Jedenasty pakiet deregulacyjny. Cyfrowe upoważnienia medyczne i zintegrowana platforma informacji emerytalnych

Zespół SprawdzaMy, działający pod przewodnictwem Rafała Brzoski, zaprezentował jedenasty pakiet propozycji deregulacyjnych. Eksperci postulują realne odciążenie przedsiębiorców, obywateli oraz administracji publicznej. Ich propozycje obejmują szeroki zakres tematów – od prawa karnego, przez podatkowe, po prawo pracy.

Wspólnym celem zmian jest ograniczenie biurokracji, przyspieszenie procesów administracyjnych oraz zmniejszenie kosztów ponoszonych przez firmy i obywateli. Najnowsze postulaty dotyczą m.in. listów zastawnych, aplikacji mObywatel i wynagradzania za pracę w dni wolne.

Listy zastawne jako nowa opcja inwestycyjna dla funduszy publicznych

Problemem są ograniczone możliwości inwestycyjne funduszy publicznych. Obecnie mogą lokować nadwyżki środków wyłącznie w papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub NBP. To ogranicza dywersyfikację i efektywność zarządzania środkami. Jednocześnie hamuje rozwój rynku listów zastawnych, które w Polsce stanowią zaledwie 3,8 proc. finansowania kredytów hipotecznych. Europejska średnia to 26 proc.

Przedsiębiorcy chcą umożliwić funduszom publicznym lokowanie środków w listy zastawne: bezpieczne, długoterminowe papiery dłużne zabezpieczone hipoteką. Banki zyskają wtedy tańsze źródło kapitału, co przełoży się na szerszą ofertę kredytów hipotecznych ze stałym oprocentowaniem. Korzyści? Większa dostępność mieszkań dla obywateli, stabilizacja rat kredytowych, lepsze dopasowanie terminowości aktywów i pasywów w bankach oraz systemowe wsparcie rozwoju rynku mieszkaniowego. Bez dodatkowych obciążeń dla budżetu państwa – wskazują pomysłodawcy.

Zwiększenie limitu inwestycyjnego PPK w listy zastawne

Przepisy ograniczają możliwość lokowania aktywów funduszy zdefiniowanej daty (FZD) w listy zastawne emitowane przez banki hipoteczne: do 30 proc. części dłużnej portfela. To ograniczenie hamuje rozwój rynku listów zastawnych w Polsce, który pozostaje daleko w tyle za europejskimi standardami. SprawdzaMy twierdzi, że to zmniejsza potencjał inwestycyjny funduszy PPK.

Zmiana polega na podniesieniu limitu inwestycyjnego: z 30 proc. do 70 proc. części dłużnej portfela. Taki krok umożliwi bezpieczną dywersyfikację inwestycji w ramach PPK przy jednoczesnym zwiększeniu popytu na listy zastawne. Korzyści według ekspertów:
– fundusze PPK zyskają dostęp do stabilnych i bezpiecznych instrumentów finansowych,
– banki hipoteczne zwiększą zdolność do udzielania kredytów mieszkaniowych o stałym oprocentowaniu,
– obywatele będą mogli łatwiej uzyskać finansowanie na zakup mieszkania.
Przedsiębiorcy przekonują, że rozwiązanie nie generuje kosztów dla budżetu państwa, a jednocześnie wspiera rozwój budownictwa mieszkaniowego i jego efekty mnożnikowe w gospodarce.

Zgłaszanie zagrożeń sanitarnych przez mObywatel

Brakuje jednolitego cyfrowego kanału zgłaszania przez obywateli zdarzeń wpływających na zdrowie publiczne. Zgłoszenia do Sanepidu przyjmowane są głównie telefonicznie lub e-mailem. Są trudne do weryfikacji, często opóźnione i niekompletne. Nie ma też systemu automatycznego przypisania zgłoszenia do właściwej jednostki Sanepidu. To wszystko wydłuża czas reakcji na potencjalne zagrożenia.

Przedsiębiorcy proponują wprowadzić nową funkcję w aplikacji mObywatel. Umożliwiłaby obywatelom łatwe i szybkie zgłaszanie zagrożeń sanitarnych, takich jak podejrzenie choroby zakaźnej, zatrucie pokarmowe czy zanieczyszczenie wody. Zgłoszenia będą trafiały bezpośrednio do odpowiednich jednostek Sanepidu, co pozwoli na szybsze wykrywanie zagrożeń i efektywniejszą reakcję służb. Korzyści obejmują sprawniejszą identyfikację osób narażonych na kontakt z zakażonymi, skrócenie czasu identyfikacji źródeł skażenia, odciążenie infolinii Sanepidu oraz podniesienie poziomu cyfryzacji administracji sanitarnej. Pomysłodawcy uważają, że przełoży się to na zwiększenie bezpieczeństwa epidemiologicznego mieszkańców.

