie nadwyżek energii odnawialnej oraz trudności z jej efektywnym wykorzystaniem. Brak wsparcia taryfowego i priorytetu przyłączeń zniechęcają przedsiębiorstwa do inwestycji.

Proponują zatem wprowadzenie premii zeroemisyjnej dla inwestycji w OZE oraz nadanie pierwszeństwa przyłączeniowego dla instalacji hybrydowych – zintegrowanych z magazynami ciepła. Rozwiązanie to nie tylko przyspieszy dekarbonizację, ale także poprawi stabilność systemu elektroenergetycznego i zwiększy opłacalność inwestycji typu power-to-heat. Efektem będzie wyższe bezpieczeństwo energetyczne, mniejsze koszty transformacji i szybszy rozwój nowoczesnych technologii.

Ochrona środowiska

Koniec z podwójnym raportowaniem emisji do atmosfery

Dziś przedsiębiorstwa muszą dwa razy w roku raportować identyczne dane dotyczące emisji do atmosfery – raz do KOBiZE, a potem do marszałka województwa. To nie tylko biurokratyczne marnotrawstwo, ale także niepotrzebne obciążenie zasobów firm i administracji – przekonują członkowie zespołu. Brak synchronizacji systemów skutkuje dublowaniem pracy i kosztów.

Propozycja zakłada raportowanie wyłącznie do KOBiZE z jednoczesną możliwością wniesienia opłaty środowiskowej w tym samym systemie. Marszałkowie województw zachowają wgląd do raportów i wpływy z opłat, ale przedsiębiorcy zyskają na uproszczeniu obowiązków. Efekt? Mniej biurokracji, szybsze procesy i większa efektywność firm oraz urzędów.

Jeden portal zamiast wielu raportów środowiskowych

Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne muszą raportować te same dane do wielu różnych instytucji: od GUS, przez Wody Polskie, po lokalne urzędy. Informacje te są wymagane w różnych formatach i różnych terminach, co prowadzi do chaosu informacyjnego, rozbieżności i wysokich kosztów administracyjnych.

Eksperci proponują stworzenie jednego centralnego portalu sprawozdawczego – na wzór BDO lub systemu GUS. Taki portal umożliwi składanie wszystkich raportów w jednym miejscu i ich automatyczne udostępnianie odpowiednim urzędom. To oznacza mniej obowiązków dla firm, większą spójność danych i lepsze narzędzia do podejmowania decyzji na poziomie lokalnym i państwowym.

Podatki

Przywrócenie neutralności podatkowej dla kolejnych restrukturyzacji firm

Wprowadzone przez Polski Ład przepisy ograniczają możliwość przeprowadzania restrukturyzacji firm bez opodatkowania. Neutralność podatkowa przysługuje tylko przy pierwszej operacji, np. połączeniu lub podziale. Dla firm dynamicznie dostosowujących się do rynku oznacza to istotne ograniczenia i ryzyko podatkowe przy kolejnych przekształceniach.

Proponowana zmiana przywraca podatkową neutralność również dla dalszych transakcji restrukturyzacyjnych, zgodnie z unijnymi regulacjami. Ułatwi to firmom elastyczne reagowanie na zmiany rynkowe i pozwoli im konkurować na równych zasadach z podmiotami zagranicznymi. Zyska na tym gospodarka, a przepisy podatkowe staną się bardziej przewidywalne i zgodne z prawem UE.

Prawo pracy

Wprowadzenie terminu na wnoszenie uwag do protokołu powypadkowego

Brak jasno określonego terminu na zgłaszanie uwag do protokołu powypadkowego wydłuża całe postępowanie i opóźnia wypłatę należnego odszkodowania. Przedsiębiorcy wskazują, że w praktyce pracownik może wielokrotnie zgłaszać nowe zastrzeżenia, a dokument nigdy nie staje się ostateczny. Taka sytuacja prowadzi do niepotrzebnego przeciągania procedur i wzrostu biurokracji.

Propozycja zakłada wprowadzenie jednolitego wiążącego terminu na wniesienie uwag przez poszkodowanego. Po jego upływie protokół byłby uznawany za ostateczny i gotowy do podpisania. Rozwiązanie to skróci czas postępowań, przyspieszy wypłaty świadczeń i zwiększy efektywność całego procesu – przekonuje SprawdzaMy.

Łatwiejsze postępowanie powypadkowe

Dziś pracodawcy muszą prowadzić pełną dokumentację powypadkową nawet w przypadku błahych incydentów, które nie skutkują żadnymi urazami. Przepisy zmuszają ich również do każdorazowej aktualizacji oceny ryzyka zawodowego, co generuje koszty i angażuje zasoby w sytuacjach bez realnego wpływu na bezpieczeństwo.

