Kurczakiem w kubełku karmiono w Chinach już 600 lat przed założeniem USA. Najstarsze firmy świata nie ustępują pola młodym biznesom

Najstarszą firmą świata jest japońska spółka budowlana Kongo Gumi, założona w 576 r. Pierwszym zleceniem firmy była budowa świątyni Shitennō-ji (Czterech Niebiańskich Strażników Buddy) w Osace. Przez kolejne stulecia świątynie i grobowce pozostawały jej podstawowym obszarem działalności.

Najstarsze firmy wciąż trzymają formę

Sukces Kongo Gumi przez wieki był podwójny. Nie tylko utrzymała się na rynku przez czternaście stuleci, ale przez te wszystkie lata należała do jednej rodziny.

Okazjonalnie budowała też pałace i inne siedziby lokalnych możnowładców, ale w deweloperkę na szeroką skalę zaangażowała się dopiero w XIX wieku. Trochę ponad sto lat później to właśnie ta branża kosztowała ją kryzys, a w efekcie konieczność porzucenia rodzinnych tradycji. Głośno stało się o niej dwie dekady temu, gdy wpadła w kłopoty finansowe i groziło jej bankructwo. Ale wciąż działa, chociaż rodzina musiała oddać stery. W 2026 roku przejęła ją grupa budowlana Takamatsu.

Drugie miejsce na liście najstarszych firm świata również należy do Japonii. To hotel Hōshi Ryokan w Komatsu, założony w 718 r. Prowadzony przez rodzinę Hōshi od 46 pokoleń, znany jest z obsługi gości korzystających z lokalnych gorących źródeł onsen.

Przeczytaj: Polska grupa hotelowa inwestuje w Rzymie. „Szukaliśmy takiej perełki od lat”

Trzecie miejsce na podium wśród najstarszych wciąż aktywnych firm świata zajmuje europejska działalność w Salzburgu w Austrii. To restauracja Stiftskeller St. Peter prowadzona w klasztorze Benedyktynów, prawdopodobnie od 803 roku.

 Łatwo trafić na zabytkowy biznes

Na wiele historycznych biznesów można natknąć się podczas wakacyjnych podróży, nie zdając sobie sprawy, że za słynnymi zabytkami, zakupami czy kolacjami kryją się przedsiębiorstwa o wielowiekowej tradycji.

W zestawieniu 45 najstarszych firm świata, które powstały do końca XVIII w. (patrz ilustracja) – aż 30 to nadal działające biznesy z Europy. Przykładowo, najstarszą firmą we Włoszech jest Odlewnia Dzwonów Marinelli, którą od 26 pokoleń prowadzi rodzina Marinelli. Ich dzwony można usłyszeć m.in. w Watykanie i w Krzywej Wieży w Pizie.

W dobie postępującej sekularyzacji utrzymanie się na rynku, gdy oferuje się produkt rzadko zamawiany poza wspólnotami religijnymi nie jest łatwe.

Wykres interaktywny

Pełny ekran

Biznes w kościele, ale nie kościelny

Wśród najstarszych wciąż działających firm we Włoszech znajduje się też przedsiębiorstwo, z którym zetknęły się tysiące Polaków, często nawet o tym nie wiedząc.

Bo jedną z najstarszych w Italii jest firma, która ponad 600 lat temu zbudowała i wciąż zajmuje się utrzymaniem katedry w Mediolanie. Veneranda Fabbrica del Duomo di Milano, czyli Czcigodna Fabryka Katedry Mediolańskiej, w skrócie nazywana po prostu Fabbrica del Duomo, została założona w 1387 r. przez Gian Galeazzo Viscontiego, jednego z najbogatszych mieszkańców miasta, by dać miastu najwspanialszą katedrę.

Od samego początku – mimo bliskiej współpracy z Kościołem – działała jako niezależna organizacja. Należały do niej kamieniołomy marmuru, gdzie wydobywano surowiec do budowy katedry. Nadal są własnością firmy i nadal służą konserwacji i remontom kościoła. Fabbrica del Duomo działa non-profit. Firma zarządza całym obiektem, chroni go, sprzedaje bilety i aktywnie poszukuje sponsorów, a wszystkie wpływy od turystów przeznacza na utrzymanie katedry.

Pierwotnie w zarządzie Fabbrica del Duomo zasiadali najwybitniejsi mediolańscy urzędnicy tamtych czasów, w tym sam Visconti, książę Mediolanu, znaczna część lokalnej arystokracji oraz arcybiskup. Dziś firmą kieruje siedmioosobowy zarząd, którego członkowie to nominaci MSW (5) i ordynariusza diecezjalnego (2). Wspomaga ich Rada Dyrektorów złożona ze znanych przedsiębiorców.