Cyfrowe upoważnienia medyczne w mObywatel

Problemem jest rozproszenie upoważnień do dostępu do dokumentacji medycznej i informacji o stanie zdrowia pacjenta w różnych placówkach medycznych. Gdy pacjent jest nieprzytomny lub znajduje się daleko od miejsca, gdzie złożył upoważnienie, osoby bliskie mają trudności w uzyskaniu informacji o jego stanie zdrowia. A po śmierci pacjenta dostęp do jego dokumentacji medycznej mają wyłącznie osoby upoważnione za jego życia. Brak wiedzy o miejscu złożenia upoważnienia praktycznie uniemożliwia dostęp do tych dokumentów.

Proponowana zmiana umożliwi pacjentom udzielanie upoważnień do dostępu do dokumentacji medycznej oraz informacji o stanie zdrowia bezpośrednio w aplikacji mObywatel. Osoby upoważnione będą miały natychmiastowy dostęp do tych danych w każdej placówce medycznej. Zniknie konieczność fizycznego przekazywania dokumentów. Korzyścią będzie jedno centralne źródło wiedzy o udzielonych upoważnieniach dla wszystkich placówek medycznych. Ponadto weryfikacja uprawnień będzie łatwiejsza, zwiększy się bezpieczeństwo danych oraz uprości dostęp do informacji medycznych w sytuacjach nagłych, gdy liczy się każda minuta.

Elektroniczne zaświadczenia na zakup broni w mObywatel

Obecny system wydawania zaświadczeń upoważniających do zakupu broni palnej opiera się wyłącznie na dokumentach papierowych. A te są podatne na zniszczenie, zagubienie i fałszerstwo. Sprzedawcy broni nie mają skutecznego narzędzia do sprawdzenia, czy dokument jest aktualny i czy w jego ramach nie dokonano już zakupu. To stwarza potencjalne luki w systemie kontroli obrotu bronią.

Eksperci proponują, aby obywatele mogli uzyskiwać zaświadczenia upoważniające do zakupu broni palnej w formie elektronicznej przez aplikację mObywatel. Dzięki integracji z Systemem Rejestracji Broni (SRB) dokumenty będą dostępne w czasie rzeczywistym, aby sprzedawcy mogli natychmiast weryfikować ich autentyczność. Korzyści obejmują zwiększenie efektywności służb kontrolujących legalność posiadania broni, ułatwienie pracy podmiotom prowadzącym sprzedaż broni, zmniejszenie ryzyka zagubienia lub zniszczenia dokumentu oraz wzrost bezpieczeństwa i kontroli nad dokumentacją związaną z posiadaniem broni.

mObywatel jako otwarta platforma dla usług publicznych

Obecnie za rozwój aplikacji mObywatel odpowiada wyłącznie Centralny Ośrodek Informatyki (COI), działający na zlecenie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów/Ministerstwa Cyfryzacji. To scentralizowane podejście powoduje, że wszystkie nowe funkcje aplikacji są projektowane i implementowane przez wewnętrzne zespoły COI, co przy rosnących potrzebach może spowalniać proces wdrażania nowych usług, szczególnie tych lokalnych i specjalistycznych.

Proponowana zmiana zakłada przekształcenie aplikacji mObywatel w otwartą platformę, która pozwoli instytucjom publicznym na samodzielne tworzenie i wdrażanie miniaplikacji. Dzięki temu samorządy i inne podmioty publiczne będą mogły szybciej wprowadzać usługi dopasowane do lokalnych potrzeb, bez konieczności długotrwałych uzgodnień z centralnym zespołem COI. Korzyści obejmują szybsze powstawanie nowych usług, większe pokrycie lokalnymi rozwiązaniami i bezpieczeństwo dzięki jednolitym standardom, a także wzmocnienie ekosystemu GovTech w Polsce. mObywatel stanie się dynamicznym ekosystemem usług publicznych, co usprawni dostęp obywateli do załatwiania spraw na wszystkich poziomach administracji.

Rezygnacja z papierowych oświadczeń w POZ

Obecnie pacjenci szczególnie podczas wizyt u położnych POZ oraz w placówkach poza swoim rejonem, muszą podpisywać papierowe oświadczenia potwierdzające fakt udzielenia im świadczenia. Takie wymaganie stoi w sprzeczności z postępującą cyfryzacją dokumentacji medycznej i generuje niepotrzebne obciążenie administracyjne dla personelu medycznego, który musi drukować, skanować i archiwizować te dokumenty przez wiele lat na potrzeby kontroli NFZ.