Zmiana ma na celu ograniczenie formalności jedynie do poważnych zdarzeń i doprecyzowanie, że aktualizacja ORZ jest wymagana tylko wtedy, gdy pojawią się istotne zmiany w środowisku pracy lub nowe zagrożenia. Pracodawcy będą mogli skoncentrować się na realnych działaniach ochronnych, zamiast poświęcać czas na zbędną biurokrację.

Jeden formularz powypadkowy dla wszystkich form zatrudnienia

Obecnie pracodawcy muszą stosować różne formularze powypadkowe w zależności od rodzaju umowy – inne dla umowy o pracę, inne dla zlecenia czy umowy o dzieło. To zwiększa ryzyko pomyłek, wydłuża czas przygotowania dokumentacji i utrudnia zarządzanie procesem.

Wprowadzenie jednego ujednoliconego formularza powypadkowego uprości procedury i obniży koszty administracyjne. Dzięki temu zarówno pracodawcy, jak i pracownicy zyskają pewność co do prawidłowego przebiegu dokumentowania wypadku – niezależnie od podstawy zatrudnienia.

Raportowanie statystyczne

Koniec z podwójnym raportowaniem danych do GUS i ZUS

Pracodawcy są dziś zobowiązani do przesyłania szczegółowych danych o zatrudnieniu do Głównego Urzędu Statystycznego, mimo że te same informacje już wcześniej trafiają do ZUS. To klasyczny przykład powielania biurokracji i niepotrzebnego angażowania czasu oraz środków.

Nowe rozwiązanie zakłada, że GUS będzie pozyskiwać dane bezpośrednio z ZUS. Uproszczenie to pozwoli firmom – szczególnie tym mniejszym – zaoszczędzić czas, zmniejszyć koszty administracyjne i poprawi jakość danych w statystyce publicznej.

Transport, spedycja, logistyka

Bezpieczne procedury dla przesyłek z materiałami niebezpiecznymi

Obecne przepisy zobowiązują operatorów pocztowych do zwracania przesyłek z towarami niebezpiecznymi, nawet jeśli ich odesłanie narusza przepisy ADR. W praktyce oznacza to, że operator – nieposiadający odpowiednich uprawnień i infrastruktury – staje się formalnym nadawcą takich substancji, co może prowadzić do poważnych zagrożeń dla zdrowia i życia. Taka sytuacja rodzi chaos prawny i naraża pracowników na ryzyko, jednocześnie komplikując procesy logistyczne.

Proponowana zmiana zakłada zniesienie obowiązku zwrotu niebezpiecznych przesyłek i przypisanie odpowiedzialności za ich niewłaściwe nadanie nadawcy. Dzięki temu operatorzy pocztowi nie będą zmuszeni do nielegalnego transportu substancji niebezpiecznych. To rozwiązanie nie tylko zwiększy bezpieczeństwo pracowników i klientów, ale również uprości procedury, dostosowując prawo pocztowe do przepisów międzynarodowych.

Uproszczenie procedur dla rzeczy znalezionych w przesyłkach kurierskich

Firmy kurierskie mają coraz większy problem z obsługą rzeczy znalezionych w paczkach. Przepisy wymagają, by takie przedmioty trafiały do wyznaczonych jednostek terenowych, które jednak często odmawiają ich przyjmowania, powołując się na brak miejsca i możliwości organizacyjnych. Dodatkowo ocena wartości historycznej czy artystycznej znalezisk staje się barierą nie do pokonania – szczególnie przy dużej skali.

Rozwiązaniem jest uproszczenie przepisów i wprowadzenie jasnych procedur, które umożliwią firmom kurierskim sprawne przekazywanie znalezionych przedmiotów – zwłaszcza tych wymagających specjalnych zezwoleń – bezpośrednio policji. Nowelizacja wyeliminuje niejasności interpretacyjne, odciąży urzędy i poprawi bezpieczeństwo. To prosta, a potrzebna zmiana, która zlikwiduje chaos administracyjny.

Mniej formalności przy przewozie odpadów

Firmy transportowe przewożące odpady muszą obecnie uzyskiwać wpis do rejestru BDO nawet wtedy, gdy nie są właścicielami przewożonego materiału. W praktyce oznacza to, że operatorzy logistyczni stają się „wytwórcami odpadów” jedynie z powodu świadczenia usługi transportowej. To niepotrzebne obciążenie administracyjne, które nie przekłada się na lepszy nadzór nad środowiskiem.

Propozycja zakłada wyłączenie przewoźników z obowiązku rejestracji w BDO, gdy odpady nie są ich własnością. Wprowadzenie tej zmiany uprości działalność firm logistycznych, zmniejszy koszty i ograniczy zbędne formalności, zachowując jednocześnie możliwość kontroli nad strumieniem odpadów u podmiotu rzeczywiście za nie odpowiedzialnego.

