Zaloguj się 
Dzieje się!
Kim jesteś, Polaku? 30 lat temu zaczęliśmy masowo płacić kartami
W 1991 r. w Polsce pojawiła się pierwsza karta płatnicza, a cztery lata później na polskim rynku działali już wszyscy najwięksi wystawcy kart. Od tego momentu rozpoczęła się nowa era w naszym sposobie wydawania pieniędzy. Dziś, ponad 30 lat później, sprawdzamy, jak bardzo zmieniły się nasze nawyki zakupowe, oczekiwania wobec płatności i priorytety finansowe. Kim jest współczesny polski konsument? Na co wydajemy więcej, a na co mniej? Jak płacimy i co napędza nasze decyzje?
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jak zmieniały się zwyczaje płatnicze Polaków na przestrzeni ostatnich 30 lat – od pierwszych kart w latach 90. po dzisiejszą dominację płatności cyfrowych, tokenizacji i biometrii.
- Kim jest współczesny polski konsument – jakie ma priorytety finansowe, w jaki sposób płaci, na co wydaje pieniądze i jak duże znaczenie mają dla niego doświadczenia zamiast dóbr materialnych.
- Jakie trendy kształtują przyszłość płatności w Polsce – rosnące znaczenie bezpieczeństwa transakcji, autonomiczne sklepy, zmieniający się styl życia oraz rola pokolenia Z i HENRY w gospodarce.
Choć niemal połowa Polaków deklaruje, że stara się unikać gotówki, to wciąż pozostaje ona ważnym elementem codziennych płatności. 45 proc. respondentów uważa ją za jedną z ulubionych metod płatności.
Jak wynika z raportu Mastercard z lutego 2025 r., prawie 90 proc. Polaków przyznaje, że czasem płaci gotówką w sklepie, a dla 45 proc. to wciąż jedna z ulubionych metod.
Nawet ci, którzy preferują płatności cyfrowe, często noszą przy sobie gotówkę „na wszelki wypadek”. Ta dwutorowość dobrze oddaje polski pragmatyzm – otwartość na innowacje idzie w parze z przywiązaniem do tradycji.
Kiedyś telefon na żeton, dzisiaj karta na token
Polska jest liderem innowacji płatniczych w Europie. Rozwój tokenizacji, płatności biometrycznych, rozwiązań takich jak Click to Pay czy mobilnych portfeli sprawia, że transakcje stają się coraz szybsze, wygodniejsze i bezpieczniejsze.
– Polacy są nie tylko otwarci na innowacje, ale wręcz je napędzają. Jednak w świecie, w którym rozwój technologii niesie zarówno korzyści, jak i nowe zagrożenia, bezpieczeństwo płatności pozostaje kluczowe – podkreśla Małgorzata Domagała, vice president, dyrektorka ds. produktów i rozwiązań Mastercard na Polskę, Czechy i Słowację, Mastercard Europe.
Tokenizacja, czyli zastąpienie numeru karty unikalnym tokenem, pozwala chronić dane i zwiększać bezpieczeństwo transakcji, a popularność płatności cyfrowych i tokenizowanych stale rośnie. Już połowa Polaków mogłaby niemal zapomnieć o portfelu, korzystając z telefonu, zegarka czy opaski.
– Tokenizacja zdobyła już serca młodych ludzi w dużych miastach – i nie tylko ich. Udział użytkowników tokenizowanych płatności jest jednak bezpośrednio powiązany z wiekiem. Młodsi konsumenci chętniej zostawiają portfel w domu i płacą telefonem. Tymczasem tylko około 20 proc. Polaków powyżej 50. roku życia korzysta z takich rozwiązań – zauważa Małgorzata Domagała.
Z drugiej strony, aż połowa Polaków wciąż nie jest przekonana do tokenizacji.
– Aby zwiększyć adopcję mobilnych kart tokenizowanych, kluczowe są dwa elementy: dalsza poprawa doświadczenia użytkownika oraz ciągła edukacja konsumentów na temat technologii i jej bezpieczeństwa. To zadanie nie tylko banków, ale również dostawców technologii płatniczych i instytucji publicznych – dodaje przedstawicielka Mastercard.
Ale na tym nie koniec.
Płatności 2025: od biometrii po sklepy autonomiczne
– Polacy nie boją się innowacji płatniczych – przeciwnie, jesteśmy liderami w tej dziedzinie. Wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań, takich jak płatności biometryczne czy w pełni autonomiczne sklepy, to dowód na to, że polski rynek jest gotowy na przyszłość – zauważa Marta Życińska, dyrektorka generalna Mastercard Polska.
– Nasi klienci są otwarci na innowacje. Chętnie wdrażają technologie, które sprawiają, że zakupy stają się szybsze, wygodniejsze i bezpieczniejsze. Jednak czas i edukacja są kluczowe. Konsumenci potrzebują czasu, by zaufać nowym rozwiązaniom, a ten proces można wspierać skuteczną edukacją i programami pilotażowymi – dodaje Karol Ignatowicz, wiceprezes Empiku (firmy współpracowały przy pilotażu).
Ekonomia doświadczeń. Polacy inwestują w przeżycia
Na co najchętniej wydają Polacy? Coraz więcej osób przedkłada wydatki na przeżycia nad zakup dóbr materialnych. – Aż 95 proc. Polaków zaplanowało w tym roku wydatki na doświadczenia i przeżycia – wynika z badania Mastercard.
