Deregulacja uwolni potencjał polskiego rynku kapitałowego. Jakie zmiany proponują eksperci?

Dwa tygodnie temu, podczas konferencji prasowej premier Donald Tusk oraz minister finansów Andrzej Domański zaprezentowali plan gospodarczy Polska. Rok przełomu.

Premier zwrócił się do przedstawicieli świata biznesu, w tym do Rafała Brzoski, prezesa InPostu, o wsparcie w realizacji kluczowego elementu planu – deregulacji.

Rafał Brzoska przyjął propozycję i po kilku dniach, wraz z przedstawicielami biznesu, spotkał się
z premierem, by przedstawić propozycje deregulacji poszczególnych segmentów gospodarki. Dziś poznaliśmy kolejne szczegółowe postulaty reformatorów – tym razem dotyczące rynku kapitałowego.

Kto jest odpowiedzialny za deregulację rynku kapitałowego?

Za deregulację polskiego rynku kapitałowego w ramach projektu SprawdzaMY odpowiadają doświadczeni eksperci finansowi.

Dowodem na ich kompetencje jest tempo prac – już po kilku dniach od apelu Donalda Tuska mieli gotową długą listę pomysłów. Dziś opublikowali pierwsze konkretne propozycje, które będą systematycznie rozwijane. W kolejnych tygodniach lista publiczna postulatów będzie rozbudowywana o nowe szczegóły i jak wynika z ustaleń XYZ, może sięgnąć nawet dwudziestu pozycji.

Choć wywodzą się z różnych środowisk, zgodnie podkreślają, że nadmierna regulacja jest jednym z największych problemów polskiego rynku kapitałowego. W finalnej wersji ich lista postulatów ma być podzielona na trzy kluczowe kategorie:

1. Zmiany możliwe do wdrożenia bez nowelizacji przepisów (tzw. quick wins)
2. Zmiany wymagające korekty polskiego prawa
3. Kwestie wymagające modyfikacji regulacji na poziomie unijnym

Opublikowane przez nich dzisiaj postulaty zaliczają się do pierwszej i drugiej kategorii. Postanowili upublicznić je jako pierwsze, bo uważają, że są najważniejsze. Realizacja postulatów diametralnie poprawi sytuację na polskim rynku kapitałowym i otworzy drogę do dalszych, głębszych zmian.

Przeanalizowaliśmy dokładnie każdy z dwóch upublicznionych dzisiaj postulatów i przygotowaliśmy streszczenie najważniejszych punktów, aby nasi czytelnicy mogli zapoznać się z nimi w przystępnej formie.

Poprosiliśmy też jednego z członków zespołu od deregulacji o komentarz, który pozwoli lepiej zrozumieć sens oraz znaczenie każdej z potencjalnych zmian.

Przeczytaj: Polscy przedsiębiorcy mówią „Sprawdzam”. Tak działa zespół ds. deregulacji

1. Utworzenie wyspecjalizowanego sądu rozpoznającego sprawy z zakresu prawa rynku finansowego

Specjaliści od deregulacji rynku kapitałowego zauważają, że obecnie sądy administracyjne dokonują kontroli legalności decyzji administracyjnych wydawanych przez Komisję Nadzoru Finansowego, ale nie skupiają się na ich stronie merytorycznej. Kontrola legalności realizowana jest wyłącznie w ujęciu proceduralnym (tj. w ramach zgodności z przepisami ustawy Kodeks postępowania administracyjnego), a nie w ujęciu zgodności z przepisami prawa materialnego i celowości.

Eksperci uważają za konieczne utworzenie sądu, który sprawowałby kontrolę merytoryczną nad decyzjami KNF. Skarga na decyzje KNF nie trafiałaby do sądu administracyjnego, ale do specjalnie utworzonego Sądu Rynku Finansowego (organizacyjnie można powielić tutaj rozwiązania stosowane do – istniejącego od wielu lat – Sądu Antymonopolowego, tj. Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów), który wydawałby wyroki uwzględniające zarówno zgodność z prawem decyzji administracyjnych wydawanych przez Komisję Nadzoru Finansowego, jak i ich słuszność oraz zasadność merytoryczną.