Prostszy przewóz maszyn rolniczych i budowlanych

W obecnym stanie prawnym maszyny rolnicze i budowlane – choć nie są typowymi pojazdami – podlegają przepisom dotyczącym przewozu pojazdów. W efekcie transport dużych urządzeń, takich jak kombajny czy koparki, wymaga kosztownych zezwoleń, mimo że nie są one przeznaczone do ruchu drogowego. To absurd, który generuje koszty i utrudnia logistykę.

Nowelizacja ma na celu jednoznaczne wyłączenie tego typu transportu spod obowiązku uzyskiwania zezwoleń właściwych dla przewozu pojazdów. Dzięki temu uproszczony zostanie transport maszyn na potrzeby rolnictwa i budownictwa – branż kluczowych dla polskiej gospodarki. Mniej formalności to szybsze dostawy, mniejsze koszty i większa efektywność.

Ubezpieczenia

Zgoda na komunikację elektroniczną z ubezpieczycielem w dowolnym momencie umowy

Obecnie klienci mogą wyrazić zgodę na komunikację elektroniczną z ubezpieczycielem wyłącznie przy zawieraniu umowy. Jeśli tego nie zrobią, nawet mimo późniejszej chęci otrzymywania wiadomości mailowo, zakład ubezpieczeń musi przesyłać informacje listami poleconymi. Taka sytuacja generuje niepotrzebne koszty, utrudnia kontakt i zmusza klientów do odbierania przesyłek na poczcie.

Proponowane rozwiązanie zakłada możliwość wyrażenia zgody na komunikację elektroniczną w dowolnym momencie trwania umowy. Uprości to kontakt z ubezpieczycielem, zmniejszy koszty operacyjne i odpowie na potrzeby cyfrowych klientów. Taka zmiana oznacza bardziej przyjazną obsługę, mniejsze zużycie papieru i większą elastyczność dla obu stron umowy.

Ujednolicenie postępowania UKNF do zasad obowiązujących w UE

Dziś Komisja Nadzoru Finansowego musi nakładać kary na ubezpieczycieli za każde, nawet niewielkie opóźnienie w wypłacie odszkodowania. Brak możliwości stosowania uznania administracyjnego oznacza, że nadzór skupia się na formalnościach, a nie na rzeczywistym ryzyku dla klientów. To obciąża zarówno KNF, jak i firmy ubezpieczeniowe.

Zmiana przepisów miałaby pozwolić na stosowanie zasady proporcjonalności – czyli karanie tylko za istotne naruszenia. Dzięki temu nadzór mógłby lepiej chronić interesy klientów, zamiast tracić czas na błahostki. Mniej kar administracyjnych oznacza też mniej biurokracji i bardziej efektywne wykorzystanie publicznych zasobów.

Elastyczne rozwiązywanie umów OC dla nabywców pojazdów

Po zakupie auta nabywca dziedziczy umowę OC po poprzednim właścicielu, ale może ją wypowiedzieć tylko z dniem nadania oświadczenia. Taki sztywny zapis utrudnia synchronizację końca starej i początku nowej polisy, a także może prowadzić do niepotrzebnych sporów z ubezpieczycielem.

Nowe przepisy mają umożliwić rozwiązanie umowy OC z datą wskazaną przez klienta. To zwiększy swobodę wyboru i pozwoli lepiej zaplanować zmianę ubezpieczyciela. Efektem będzie bardziej przyjazny i przejrzysty rynek OC, bez zbędnych konfliktów i luk w ochronie ubezpieczeniowej.

Sprawiedliwe składki OC dzięki lepszej identyfikacji kierowców

Obecnie w bazie UFG dane kierowców prowadzących działalność gospodarczą mogą być powiązane tylko z numerem REGON, bez PESEL-u. To pozwala niektórym uciec od historii "szkodowości", zmieniając formę działalności i „znikając z radaru” ubezpieczyciela. W rezultacie ostrożni kierowcy dopłacają za błędy nieuczciwych.

Propozycja zakłada umożliwienie gromadzenia przez UFG obu identyfikatorów – REGON i PESEL – co pozwoli lepiej śledzić historię kierowców i dokładniej ocenić ryzyko. Takie rozwiązanie zwiększy sprawiedliwość składek i zmotywuje uczestników ruchu do bezpiecznej jazdy.

Zastąpienie „mokrego” podpisu formą elektroniczną w usługach ubezpieczeniowych

W wielu sytuacjach klient musi fizycznie podpisać dokument ubezpieczeniowy, mimo że większość spraw można już dziś załatwiać online. Wymóg podpisu „na papierze” utrudnia sprzedaż produktów, podnosi koszty i stoi w sprzeczności z oczekiwaniami klientów przyzwyczajonych do cyfrowych usług.