Propozycja zakłada rezygnację z obowiązku podpisywania papierowych oświadczeń na rzecz pełnego wykorzystania elektronicznej dokumentacji medycznej. Korzyści obejmują zmniejszenie biurokracji, odciążenie personelu medycznego, wyeliminowanie kosztów związanych z tworzeniem i przechowywaniem dokumentów papierowych oraz zmniejszenie ryzyka błędów formalnych podczas kontroli NFZ. Zmiana ta przyczyni się do usprawnienia pracy placówek medycznych i pozwoli na lepsze wykorzystanie czasu personelu na rzecz pacjentów, zamiast na wypełnianie zbędnych formalności.

Natychmiastowa wykonalność decyzji o zezwoleniu na działalność regulowaną

Obecnie mimo uzyskania pozytywnej decyzji organu pierwszej instancji, przedsiębiorca nie może rozpocząć działalności regulowanej (np. apteki czy zakładu spożywczego), dopóki decyzja nie stanie się ostateczna. Z uwagi na odwołania składane najczęściej przez organizacje społeczne lub konkurencję, postępowania odwoławcze potrafią przeciągać się nawet do dwóch lat. W tym czasie przedsiębiorca zmuszony jest ponosić znaczne koszty związane z utrzymaniem już zorganizowanej działalności.

Proponowane rozwiązanie zakłada nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności decyzjom o udzieleniu lub przeniesieniu zezwolenia na prowadzenie działalności regulowanej, co pozwoli przedsiębiorcom rozpoczynać działalność bez konieczności oczekiwania na zakończenie postępowania odwoławczego. Korzyści obejmują możliwość szybszego uruchamiania działalności gospodarczej po otrzymaniu pozytywnej decyzji pierwszej instancji, zmniejszenie kosztów organizacyjnych i finansowych ponoszonych przez przedsiębiorców oraz przeciwdziałanie instrumentalnym odwołaniom, które często mają na celu jedynie blokowanie konkurencji.

Uchylenie nadmiernych ograniczeń w przekazywaniu danych przez apteki

Zgodnie z obowiązującym przepisem art. 103 ust. 2 pkt 4a ustawy Prawo farmaceutyczne, apteka może stracić zezwolenie, jeśli przekaże dane umożliwiające identyfikację pacjenta, lekarza lub świadczeniodawcy jakimkolwiek podmiotom poza wskazanymi ustawowo. Ten nieprecyzyjny i restrykcyjny przepis nie uwzględnia realiów funkcjonowania nowoczesnych aptek, które muszą korzystać z usług IT, księgowych, kurierskich czy chmurowych, gdzie przekazanie pewnych danych jest niezbędne i zabezpieczone zgodnie z RODO.

Propozycja zakłada uchylenie tego przepisu, co umożliwi legalną współpracę aptek z zewnętrznymi usługodawcami przy zachowaniu wszystkich standardów ochrony danych wynikających z RODO. Korzyści obejmują większą pewność prawną dla przedsiębiorców prowadzących apteki, możliwość wdrażania nowoczesnych rozwiązań technologicznych (np. backupy w chmurze, aplikacje zdrowotne, sprzedaż wysyłkowa), poprawę cyberbezpieczeństwa oraz rozwój innowacyjnych usług dla pacjentów. Zmiana eliminuje nadmiarową regulację, gdyż RODO już dziś skutecznie chroni dane osobowe, a obecny przepis jest zbędny i hamuje rozwój nowoczesnych usług farmaceutycznych.

Krótszy okres przechowywania dokumentacji medycznej

Problem polega na zbyt długim obowiązkowym okresie przechowywania dokumentacji medycznej, wynoszącym obecnie 20 lat. Taki wymóg generuje znaczne koszty finansowe i organizacyjne, szczególnie dla mniejszych placówek medycznych, które mają ograniczone możliwości lokalowe i technologiczne. W dobie cyfryzacji systemu ochrony zdrowia utrzymywanie tak długiego okresu archiwizacji staje się nieadekwatne do rzeczywistych potrzeb.

Proponowane rozwiązanie zakłada skrócenie obowiązkowego okresu przechowywania dokumentacji medycznej z 20 do 10 lat, przy jednoczesnym utrzymaniu wymogu cyfrowej archiwizacji. Korzyści będą wielostronne: obniżenie kosztów przechowywania, odciążenie organizacyjne placówek ochrony zdrowia, większa efektywność systemu EDM (Elektronicznej Dokumentacji Medycznej), ułatwienia w zarządzaniu dokumentacją oraz dostosowanie do standardów międzynarodowych stosowanych w takich krajach jak Estonia, Dania czy Kanada.

Koniec z dublowaniem dokumentacji medycznej

Problem dotyczy konieczności prowadzenia podwójnej dokumentacji – elektronicznej i papierowej – w placówkach medycznych, które już zainwestowały w systemy Elektronicznej Dokumentacji Medycznej (EDM). Mimo wdrożenia nowoczesnych systemów informatycznych przepisy wciąż nakazują sporządzanie dokumentów w formie papierowej, co prowadzi do dublowania pracy, marnowania zasobów, generowania dodatkowych kosztów oraz zwiększa ryzyko błędów i rozbieżności między różnymi wersjami dokumentacji.