Najchętniej inwestujemy w podróże (60 proc.), następnie w jedzenie poza domem (35 proc.), bilety do kina (24 proc.), wydarzenia sportowe (20 proc.) i sztukę (33 proc. – najwyższy odsetek w Europie).
Dla 87 proc. ankietowanych priorytetem jest inwestowanie w niezapomniane chwile z „listy marzeń”. Motywują ich: chęć budowania wspomnień na całe życie (42 proc.), potrzeba odkrywania świata (36 proc.) i dzielenie się doświadczeniami z bliskimi (28 proc.).
W 2025 r. aż 58 proc. Polaków zwiększyło swoje budżety na doświadczenia, a 65 proc. woli korzystać z lokalnych atrakcji niż międzynarodowych. Głównie z powodu kosztów, wygody i chęci wspierania lokalnej gospodarki.
Według Mastercard Polacy coraz częściej traktują wydatki na doświadczenia jako priorytet i najlepszą inwestycję. Wielu z nich ogranicza zakupy materialnych rzeczy, takich jak odzież (40 proc.) czy gadżety (33 proc.), by zaoszczędzone środki przeznaczyć na przeżycia.
Jednym z takich przeżyć są też koncerty, jak choćby ubiegłoroczna trasa koncertowa Taylor Swift. Analiza Mastercard Economics Institute pokazała, że w dniach koncertu w każdym z miast, w których dotychczas występowała artystka, wydatki na hotele i restauracje znacząco rosły. Ale Mastercard zauważył też ciekawostkę dotyczącą koncertu 1 sierpnia w Warszawa. Okazało się, że mimo że transakcji było tego dnia rzeczywiście więcej, Warszawa zatrzymała się w trakcie godziny „W”, aby oddać hołd poległym w Powstaniu Warszawskim. O 17.00 transakcji było znacząco mniej. To bardzo lokalne zjawisko.
Pokolenie Z marzy o zorzy polarnej
Najmłodsze pokolenie Polaków jest najbardziej „doświadczeniocentryczne”. 47 proc. polskich „zetek” woli wydawać pieniądze na przeżycia niż na rzeczy materialne. 97 proc. planowało w 2024 r. przeznaczyć część budżetu na emocjonalne doświadczenia.
Pokolenie Z najchętniej inwestuje w podróże (58 proc.), wydarzenia muzyczne (37 proc.), aktywności na świeżym powietrzu (34 proc.) i kulinaria (29 proc.).
Młodzi Polacy szukają unikatowych przeżyć. Ponad 90 proc. ankietowanych przyznało, że duże wrażenie zrobiłoby na nich doświadczenie zjawisk naturalnych na żywo, takich jak zorza polarna czy deszcz meteorytów. Ważne są dla nich zarówno spektakularne wydarzenia, jak i kameralne spotkania w lokalnych restauracjach.
Kiedy Polacy płacą najczęściej?
Analiza trendów zakupowych Mastercard pokazuje, że pandemia i upowszechnienie pracy zdalnej zmieniły także rytm zakupów.
Zakupy spożywcze Polacy coraz częściej robią w pierwszej połowie tygodnia - we wtorki i środy - zamiast zatłoczonej soboty, która przed pandemią była najczęściej wybieranym na tę aktywność dniem. Weekendy natomiast wolimy przeznaczać na relaks, np. chodząc do restauracji. Zmieliliśmy również dni, w których chodzimy na siłownię – w 2019 r. najchętniej trenowaliśmy w piątki i soboty – teraz znacznie częściej uprawiamy sport w poniedziałek, czwartek i niedzielę. W sobotę coraz rzadziej wybieramy się z kolei do fryzjera, częściej planując wizyty w salonach urody na pierwszą połowę tygodnia.
Nowe oblicze bogactwa – HENRY i prywatna bankowość
Zmienia się również struktura majątkowa polskiego społeczeństwa. Liczba milionerów w Polsce do końca dekady ma się potroić. Dynamicznie rośnie także segment HENRY (high earners, not rich yet). Chodzi o osoby z wysokimi dochodami, które jeszcze nie osiągnęły statusu milionera, ale już poszukują zindywidualizowanych usług finansowych.
Nowa generacja milionerów inwestuje inaczej niż ich rodzice – chętniej lokuje środki w nieruchomości, fundusze private equity, dzieła sztuki czy kryptoaktywa.
Nowy cykl
PIN i zielony. 30 lat płatniczej rewolucji
Główne wnioski
- Polacy są otwarci na innowacje płatnicze, ale wciąż cenią gotówkę. Mimo dynamicznego rozwoju technologii, takich jak tokenizacja czy płatności biometryczne, tradycyjne metody płatności nadal mają silną pozycję w codziennym życiu.
- Doświadczenia stają się ważniejsze niż dobra materialne. Coraz więcej Polaków, zwłaszcza młodsze pokolenia, inwestuje w podróże, wydarzenia i przeżycia zamiast w przedmioty, traktując je jako bardziej wartościowe i trwałe formy konsumpcji.
- Styl życia i sposób dokonywania zakupów zmieniły się pod wpływem cyfryzacji i pandemii. Polacy planują dziś zakupy bardziej elastycznie, coraz częściej robią je online, a płacą z wykorzystaniem smartfonów, zegarków i innych nowoczesnych urządzeń.