W każdej epoce lubiono biznes żywieniowy

Równie łatwo, co do kościoła w Mediolanie albo do Krzywej Wieży, trafić do jednej z wielu starych winnic albo restauracji rozrzuconych po całej Europie. Do wspomnianej Stiftskeller St. Peter dotrzeć może każdy - znajduje się w sercu salzburskiej starówki - chociaż kolacja będzie pewnie wymagała wcześniejszej rezerwacji. Przez 1200 lat obiekt zmieniał swój charakter. Pierwotnie – winiarnia, później hotel, aż wreszcie zakątek kulinarny, z organizowanymi od prawie 30 lat „koncertami obiadowymi Mozarta”.

Na innym kontynencie – w Chinach – również króluje kulinarny rodowód. Jeśli myśleliście, że kurze skrzydełka w kubełkach wymyślili Amerykanie dowodzeni przez pułkownika Sandersa, to spieszę donieść, że chińska Ma Yu Ching’s Bucket Chicken House wpadła na ten koncept znacznie wcześniej, bo już w XII wieku. Amerykańska firma, która z czasem przekształciła się w ogólnoświatową sieć, powstała w 1952 r. Chiński „kurczak z kubełka” podbija chińskie stoły już od 1153 r. Inny to oczywiście przepis, inne przyprawy i inny smak, ale sam koncept powstał za Wielkim Murem 800 lat wcześniej, ponad 600 lat przed tym, nim Stany Zjednoczone zaczęły istnieć jako państwo.

W lutym 2007 r. władze prowincji Henan uznały "kurczaka z kubełka" z Ma Yu Ching za element niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Cudze chwalicie, a mamy własne

Najstarszą wciąż działającą firmą w Polsce jest Kopalnia Soli w Bochni, którą założono w 1248 r. Zajmuje miejsce w ścisłej TOP15 najstarszych przedsiębiorstw według krajów.

Jak przypomina kopalnia w opisie dla turystów: „kopalnia, będąca wówczas przedsiębiorstwem królewskim, odgrywała istotną rolę w gospodarce monarchii, przynosząc znaczne dochody do skarbu królewskiego”.

Bochnia to zarazem najstarsza kopalnia soli w Europie. Jej bardziej znana siostra „Wieliczka” jest młodsza o około 40 lat. Największy rozkwit kopalni w Bochni przypadał na XV i XVI w. Wiek XVII, naznaczony wojnami i kryzysem gospodarczym, przyniósł zahamowanie rozwoju. Od 1990 r. w Bochni nie wydobywa się już soli, ale dzięki temu może się w całej okazałości pokazywać turystom.

Działa natomiast kopalnia soli w Drohobyczu na Ukrainie, założona zaledwie dwa lata po bocheńskiej. Mimo wojny, w 2022 r. zwiększyła produkcję do blisko 500 ton. Zakład jest przedsiębiorstwem państwowym, obecnie zarządzanym przez Fundusz Mienia Państwowego Ukrainy, a to oznacza, że po wojnie może trafić na listę firm do prywatyzacji.

Od poczty do banku

Na liście najstarszych wciąż działających firm w poszczególnych krajach – zwłaszcza tych, które powstały przed XVIII i XIX wiekiem – dominują browary, winnice i restauracje. To działalności, których produkty są powszechnie dostępne. W zestawieniu znajdują się też mennice, urzędy pocztowe, plantacje, apteka, port, a nawet turecka łaźnia w Stambule.

W XIX wieku na liście zaczynają przeważać banki – spośród 165 krajów, dla których udokumentowano najstarsze firmy, aż w 36 to banki są najstarszymi przedsiębiorstwami. Najstarszym wciąż działającym bankiem na świecie jest Banco de la Provincia de Buenos Aires, założony w 1822 r. w Argentynie. Co ciekawe, w 16 krajach najstarszą instytucją pozostaje urząd pocztowy. Liderem w stażu pracy jest poczta portugalska, funkcjonująca nieprzerwanie od 1520 r. Oby nie unicestwiła jej komunikacja bez papierowej korespondencji.

Główne wnioski

1. Najstarsza firma świata to japońska Kongo Gumi, założona w 576 r. Specjalizuje się w budowie świątyń i przez ponad 1400 lat pozostawała w rękach jednej rodziny. W 2006 r., po problemach finansowych, została przejęta przez grupę Takamatsu, ale nadal działa.
2. Historyczne biznesy w Europie i Azji: w Austrii Stiftskeller St. Peter (od 803 r.) to najstarsza restauracja na kontynencie, we Włoszech Veneranda Fabbrica del Duomo (od 1387 r.) nieprzerwanie zarządza katedrą w Mediolanie, a w Chinach Ma Yu Ching’s Bucket Chicken House (od 1153 r.) serwuje „kurczaka w kubełku” ponad 800 lat wcześniej niż KFC.
3. Polska perła: Kopalnia Soli w Bochni, założona w 1248 r., to najstarsza firma w Polsce i jedna z 15 najstarszych firm w skali globalnej. Co istotne, jest starsza niż jej bardziej znana siostra z Wieliczki.