Proponowana zmiana pozwoli placówkom posiadającym w pełni zintegrowany system EDM, zgodny z krajowym systemem P1, na całkowite przejście na dokumentację cyfrową. Dzięki temu odnotowane zostaną liczne korzyści: oszczędność kosztów związanych z drukowaniem i przechowywaniem dokumentów, zmniejszenie liczby błędów, poprawa obiegu informacji i dostępności danych pacjentów, zwiększenie bezpieczeństwa dokumentacji medycznej oraz poprawa jakości opieki dzięki szybszemu dostępowi do historii leczenia.

Trzeci termin licytacji komorniczej nieruchomości

Problem polega na tym, że po dwóch nieskutecznych licytacjach komorniczych nieruchomość wraca do dłużnika, a postępowanie egzekucyjne zostaje umorzone, jeśli wierzyciel nie przejmie jej na własność. W konsekwencji znaczna liczba licytacji kończy się bez sprzedaży, a wierzyciele – w tym pracownicy i osoby uprawnione do alimentów – nie odzyskują należności przez wiele lat. W tym czasie rosną odsetki i koszty, a dłużnicy nadal nie regulują swoich zobowiązań.

Proponowana zmiana zakłada wprowadzenie trzeciego terminu licytacji komorniczej nieruchomości z ceną wywoławczą wynoszącą 55 proc. wartości oszacowania, jeśli dwie wcześniejsze próby sprzedaży zakończyły się niepowodzeniem. Korzyści z tego rozwiązania to: możliwość skuteczniejszego odzyskania należności przez wierzycieli, mniejsze obciążenie dłużnika odsetkami i kosztami operatów, przyspieszenie egzekucji i zmniejszenie liczby umorzonych postępowań oraz większa elastyczność dla komornika i sądu. To prosta do wdrożenia i bezkosztowa zmiana, która zwiększy efektywność egzekucji komorniczej.

Kontynuacja egzekucji po śmierci dłużnika

Problem pojawia się, gdy w toku egzekucji z nieruchomości dochodzi do zgonu dłużnika. Obecnie postępowanie jest automatycznie zawieszane do czasu przeprowadzenia postępowania spadkowego, co może trwać nawet kilka lat. W tym czasie dezaktualizują się czynności dokonane w toku egzekucji, w szczególności traci ważność operat szacunkowy, którego ponowne sporządzenie generuje dodatkowe koszty dla wierzyciela, a dług spadkowy wciąż rośnie.

Proponowane rozwiązanie przewiduje możliwość kontynuowania egzekucji z nieruchomości po śmierci dłużnika bez konieczności oczekiwania na zakończenie postępowania spadkowego – przez ustanowienie kuratora. Korzyści obejmują: przyspieszenie postępowań egzekucyjnych, zmniejszenie kosztów dla wierzycieli (brak konieczności powtórzenia operatu), ograniczenie liczby postępowań spadkowych inicjowanych wyłącznie przez wierzycieli oraz skuteczniejszą ochronę wierzycieli alimentacyjnych, pracowników i firm. Wprowadzenie tego rozwiązania nie wiąże się z dodatkowymi kosztami dla systemu.

Licytacje elektroniczne jako standard

Problem wynika z faktu, że mimo rosnącej popularności licytacji elektronicznych, wiele sądów i komorników nadal przeprowadza licytacje wyłącznie w formie tradycyjnej, stacjonarnej. Powoduje to, że terminy licytacji są wyznaczane ze znacznym opóźnieniem, nawet po sześciu miesiącach, przy jednoczesnym angażowaniu sal sądowych i sędziów, którzy mogliby w tym czasie zajmować się innymi postępowaniami. Tradycyjny tryb ogranicza również liczbę potencjalnych oferentów.

Proponowana zmiana zakłada, że licytacje nieruchomości będą domyślnie prowadzone w formie elektronicznej, a tradycyjna forma pozostanie dostępna wyłącznie na wyraźny wniosek wierzyciela. Korzyści z tego rozwiązania to: przyspieszenie postępowań egzekucyjnych, zmniejszenie obciążenia sądów, większa liczba oferentów skutkująca wyższymi cenami nieruchomości oraz skuteczność egzekucji i wyższe wpływy z opłat egzekucyjnych do budżetu państwa. Elektroniczna forma licytacji jest bardziej przejrzysta i dostępna dla szerszego grona zainteresowanych.

