Cyfryzacja firm. Kto zyskuje, a kto traci w wyścigu technologicznym

Poziom dojrzałości cyfrowej polskich firm postępuje. Potwierdza to najnowszy raport Digi Index Siemensa. Zgodnie z jego wnioskami cyfryzacja firm rozwija się głównie w przypadku średnich przedsiębiorstw produkcyjnych.

Mierzony w 4-stopniowej skali wskaźnik Digi Index wzrósł z 1,8 do 2,3 r/r. Znaczący wpływ na ten wynik miał spektakularny wzrost w sektorze spożywczym, potwierdzający intensywną transformację branży. W przypadku dużych firm odnotowano niewielką korektę – wskaźnik spadł z 2,7 do 2,5.

Cyfryzacja firm postępuje

W 2024 r. wartość indeksu dla firm średnich wyraźnie wzrosła, odrabiając spadki z zeszłego roku (1,8 w 2023 r.). Wynik 2,3 jest drugim pod względem wielkości w historii badania. W przypadku firm dużych (>250 pracowników) zanotowano nieznaczną korektę wskaźnika z 2,7 w roku ubiegłym do 2,5 w obecnym.

Z badania Siemensa wynika, że cyfryzacja firm produkcyjnych w Polsce przyspiesza. We wszystkich branżach odnotowano nie tylko wzrost wyników Digi Indexu, ale też (a może przede wszystkim) zwiększenie nakładów na cyfryzację. W tym roku firmy postanowiły przeznaczyć na ten cel blisko 28 proc. swoich zysków. To 2,5-krotnie więcej niż rok temu (11,17 proc.).

Od początku badań prowadzonych przez Siemensa, sektor motoryzacyjny (automotive) wyróżnia się wyjątkowo wysokim, w stosunku do pozostałych analizowanych branż, stopniem cyfryzacji. Z wynikiem 2,6 przewodzi on również w tym roku. Tym razem jednak po piętach depcze mu branża spożywcza. Dotychczas uchodziła za głównego marudera w procesach transformacyjnych. Wynik sektora spożywczego (food&beverage), który dokonał wyraźnego odbicia (z 1,6 do 2,3 r/r), jest pozytywnym zaskoczeniem. Wzrost – choć już nie tak spektakularny – odnotowano też w branżach produkcji maszynowej (machinery) – z 1,8 na 2,3 oraz farmeceutycznej i chemicznej (chemistry&pharmacy) (z 1,8 na 2,1).

Ciekawa jest także opinia przedstawicieli branży co to poziomu zaawansowania cyfryzacji procesów produkcyjnych (rozumianych jako procent cyfryzacji produkcji). Odpowiedź „ponad 81 proc.” dało prawie 12 proc. firm z sektora spożywczego. Dla porównania, w przypadku branży farmaceutycznej i chemicznej było to 6,7 proc. W przypadku branży motoryzacyjnej i maszynowej – po 3,3 proc.

Zdaniem eksperta

Fundusze unijne pomogą w dalszej cyfryzacji

Dzięki uruchomionej niedawno puli funduszy unijnych Polska ma szansę na dokonanie znaczącego przyspieszenia procesów cyfryzacyjnych. By ją dobrze wykorzystać, konieczny jest holistyczny, długofalowy plan digitalizacji. Strategia kompleksowej transformacji wymaga wielopoziomowego podejścia – począwszy od infrastruktury technologicznej oraz integracji systemów IT i OT, poprzez umiejętne zarządzanie danymi, po rozwój umiejętności cyfrowych i kulturę organizacyjną. Polski przemysł nie może sobie pozwolić na przegapienie tej bezprecedensowej szansy.