Akty prawne wymagające zmiany:

• Ustawa z 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego
• Ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego
• Ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
• Ustawa z 25.07.2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych
• Ustawa z 06.06.1997 r. Kodeks postępowania karnego

Aktualnie kwestia działalności wyspecjalizowanego sądu dla rynku finansowego nie została uregulowana w polskich przepisach prawa.

Komentarz deregulatora

Trzeba działać

Naszym celem jest pokazanie skali przeregulowania i przeciążenia polskiego rynku kapitałowego nadmiernymi obowiązkami i uświadomienie decydentom ich roli w osłabieniu konkurencyjności polskiego rynku kapitałowego. Całe środowisko rynkowe chciałoby na pewno jak najszybszych zmian i wdrożenia przynajmniej części naszych postulatów. Część z nich da się wdrożyć naprawdę od zaraz, bo to choćby kwestia wytycznych nadzorczych, a część wymaga zmian na poziomie rozporządzeń czy nawet ustaw – ale wszystko jest w zasięgu możliwości i realne do wprowadzenia przy odrobinie dobrej woli.

Piotr Osiecki

Twórca Altus TFI

2. Większa otwartość KNF na rynek finansowy, by poprawić jego konkurencyjność

Drugi postulat dotyczy ogólnej zmiany podejścia Komisji Rynku Finansowego (KNF) do uczestników rynku kapitałowego, a jego realizacja opierać się będzie na korekcie kilku praktyk i ustaw.

Eksperci chcą przede wszystkim zwiększenia współpracy KNF z podmiotami nadzorowanymi w zakresie wykładni przepisów prawa i praktyki nadzorczej. Uważają za słuszne odgórne określanie priorytetów nadzorczych, ponieważ prewencyjna współpraca z rynkiem jest skuteczniejsza niż nakładanie sankcji.

Finansiści apelują też, aby nadzór częściej wykorzystywał mediację i inne pozasądowe metody rozwiązywania sporów. Obecnie spory między nadzorcą a uczestnikami rynku często kończą się w sposób konfrontacyjny, stąd postulat o szersze stosowanie ugód, co pozwoliłoby na szybsze i bardziej efektywne rozwiązywanie problemów regulacyjnych.

Zdaniem eksperta

Na dobrej drodze

Wykorzystanie instrumentów koncyliacyjnych [np. mediacji i innych pozasądowych metod rozwiązywania sporów – red.] to powinien być standard, a nie wyjątek. To jest najlepsza przestrzeń do wypracowywania sytuacji win-win, skrócenia postępowań, edukacji dla rynku, ale i optymalnego uwzględnienia interesu klientów, podmiotów regulowanych i samego urzędu. Już teraz rosnąca liczba ugód zawieranych z KNF potwierdza, że „chcieć znaczy móc”.

Piotr Osiecki

twórca Altus TFI

Zdaniem specjalistów organy nadzoru powinny ograniczyć praktykę wydawania wytycznych, stanowisk i rekomendacji, które są nadmiarowe względem przepisów prawa. Obecnie prowadzi to do zaostrzenia interpretacji regulacji, co jest sprzeczne z interesem uczestników rynku i powoduje niepewność prawną.

Dodatkowo eksperci zwracają uwagę na przewlekłość postępowań administracyjnych dotyczących uzyskania licencji czy wpisów na listę podmiotów nadzorowanych. Aktualnie proces ten trwa znacznie dłużej niż przewidują terminy ustawowe, co generuje dodatkowe koszty dla firm, które w tym czasie nie mogą prowadzić działalności wymagającej licencji.