Uproszczenie Polskiej Strefy Inwestycji

Problem dotyczy przedsiębiorców korzystających z decyzji o wsparciu (DOW) w ramach Polskiej Strefy Inwestycji, którzy mogą rozliczyć zwolnienie podatkowe (CIT) tylko od dochodu wytworzonego z użyciem maszyn z nowej inwestycji lub – warunkowo – również ze "starych" maszyn, jeśli wykażą ich "ścisłe ekonomiczne i funkcjonalne powiązania" z nowymi aktywami. Pojęcie to jest nieprecyzyjne i niejednoznaczne, a organy podatkowe odmawiają wydawania interpretacji indywidualnych w tej sprawie, co znacząco zwiększa niepewność prawną i zniechęca przedsiębiorców do korzystania z PSI.

Proponowana zmiana polega na usunięciu wymogu udowadniania "ścisłych powiązań" między nową a starą inwestycją w ramach Polskiej Strefy Inwestycji. Dzięki temu przedsiębiorcy będą mogli korzystać ze zwolnienia podatkowego na pełny dochód z nowej inwestycji, bez konieczności wykazywania powiązań z wcześniejszymi aktywami. Korzyści obejmują: uproszczenie rozliczeń CIT i większą pewność dla inwestorów, zwiększenie atrakcyjności PSI jako narzędzia wsparcia inwestycji, pobudzenie inwestycji krajowych i zagranicznych oraz wzrost zaufania do państwa i stabilności prawa podatkowego.

Elastyczny czas pracy w dłuższym okresie

Problem wynika z obecnego ograniczenia Kodeksu pracy, który pozwala na rozliczanie czasu pracy maksymalnie w 12-miesięcznych okresach. W czasie spadku zapotrzebowania na pracę pracodawcy nie mają skutecznych narzędzi do elastycznego dostosowania czasu pracy – pozostają im jedynie rozwiązania bardziej dotkliwe, takie jak zawieszanie warunków pracy czy zwolnienia grupowe. Dla branż o cyklicznej lub zmiennej koniunkturze roczny horyzont jest często zbyt krótki, by skutecznie zarządzać czasem pracy.

Proponowana zmiana umożliwia wydłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy do 24 miesięcy, pod warunkiem zawarcia porozumienia z organizacją związkową. Korzyści obejmują: zabezpieczenie miejsc pracy w okresie spadku koniunktury, zmniejszenie liczby zwolnień grupowych, większą stabilność dla pracodawców i pracowników oraz ograniczenie wypłat zasiłków dla bezrobotnych. Mechanizm bilansowania nad- i niedopracowanych godzin zapewni elastyczność bez konieczności redukcji zatrudnienia, przy jednoczesnym zachowaniu 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy.

Elastyczne wynagradzanie za pracę w dni wolne

Problem polega na tym, że zgodnie z obecnym brzmieniem art. 151³ Kodeksu pracy, za pracę w dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu, pracownikowi przysługuje wyłącznie inny dzień wolny. Przepisy nie przewidują wprost alternatywy w postaci wypłaty wynagrodzenia z dodatkiem, co wywołuje problemy interpretacyjne, zwłaszcza gdy udzielenie dnia wolnego jest niemożliwe (np. z powodu choroby pracownika, rozwiązania umowy czy braku zgody na wskazany termin).

Proponowana zmiana doprecyzowuje przepisy, umożliwiając wypłatę wynagrodzenia z dodatkiem 100 proc. za pracę w dniu wolnym, jeśli nie można udzielić innego dnia wolnego lub pracownik nie wyraża zgody na jego przyjęcie. Korzyści obejmują: jasne zasady rozliczania pracy w dni wolne, ograniczenie ryzyka kontroli i sporów z Państwową Inspekcją Pracy, większe bezpieczeństwo prawne dla obu stron stosunku pracy oraz dostosowanie przepisów do utrwalonej praktyki orzeczniczej i regulacji dotyczących pracy w niedziele i święta.

Straty z obligacji w kosztach podatkowych

Problem wynika z brzmienia art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT, który uniemożliwia obligatariuszom zaliczenie do kosztów podatkowych strat poniesionych w wyniku umorzenia obligacji w postępowaniach restrukturyzacyjnych lub upadłościowych emitenta. Prowadzi to do nierównego traktowania inwestorów w porównaniu do pożyczkodawców, którzy mogą rozliczyć analogiczne straty, mimo że obligacje i pożyczki pełnią podobną funkcję ekonomiczną. Taka sytuacja zniechęca do inwestowania w rynek obligacji i utrudnia ochronę interesów inwestorów.

Propozycja zakłada zmianę przepisów ustawy o PIT, umożliwiającą rozliczenie straty podatkowej z umorzenia obligacji, jeśli umorzenie nastąpiło w ramach postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego, a papiery były notowane na rynku zorganizowanym. Korzyści to: sprawiedliwsze traktowanie inwestorów na rynku finansowym, większe bezpieczeństwo podatkowe i inwestycyjne, zachęta do lokowania środków w instrumenty dłużne notowane na rynku regulowanym oraz wsparcie dla rozwoju przejrzystego rynku kapitałowego w Polsce.