Maciej Zieliński

CEO Siemens Polska

Szczególnie spektakularny wzrost wskaźnika w sektorze spożywczym potwierdza, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy nastąpiła duża zmiana w świadomości polskich przedsiębiorców

– Wysoki wynik Digi Index to pozytywny sygnał dla całego sektora, który w przeszłości pozostawał w tyle w porównaniu do innych branż oraz swoich odpowiedników w krajach Europy Zachodniej. Transformacja cyfrowa sektora Food&Beverage (F&B) jest bowiem kluczowa dla jego konkurencyjności na rynkach krajowych i zagranicznych, a także dla umożliwienia jej zrównoważonego rozwoju – mówi Agnieszka Maliszewska, dyrektor Polskiej Izby Mleka.

– Choć różnice pomiędzy poszczególnymi branżami pozostają wyraźne, dużo bardziej interesująca niż ogólny wynik indeksu jest dynamika zmian w poszczególnych sektorach. Wyraźnie widać, że cyfryzacja jest coraz powszechniej uznawana za kluczowy czynnik wzrostu i przewagi konkurencyjnej na zmiennym, a więc wymagającym rynku. Dlaczego to dobra wiadomość dla polskiej gospodarki? Ponieważ w zdigitalizowanych firmach wzrasta efektywność kosztowa, produktowa i środowiskowa. Wzrost digitalizacji jest także reakcją na potrzeby rynku – klienci
coraz częściej oczekują pełnej transparentności dotyczącej pochodzenia produktów oraz informacji o ich składzie – komentuje Łukasz Otta, dyrektor ds. transformacji cyfrowej w Siemens Polska.

Trendy w cyfryzacji

W przypadku firm średnich rok 2024 przyniósł wzrost praktycznie wszystkich składowych Digi Indexu. Dotyczy to wyników w poszczególnych badanych obszarach, z największym postępem w sektorze planowania strategicznego. Mimo to jest to nadal jeden z najsłabiej ocenianych parametrów. Postępy odnotowano również w obszarach organizacji i administracji oraz wdrażania procesów cyfrowych. Zauważalne są istotne zmiany w poziomie zaawansowania procesów cyfryzacyjnych – niemal dwukrotnie więcej firm (7,3 proc. wobec 4 proc. rok wcześniej) deklaruje, że stopień digitalizacji w ich przedsiębiorstwie przekracza 80 proc. Dodatkowo ponad 30 proc. badanych średnich firm zapowiada zwiększenie budżetu na digitalizację.

Zdaniem eksperta

Cyfryzacja firm postępuje w zakresie narzędzi

Wartość Digi Index wynosząca 2,3 pkt jest pozytywnym sygnałem wzrostu wskazującym na intensyfikację działań transformacyjnych. (…) Wzrost liczby firm, które oceniają swój poziom digitalizacji produkcji powyżej 60 proc., oznacza, że organizacje te dostrzegają korzyści płynące z wdrożenia zaawansowanych narzędzi cyfrowych, takich jak systemy automatyzacji, analityka danych czy zarządzanie procesami w czasie rzeczywistym. Wyniki tegorocznego raportu to sygnał, że polskie firmy średniej wielkości z sektora produkcji są na właściwej drodze, lecz tempo zmian musi być szybsze, aby sprostać rosnącym wymaganiom .

Paweł Chaber

ekspert w Departamencie Analiz i Strategii PARP

Rok temu badanie Digi Index po raz pierwszy objęło także firmy duże (>250 pracowników), których stopień digitalizacji okazał się generalnie wyższy niż średnich. Na tegoroczny delikatny spadek wyniku r/r z 2,7 na 2,5 składa się (oprócz marginesu statystycznego) kilka czynników – jak choćby ostrożne ruchy inwestycyjne wobec niestabilnej sytuacji geopolitycznej. Niekwestionowanym cyfrowym liderem wciąż jednak pozostaje sektor motoryzacyjny z imponującym wynikiem 3,2 pkt.
Ponieważ Automotive znajduje się w okresie bardzo głębokiej transformacji energetycznej i cyfrowej, wydaje się, że polski przemysł samochodowy adaptuje się do zmieniającej się rzeczywistości między innymi poprzez przyspieszenie procesów cyfryzacji produkcji. (…)