Akty prawne wymagające zmiany:

• Ustawa z 21.07.2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym
• Ustawa z 29.07.2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym
• Ustawa z 29.08.1997 r. Prawo bankowe
• Ustawa z 27.05.2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi
• Ustawa z 11.09.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej

Komentarz deregulatora

Wspólny cel

Nie ma nic bardziej wartościowego niż otwarta rozmowa między wszystkimi uczestnikami rynku kapitałowego i wsłuchiwanie się w głos podmiotów funkcjonujących na co dzień w jego realiach. To pomaga zrozumieć, jakie są punkty ciężkości, jeśli chodzi o wpływ regulacji na funkcjonowanie polskiego rynku kapitałowego. Rozmowa, rozmowa i jeszcze raz rozmowa i jestem pewny, że skutek może być pozytywnie przełomowy. Zresztą trzeba przyznać, że od pewnego czasu otwartość KNF jest coraz bardziej widoczna. 

Piotr Osiecki

twórca Altus TFI

O każdym kolejnym postulacie dotyczącym deregulacji rynku kapitałowego, wraz z jego analizą i komentarzem, dowiecie się na XYZ.pl w kolejnych tygodniach.

3. Dość nadgorliwości prawnej względem regulacji unijnych

Przedstawiciele polskiego świata biznesu, odpowiedzialni za deregulację rynku kapitałowego w ramach projektu SprawdzaMY, zwracają uwagę, że wiele postulowanych przez nich zmian nie byłoby koniecznych, gdyby w przeszłości uniknięto kilku systemowych błędów, które od lat negatywnie wpływają na prawo finansowe w Polsce. Jednym z tych błędów było i jest poszerzanie prawa unijnego o lokalne zwyczaje i praktyki, powodujące nadmierną restrykcyjność regionalnych regulacji.

Na oficjalnej stronie projektu SprawdzaMY jest dostępny dokument o nazwie „Unia Europejska + zero” sygnalizujący problem, jakim jest „gold plating”, czyli dobudowywanie krajowych przepisów do dyrektyw unijnych.

Z ustaleń XYZ, wynika, że dokument „Unia Europejska + zero” jeszcze dziś zostanie przekształcony w kolejny postulat. Eksperci zaproponują przede wszystkim usunięcie nadmiarowych regulacji poszerzających dyrektywy unijne. Zamierzają postulować, by przy implementacji dyrektyw Unii Europejskiej stosowano metodę transpozycji „copy-out”, polegającą na wiernym przeniesieniu treści dyrektywy do krajowego porządku prawnego, bez nakładania dodatkowych obowiązków ponad wymagania wynikające z danej dyrektywy. Chcą też zarekomendować wprowadzenie zakazu gold platingu, na podobnej zasadzie, jak ten obowiązujący we Francji czy Wielkiej Brytanii.

Komentarz deregulatora

Sprawa kluczowa

Gold plating to najważniejsze i podnoszone – w zasadzie przez wszystkie organizacje zrzeszające uczestników rynku – zagadnienie wymagające deregulacji. Poziom ograniczeń w dystrybucji produktów inwestycyjnych i całość wdrożenia regulacji MIFID II w Polsce przebił, w złym tego słowa znaczeniu, wszelkie granice. Poziom rygoru w Polsce, w stosunku do tego, jak to wygląda w innych krajach UE, jest poza skalą. To spowodowało, że prywatne instytucje finansowe nie mają szansy się rozwijać na krajowym rynku, a kapitał odpłynął wszędzie tam, gdzie regulacje są znacznie bardziej wyważone. 

Piotr Osiecki

twórca Altus TFI

Główne wnioski

1. Nadmierna regulacja polskiego rynku kapitałowego ogranicza jego rozwój i konkurencyjność, dlatego konieczne są zmiany.
2. Wiele zmian, szczególnie tych dotyczących praktyk i wykładni, a nie samego prawa, można wprowadzić szybko.
3. Eksperci duży nacisk kładą na walkę ze zjawiskiem gold platingu, czyli poszerzaniem przez polskich legislatorów regulacji europejskich o własne przepisy.