Unia Europejska ocenia stan transformacji cyfrowej w Polsce. "Jesteśmy daleko od postawionych celów"

Cyfrowa Dekada – jak tłumaczą urzędnicy KE, to wizja e-transformacji Unii Europejskiej do 2030. Parlament Europejski i Rada Europy przyjęły ją w grudniu 2022 roku podczas poprzedniej kadencji Komisji Europejskiej. Teraz światło dzienne ujrzało już trzecie sprawozdanie tego programu. Choć widać postęp w transformacji cyfrowej, to jednak nadal jest sporo do zrobienia. Raport określa zalecenia nie tylko na poziomie ogólnoeuropejskim, ale też dla każdego kraju.

Nvidia pomoże w rozwoju polskiego AI. Bielik rozwinie skrzydła w Perplexity

Jak wygląda ogólny przegląd celów Unii Europejskiej?

Dobrze wyglądają pewne elementy infrastruktury cyfrowej. Osiągnięto m.in 94 proc. celu dotyczącego całkowitego zasięgu 5G, choć pod względem zasięgu szybkich pasm o częstotliwości 3,4-3,8 GHz jest to zaledwie 67,7 proc., a w przypadku światłowodów do lokalu – 69,2 proc. Udało się też zrealizować tylko 53 proc. zakładanej produkcji półprzewodników.

Gorzej wygląda transformacja cyfrowa przedsiębiorstw. Choć udało się osiągnąć 81 proc. celu, by firmy z sektora MŚP wykorzystały technologie cyfrowe, to przekonanie przedsiębiorstw do korzystania z chmury udało się w 52 proc., a z analizy danych 44 proc. Jeśli zaś weźmiemy pod uwagę wykorzystania rozwiązań AI, to osiągnięto zaledwie 18 proc. planów.

Raport pokazuje też, jak wyglądają umiejętności cyfrowe na terenie państw UE. Zrealizowano 70 proc. celu nauczenia obywateli podstawowych kompetencji cyfrowych i jedynie 52 proc. założen dotyczących odpowiedniej liczby specjalistów ICT.

Najlepiej wyglądają cyfrowe usługi publiczne. Z raportu wynika że osiągnięto 82 proc. celu przy udostępnieniu usług publicznych dla obywateli i 86 proc. dla przedsiębiorstw. Do tego mamy 82,7 proc. realizacji celu cyfryzacji dokumentacji medycznej i 89 proc. zapewnienia cyfrowej tożsamości (e-ID).

Sytuacja w Polsce

W infrastrukturze i technologiach podstawowych Polska odnotowała pewne sukcesy, ale wciąż jest daleko od osiągnięcia celów na 2030 rok. Plan zbudowania zasięgu sieci o bardzo dużej przepustowości został zrealizowany w 83,8 proc., co jest dużo wyższym wskaźnikiem od średniej UE (62,5 proc.). Jednak wdrożenie sieci 5G opóźnia się ze względu na przesuwanie aukcji kluczowych pasm.

Są też postępy w wykorzystaniu technologii cyfrowych przez MŚP, ale Polska plasuje się poniżej średniej UE w bardziej zaawansowanych technologiach cyfrowych. Rośnie też liczba cyberataków na polskie firmy, choć liczba ta jest wciąż mniejsza niż średnia UE. Jak wynika z danych KE, prawie 1/3 ludności Polski spotyka się mową nienawiści w internecie. Trzykrotnie wzrosła też liczba zgłoszonych nielegalnych materiałów w sieci.

Fatalnie za to wypadamy pod względem umiejętności cyfrowych. W 2023 jedynie 44,3 proc. dorosłych posiadało podstawowe kompetencje (przy unijnym celu 80 proc. na 2030). Wyraźnie też widać podział na grupy wiekowe i zamieszkanie. Starsi ludzie mieszkający na terenach wiejskich dużo gorzej radzą sobie w cyfrowym świecie niż młodzi z wielkich miast.

Do tego pracownicy ICT to zaledwie 4,5 proc. całkowitego zatrudnienia (unijna średnia to 5 proc.). Odsetek kobiet w tym sektorze to 17,5 proc. i spada (średnia unijna to 19,5 proc.).