Milcząca zgoda KNF dla funduszy inwestycyjnych

Problem związany jest z obecnym wymogiem uzyskiwania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego na zmianę statutu funduszu inwestycyjnego. Procedury te są często przewlekłe, a mimo ustawowych terminów ich załatwiania, ich przekroczenie nie ma żadnych skutków prawnych. Ta sytuacja ogranicza elastyczność działania funduszy, utrudnia szybkie dostosowanie oferty do zmieniających się warunków rynkowych i zmniejsza konkurencyjność polskiego rynku funduszy inwestycyjnych.

Proponowana zmiana zakłada zastąpienie obowiązku uzyskania zezwolenia KNF na zmianę statutu funduszu procedurą milczącej zgody – towarzystwo funduszy inwestycyjnych informuje KNF o planowanej zmianie, a jeśli w ciągu miesiąca nie zostanie zgłoszony sprzeciw, może wdrożyć zmianę. Korzyści obejmują: skrócenie czasu procedowania zmian statutu, większą przewidywalność i efektywność działania TFI, zapobieganie przewlekłości postępowań administracyjnych oraz lepsze dostosowanie funduszy do zmian rynkowych i regulacyjnych, bez obniżania poziomu bezpieczeństwa uczestników rynku.

Fotografie parady identyfikacyjnej w postępowaniu karnym

Problem polega na tym, że obecnie okazanie osoby w postępowaniu karnym dokumentowane jest wyłącznie w formie pisemnego protokołu, bez obowiązku załączania zdjęcia prezentowanej parady identyfikacyjnej. Uniemożliwia to późniejszą kontrolę rzetelności przeprowadzenia czynności i doboru osób do okazania. W praktyce brak wizualnej dokumentacji sprzyja błędom rozpoznania, które mogą prowadzić nawet do niesłusznych skazań, a niewłaściwie przeprowadzone czynności nie są kwestionowane przez sądy ze względu na brak narzędzi do ich weryfikacji.

Propozycja zakłada zmianę rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości przez wprowadzenie obowiązku dołączania do protokołu z okazania zdjęcia przedstawiającego wszystkie osoby biorące udział w paradzie identyfikacyjnej. Korzyści z tego rozwiązania to: zwiększenie wiarygodności wyników okazania, eliminacja sugestywnych i błędnych identyfikacji, poprawa jakości materiału dowodowego oraz wzrost zaufania do działań organów ścigania i sądów. Taki obowiązek ograniczy nadużycia, poprawi przejrzystość procedury i pomoże zapobiegać niesłusznym skazaniom.

Uporządkowanie dowodów z dokumentów w procesie cywilnym

Problem wynika z art. 243² Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym dokument znajdujący się w aktach sprawy stanowi dowód bez wydawania odrębnego postanowienia. Oznacza to, że sąd nie musi wskazywać, które fakty dany dokument ma potwierdzać, a strona nie musi o to wnioskować. W praktyce prowadzi to do chaosu dowodowego – strony masowo zgłaszają dokumenty bez wskazania ich znaczenia dla sprawy, a sądy nie wydają postanowień dowodowych, co utrudnia stronom ustosunkowanie się do materiału dowodowego i godzi w zasadę kontradyktoryjności.

Propozycja zakłada zmianę art. 243² k.p.c. – wprowadzenia obowiązku wskazania przez stronę, które konkretnie fakty mają być wykazane dowodem z dokumentu – podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych dowodów. Korzyści z tej zmiany to: przejrzystość i porządek w procedurze dowodowej, lepsza kontrola stron nad przebiegiem postępowania, eliminacja zbędnych i nieczytelnych wniosków dowodowych, przyspieszenie postępowań cywilnych oraz zwiększenie efektywności pracy sądów. Zmiana wzmocni zasadę kontradyktoryjności i jawności, pozwalając stronom na skuteczniejszą obronę ich interesów.

Dłuższy termin na powództwo wzajemne

Problem dotyczy ograniczonego terminu na wniesienie powództwa wzajemnego, które obecnie można złożyć tylko do chwili złożenia odpowiedzi na pozew lub, w jej braku, najpóźniej przy rozpoczęciu pierwszego posiedzenia, na które pozwany został wezwany. Ten krótki termin często nie wystarcza na przygotowanie roszczenia wzajemnego, co osłabia procesową pozycję pozwanego i narusza zasadę równości stron – powód ma znacznie więcej czasu na przygotowanie swojego roszczenia niż pozwany na przygotowanie powództwa wzajemnego.