– Przedsiębiorcy z tego sektora zdają sobie sprawę, że od wdrażania technologii cyfrowych w przemyśle motoryzacyjnym nie ma odwrotu. W warunkach globalnej konkurencji jest to wręcz kwestia decydująca o przetrwaniu. O tym, czy branża motoryzacyjna pozostanie kołem zamachowym europejskiej i polskiej gospodarki zadecyduje bowiem jej umiejętność dostosowania się do zmian w ramach czwartej rewolucji przemysłowej i osiągnięcia poziomu światowych liderów również w kontekście digitalizacji procesów produkcyjnych – mówi Paweł Wideł, prezes Związku Pracodawców Motoryzacji i Artykułów Przemysłowych przy Konfederacji Lewiatan.

W co inwestują największe firmy

Pomimo nieznacznych spadków, kwestie związane z zarządzaniem danymi wciąż są najmocniejszą stroną dużych firm, podobnie jak scyfryzowana produkcja i działania operacyjne. Przekłada się to na wyższą wydajność, większe bezpieczeństwo i optymalizację procesów oraz oszczędność kosztów.

Tegoroczne wyniki badania Digi Index pokazują, że zarówno dla średnich, jak i dużych przedsiębiorstw strategiczne podejście do procesu cyfryzacji wciąż jest dużym wyzwaniem.

Zdaniem eksperta

Problemy zidentyfikowane

Przedsiębiorstwa, pomimo rosnących wydatków na digitalizację, nie radzą sobie z integracją własnych systemów informacyjnych. Analizując wyniki badań dotyczące korzyści związanych z digitalizacją, na które wskazują respondenci, zwraca uwagę fakt, że znacznie częściej wskazują oni na motywy związane z szeroko rozumianą efektywnością (wyższa wydajność, optymalizacja procesów, oszczędność kosztów) niż na motywy związane z długofalowym rozwojem firmy (możliwości wdrażania innowacyjnych rozwiązań, nowe modele biznesowe, jakość produktu, zrównoważony rozwój . (...) Niestety, skazuje ich to na naśladowcze dostosowania do warunków określanych przez innych graczy. I potwierdza deficyt – ale i wysoką rangę – strategicznego podejścia do transformacji cyfrowej, który to obszar wymaga jeszcze sporo uwagi i pracy.

prof. dr hab. Jerzy Hausner

ekonomista

Firmy zamierzają także reinwestować w cyfryzację coraz większy odsetek zysków. Zgodnie z badaniem, obecnie połowa firm robi wydaje na inwestycje w cyfryzację ponad 11 proc. zysków. Jednocześnie co trzecia firma deklaruje, że poziom nakładów na tel cel zwiększy się w najbliższym czasie. Zmniejszenie zadeklarowało tylko 16,7 proc. firm.

Inwestycje mają na celu przede wszystkim poprawę wydajności i bezpieczeństwa produkcji. Wśród innych celów wskazywane są jeszcze: optymalizacja procesów i oszczędność kosztów.

Jeśli chodzi o konkretne branże, cyfryzacja firm wiąże się z największym wzrostem wydatków w sektorze produkcji maszynowej (taką decyzję chce podjąć 40 proc. biznesów) i motoryzacyjnej (36 proc.). Najbardziej "zachowawcze" pod tym względem będą przedsiebiorstwa z sektora farmaceutycznego.

Główne wnioski

1. Tegoroczna wartość wskaźnika dla średnich firm wyniosła 2,5 i jest zdecydowanie wyższa niż przed rokiem. Jest to w dużej mierze zasługa skokowego przyspieszenia w sektorze spożywczym.
2. Badanie wykazało, że firmy przeznaczają coraz większe środki na rozwój cyfryzacji – w 2024 blisko 28 proc. swojego budżetu, a więc 2,5-krotnie więcej niż rok temu.
3. Do największych wyzwań wciąż zaliczane jest finansowanie cyfryzacji, zarządzanie danymi oraz strategiczne podejście do transformacji.