Nie możemy za to narzekać na stan rozwoju e-usług. Osiągnięto 70,7 proc. celu ich dostępności dla obywateli i 85 proc. dla firm. Do tego cel związany z elektroniczną dokumentacją medyczną został osiągnięty w 91,8 proc. Wdrażane są także środki identyfikacji elektronicznej i tożsamość cyfrowa.

Na rozwój celów cyfrowych i ogólnych przeznaczono w polskim budżecie 12,4 mld euro, z czego najwięcej na rozwój umiejętności cyfrowych. Budżet ma być jednak jeszcze w tym roku zweryfikowany, by dopasować go do strategii cyfryzacji państwa.

Zalecenia Komisji Europejskiej

Jakie zalecenia płyną z Brukseli po corocznym podsumowaniu strategii cyfryzacji Wspólnoty? Po pierwsze: zachęcanie operatorów do przyspieszenia wdrażania samodzielnych sieci 5G. Po drugie: zwiększenie cyfryzacji MŚP poprzez lepsze ukierunkowanie wsparcia i podniesienie świadomości korzyści z cyfryzacji przedsiębiorstw, zwłaszcza w sferze wykorzystania sztucznej inteligencji.

Polska powinna też ulepszyć i przyspieszyć nauczanie podstawowych umiejętności cyfrowych oraz zwiększyć atrakcyjność kierunków technologicznych w szkołach i na uczelniach. I na koniec Bruksela radzi także wykorzystać środki i szkolenia na pozyskiwanie, przekwalifikowanie i zatrzymywanie talentów ICT. Sugeruje też, by promować ten rodzaj kariery wśród kobiet.

Ambitne plany rządu

Rząd tymczasem ma ambitne plany. Brukselę poinformowano o polskim zgłoszeniu ws. dołączenia do projektu gigafabryk AI. Sam wniosek ma zostać oficjalnie złożony do 20 czerwca. Resort cyfryzacji planuje podzielić taką inwestycję między pięć ośrodków, m.in. ze względów cyberbezpieczeństwa. Instalacja ma kosztować 5 mld złotych, z czego ze środków publicznych zostaną przekazane do 2029 roku 2 mld złotych.

A to nie koniec prób stawiania na AI. Na początku czerwca resort cyfryzacji przedstawił do publicznych konsultacji projekt "Polityki rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce do 2030 roku”. Według jego założeń Polska ma się znaleźć wśród 20 najbardziej zaawansowanych pod względem rozwoju AI państw świata. Mają to ułatwić wsparcie badań czy inwestycje w najlepszych programistów i ekspertów od sztucznej inteligencji. Resort cyfryzacji nie wyjaśnia jednak, jak zamierza połączyć rozwój AI z problemami, na które wskazuje w raporcie Komisja Europejska.

Raport Microsoftu nie zostawia złudzeń

Raport Microsoft i KPMG "Monitor Transformacji Cyfrowej Biznesu. Edycja 2025" ujawnia z kolei, że zaledwie 22 proc. firm planuje zwiększyć wydatki na cyfryzację (spadek rok do roku o 11 punktów procentowych). Do tego 27 proc. firm zamierza ograniczać inwestycje, a 23 proc. zmniejszyć zatrudnienie wśród osób odpowiedzialnych za cyfryzację.

Do tego główny wskaźnik transformacji cyfrowej, choć wzrósł w tym roku do 5,5 punktu na 10 możliwych, rok wcześniej urósł mocniej. W 2024 roku wyniósł 5,1 pkt wobec 4,4 pkt w 2023 roku. Główną przyczyną jest spadek w strategii cyfryzacji. Jak wynika z raportu, to oznacza, że firmy rezygnują z długoterminowego planowania w zakresie rozwoju cyfryzacji.

Główne wnioski

1. Unia Europejska ma problemy z osiągnięciem celów cyfryzacji we wszystkich obszarach. Najgorzej wypada kwestia kompetencji cyfrowych obywateli, a najlepiej sektor usług dla ludności.
2. Stan kompetencji cyfrowych w Polsce jest bardzo niezadowalający. Szczególnie wśród osób starszych mieszkających na terenach wiejskich.
3. Unia zaleca popularyzację kierunków technologicznych i szkoleń ICT, szczególnie dla kobiet. Odsetek programistek jest bowiem w Polsce poniżej unijnej średniej.