Proponowana zmiana zakłada wydłużenie terminu na wniesienie powództwa wzajemnego do momentu rozpoczęcia rozprawy – analogicznie jak dla cofnięcia pozwu bez zgody pozwanego (art. 203 § 1 k.p.c.). Korzyści z tej zmiany to: większa równość stron w postępowaniu cywilnym, możliwość realnego przygotowania i wniesienia powództwa wzajemnego, lepsza ochrona interesów pozwanego oraz zwiększenie efektywności postępowania dzięki lepszemu wykorzystaniu instytucji powództwa wzajemnego. Rozwiązanie to poprawi równowagę proceduralną i umożliwi pełniejsze korzystanie z narzędzi obrony przez stronę pozwaną.

Prostsze sprawozdania dla małych operatorów pocztowych

Problem związany jest z obowiązkiem składania przez wszystkich operatorów pocztowych szczegółowych sprawozdań do Urzędu Komunikacji Elektronicznej, dotyczących liczby przesyłek, obrotu, struktury sieci i zatrudnienia. Obowiązek ten jest szczególnie uciążliwy dla małych firm, które muszą angażować zewnętrzne biura rachunkowe do przygotowania rozbudowanych raportów. Obecne przepisy nie uwzględniają zróżnicowanej skali działalności operatorów, a uciążliwość raportowania odstrasza mniejsze firmy od formalnego wejścia na rynek.

Projekt zakłada nowelizację art. 46 Prawa pocztowego i wprowadzenie możliwości składania uproszczonych sprawozdań przez małych operatorów oraz dostosowanie zakresu obowiązku sprawozdawczego do wielkości prowadzonej działalności. Korzyści z tej zmiany obejmują: zmniejszenie obciążeń administracyjnych, oszczędność kosztów dla małych operatorów, uproszczoną, proporcjonalną formę raportowania oraz większą przejrzystość i konkurencyjność rynku pocztowego. Dane uzyskiwane w ten sposób będą nadal wystarczające do celów analitycznych UKE, a operatorzy zyskają oszczędność kosztów i czasu, co jest szczególnie istotne dla małych, lokalnych przedsiębiorców.

Jednolite przepisy dla przesyłek transgranicznych w UE

Problem związany jest z koniecznością przestrzegania przez operatorów pocztowych działających transgranicznie różnych, często sprzecznych regulacji krajowych dotyczących dostaw, reklamacji czy odpowiedzialności. Brak unijnych przepisów dla przesyłek drobnicowych powoduje wzrost kosztów operacyjnych, nieefektywność i niepewność prawną. Konwencja CMR obejmuje głównie transport wielkogabarytowy i nie odpowiada na potrzeby dynamicznie rozwijającego się rynku e-commerce, a rozbieżności prawne między państwami UE znacząco komplikują obsługę przesyłek transgranicznych.

Propozycja dotyczy stworzenia aktu prawnego na poziomie unijnym (rozporządzenia), który wprowadzi jednolite wytyczne dla rynku transgranicznego przesyłek drobnicowych. Korzyści z tego rozwiązania to: obniżenie kosztów operacyjnych dla firm kurierskich, uproszczenie procedur i ograniczenie błędów, większa przejrzystość i pewność prawa dla operatorów i klientów, rozwój jednolitego rynku usług kurierskich w UE oraz zachęta do innowacji i interoperacyjnych rozwiązań logistycznych. Ujednolicone zasady odpowiedzialności i procedur reklamacyjnych są konieczne dla dalszego rozwoju e-commerce i głębszej integracji wspólnego rynku europejskiego.

Komisyjne otwieranie niebezpiecznych przesyłek pocztowych

Obecnie operatorzy pocztowi nie mają prawnych możliwości odzyskania kosztów zabezpieczenia przesyłek stanowiących zagrożenie ani wyraźnej podstawy do ich otwarcia, nawet w uzasadnionych przypadkach. Całe ryzyko i koszty związane z wykryciem niebezpiecznych przesyłek ponosi wyłącznie operator, co zachęca nieuczciwych nadawców do nadużyć.

Proponowana zmiana art. 36 ustawy – Prawo pocztowe ma wprowadzić możliwość komisyjnego otwarcia przesyłki w przypadku uzasadnionego podejrzenia zagrożenia oraz prawo do dochodzenia kosztów zabezpieczenia od nadawcy. Zmiany mają zwiększyć bezpieczeństwo transportu przesyłek, ograniczyć nadużycia związane z ukrywaniem niebezpiecznych towarów oraz zapewnić operatorom lepsze narzędzia do reagowania na potencjalne zagrożenia.

ZUS HUB – zintegrowana platforma informacji emerytalnych

Obecnie funkcjonuje rozproszony system dostępu do informacji emerytalnych – dane z ZUS, OFE, IKE, PPK i innych źródeł są dostępne w wielu różnych miejscach. Ustawa o Centralnej Informacji Emerytalnej (CIE), która miała zintegrować te informacje, jest w trakcie uchylania. Obecna forma dostępu do danych jest niewystarczająca, szczególnie dla osób 40 plus i 50 plus, co przyczynia się do niskiej świadomości emerytalnej.