Rozwiązaniem jest umożliwienie zawierania umów w formie dokumentowej – np. e-mailem, SMS-em czy przez aplikację. To znacząco uprości procesy sprzedażowe, zwiększy dostępność usług i pozwoli firmom działać sprawniej. Klienci zyskają wygodę, a firmy – nowoczesne narzędzie do obsługi.

Ubezpieczenia społeczne

Mniej biurokracji i papieru w ZUS

Wciąż wiele spraw w ZUS wymaga papierowych dokumentów – jak zaświadczenie RP-7 przy rencie czy coroczne oświadczenia o dochodach emerytów i rencistów. Choć ZUS ma te dane w systemach, obywatele muszą je dostarczać ręcznie, co zajmuje czas i generuje koszty.

Propozycja zakłada likwidację zbędnych formalności i przejście na pełną obsługę elektroniczną. Oznacza to szybsze rozpatrywanie wniosków, mniej nerwów dla obywateli i odciążenie administracji. Zamiast składać papiery, klienci ZUS mogliby załatwiać sprawy wygodnie – online i bez kolejek.

Automatyczne rozliczenia ZUS – koniec z błędami i karami dla przedsiębiorców

Dziś to przedsiębiorcy muszą samodzielnie zgłaszać pracowników do ubezpieczeń, ustalać podstawy składek i rozliczać je co miesiąc z ZUS. Proces jest skomplikowany, wymaga znajomości przepisów i łatwo w nim o pomyłkę. Błędy skutkują zaległościami, odsetkami, a czasem sporami sądowymi – nawet jeśli były niezamierzone. Przykład? Mały przedsiębiorca w 2023 r. źle wpisał podstawę składek, a po kilku miesiącach musiał zapłacić zaległości z odsetkami i tłumaczyć się w sądzie.

Rozwiązaniem jest cyfryzacja rozliczeń i wprowadzenie Jednolitego Pliku Ubezpieczeniowego (JPU). Dzięki temu ZUS przejmie od firm obowiązki związane z ustalaniem składek i ich rozliczaniem – tak jak dzieje się to już w krajach nordyckich. To koniec z ręcznym wypełnianiem deklaracji, mniej błędów, mniej spraw sądowych i mniej biurokracji dla przedsiębiorców. System będzie bardziej przewidywalny, dane dokładniejsze, a świadczenia – szybciej dostępne dla ubezpieczonych.

Usługi komunalne

Uproszczenie transportu odpadów między własnymi placówkami firmy

Przedsiębiorcy w Polsce zmagają się obecnie z nadmierną biurokracją przy przemieszczaniu odpadów między swoimi lokalizacjami. Obowiązujące przepisy wymagają skomplikowanej dokumentacji, rejestracji w Bazie Danych o Odpadach (BDO) oraz czasochłonnego uzyskiwania zezwoleń na zbieranie odpadów. Nawet transport wewnętrzny w ramach jednej firmy podlega tym samym rygorom, co profesjonalni przewoźnicy odpadów, co znacząco ogranicza elastyczność działania przedsiębiorstw.

Proponowana deregulacja ma na celu zwolnienie firm z obowiązku uzyskiwania zezwoleń na zbieranie odpadów w miejscach, do których zwożone są odpady z innych placówek tego samego przedsiębiorcy. Zmiana umożliwi swobodne korzystanie z usług zewnętrznych przewoźników bez nadmiernych formalności. Korzyści obejmują obniżenie kosztów logistycznych, sprawniejsze zarządzanie odpadami oraz utrzymanie odpowiedniej kontroli nad ich przepływem, przy jednoczesnym zmniejszeniu obciążeń administracyjnych.

Główne wnioski

1. We wszystkich analizowanych obszarach – od usług komunalnych, przez ubezpieczenia społeczne, po energetykę – przedsiębiorcy zmagają się z koniecznością wielokrotnego raportowania tych samych danych, uzyskiwania licznych zezwoleń i wypełniania formularzy, które nie służą realnemu interesowi publicznemu. Ta sytuacja generuje dodatkowe koszty operacyjne, wydłuża czas realizacji inwestycji oraz angażuje zasoby firm, które mogłyby być wykorzystane w sposób bardziej produktywny.
2. Znacząca część propozycji SprawdzaMy dotyczy wykorzystania narzędzi cyfrowych i integracji istniejących już systemów państwowych. Zamiast tworzyć nowe obowiązki i procedury, państwo powinno lepiej wykorzystać dane, które już posiada.
3. Przepisy często nie uwzględniają również dynamicznych zmian w modelach biznesowych. Widać to choćby w obszarze restrukturyzacji firm, gdzie Polski Ład ograniczył neutralność podatkową tylko do pierwszej operacji, co hamuje elastyczne dostosowywanie się przedsiębiorstw do zmieniających się warunków rynkowych.