Zamiast rozbudowy kosztownego systemu CIE, proponuje się stworzenie ZUS HUB – zintegrowanej platformy informacyjnej udostępniającej dane o świadczeniach z różnych źródeł. Docelowo system ma objąć także dane z KAS, CEPiK, CEIDG, CRBR i innych rejestrów. Projekt ma ułatwić obywatelom dostęp do danych emerytalnych, zwiększyć świadomość emerytalną, poprawić efektywność systemu ubezpieczeń społecznych oraz wzmocnić zaufanie do systemu emerytalnego i państwa.

Uproszczenie reorganizacji spółek posiadających nieruchomości rolne

Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego nakłada obowiązki zawiadomienia KOWR i prawo pierwokupu/nabycia nieruchomości rolnych oraz udziałów/akcji w spółkach nimi władających – nawet jeśli transakcje dotyczą spółek z tej samej grupy kapitałowej. Przepisy są niejednoznaczne, generują nieuzasadnione ryzyko, koszty i wydłużają procesy due diligence, szczególnie w przypadku przekształceń spółek handlowych.

Proponowana zmiana zakłada wyłączenie spod rygorów ustawy transakcji i przekształceń wewnątrz jednej grupy kapitałowej oraz doprecyzowanie, że pojęcie „przedsiębiorcy" nie obejmuje spółek handlowych. Zmiany mają uprościć obrót nieruchomościami rolnymi w ramach struktur korporacyjnych, skrócić i obniżyć koszty procesów transakcyjnych, zwiększyć pewność prawa i odciążyć KOWR, eliminując niepotrzebne bariery prawne i ograniczając ingerencję w wewnętrzne procesy gospodarcze.

Automatyczne przekazywanie danych o pojazdach dla celów podatkowych

Organy rejestrujące pojazdy muszą ręcznie generować i przekazywać raporty do urzędów skarbowych i gmin. Mimo że dane te są dostępne cyfrowo w CEPIK. Proces ten jest nieefektywny, czasochłonny, zależny od kadry oraz podatny na błędy i opóźnienia. Prowadzi do problemów z wymiarem podatków i strat dla budżetów lokalnych.

Projekt przewiduje zmianę rozporządzenia i wprowadzenie obowiązku automatycznego przekazywania danych z CEPIK do urzędów skarbowych i gmin bez udziału człowieka. Zaproponowane rozwiązanie ma wyeliminować błędy i opóźnienia w przekazywaniu danych, przyspieszyć wydawanie decyzji podatkowych, zaoszczędzić czas i zasoby w urzędach oraz zwiększyć przewidywalność i przejrzystość dla obywateli, co przyczyni się do wzrostu skuteczności egzekucji podatków lokalnych.

Główne wnioski

1. Cyfryzacja administracji publicznej stanowi kluczowy kierunek modernizacji Polski, szczególnie widoczny w rozwoju aplikacji mObywatel. Pojawił się szereg propozycji związanych z rozbudową funkcjonalności aplikacji mObywatel, która ewoluuje w kierunku kompleksowej platformy usług publicznych. Proponowane rozwiązania, takie jak moduł zgłaszania zagrożeń sanitarnych, cyfrowe upoważnienia medyczne czy elektroniczne zaświadczenia na zakup broni, wskazują na dążenie do pełnej integracji cyfrowych usług administracji państwowej w jednym miejscu.
2. Odbiurokratyzowanie służby zdrowia oraz zwiększenie dostępności danych medycznych stanowią priorytet dla poprawy efektywności systemu ochrony zdrowia. Pomysły takie jak rezygnacja z papierowych oświadczeń w POZ, skrócenie obowiązkowego okresu przechowywania dokumentacji medycznej czy całkowite przejście na dokumentację cyfrową w placówkach posiadających systemy EDM, pokazują dążenie do uwalniania personelu medycznego od zbędnej biurokracji.
3. Poprawa otoczenia biznesowego przez deregulację i upraszczanie procedur administracyjnych stanowi istotny element wspierania rozwoju gospodarczego. Liczne propozycje w dokumencie dotyczą usprawnienia warunków prowadzenia działalności gospodarczej przez eliminację zbędnych obciążeń regulacyjnych. Rozwiązania takie jak natychmiastowa wykonalność decyzji o zezwoleniu na działalność regulowaną, uchylenie nadmiernych ograniczeń w przekazywaniu danych przez apteki, uproszczenie sprawozdań dla małych operatorów pocztowych czy rezygnacja z podwójnego raportowania VAT wskazują na dążenie do ograniczenia biurokracji i kosztów prowadzenia działalności.