Francja przygotowuje się do wojny. Jakie są założenia strategii dla kraju

Według francuskich władz zagrożenie ze strony Rosji staje się coraz bardziej realne, a scenariusz ataku na jeden z krajów NATO – coraz bardziej prawdopodobny. Prezydent i rząd Francji powtarzają, że amerykańska solidarność wojskowa, przewidziana w traktacie NATO, nie jest już gwarantowana. Zdaniem władz wszystkie kraje UE powinny zbroić się tak szybko, jak to możliwe. Jednocześnie rola ONZ jako forum pokojowego rozwiązywania konfliktów oraz egzekwowania prawa międzynarodowego ulega marginalizacji.

Tradycyjna parada wojskowa na Polach Elizejskich 14 lipca, poza atmosferą święta narodowego w rocznicę zburzenia Bastylii, nabrała w tym roku wyraźnie wojskowego charakteru. Armia maszerowała w pochodzie zaprojektowanym jak prawdziwa operacja wojskowa, z żołnierzami gotowymi do walki.

Jednocześnie Francja opublikowała w lipcu aktualizację swojego Narodowego Przeglądu Strategicznego – fundamentalnego dokumentu polityki obronnej i bezpieczeństwa. W dokumencie tym wprost stwierdzono, że Francja przygotowuje się do dużego konfliktu zbrojnego w Europie w niedalekiej przyszłości, konkretnie – w ciągu najbliższych pięciu lat.

Co zakłada narodowa strategia Francji?

„Revue Nationale Stratégique 2025” (RNS 2025), czyli Narodowy Przegląd Strategiczny, został opublikowany 14 lipca 2025 r. przez Secrétariat général de la défense et de la sécurité nationale (SGDSN), czyli Generalny Sekretariat ds. Obrony i Bezpieczeństwa Narodowego we Francji, na polecenie prezydenta Emmanuela Macrona. Aktualizacja wcześniejszego dokumentu z 2022 r. nastąpiła w obliczu intensyfikacji działań Rosji w Europie oraz wzrostu ryzyka konfliktów wielowymiarowych — w tym ze strony Chin, Iranu i Korei Północnej.

„Revue Nationale Stratégique” definiuje cztery fundamentalne obszary działań władz i instytucji do 2030 r. Pierwszym z nich jest ochrona i obrona terytorium Francji kontynentalnej oraz jej terytoriów zamorskich, obywateli i infrastruktury — oparta w dużej mierze na niezależnej i suwerennej strategii odstraszania nuklearnego. Dokument podkreśla również konieczność obrony Europy w ramach sojuszu NATO, wzmocnienia europejskiego filaru i rozwijania autonomii strategicznej — to tzw. drugi filar działań. Trzecim obszarem jest bezpieczeństwo globalne i obecność w strefach strategicznych — Afryce, Sahelu, Indo‑Pacyfiku — poprzez dyplomację i projekcję siły. Narodowa strategia Francji wskazuje także na kluczowe znaczenie stabilności w regionie Indo‑Pacyfiku, przy większym zaangażowaniu sił francuskich na terytoriach zamorskich. Ten aspekt zdefiniowano jako czwarty obszar strategii.

11 celów

Dokument wymienia 11 kluczowych celów, które stanowią mapę strategicznego działania państwa francuskiego:

• Niezależne odstraszanie nuklearne — z komponentami lotniczymi i morskimi, w pełni suwerenne
• Naród odporny (resilient) — przygotowany na pandemie, cyberataki, przemoc i zagrożenia hybrydowe
• Gospodarka gotowa na wojnę — produkcja przemysłowa, łańcuchy dostaw, zabezpieczenie strategicznych surowców, kontrola nad długiem publicznym
• Cyberbezpieczeństwo — działania ofensywne i defensywne, strategia odstraszania cyberprzestępców
• Pewny sojusznik w NATO — Francja jako solidny filar wzmocnienia transatlantyckiego bezpieczeństwa
• Autonomia obrony europejskiej — rozwój wspólnych zdolności technologicznych i energetycznych
• Aktywna dyplomacja obronna i globalna — od Afryki po Indo‑Pacyfik
• Autonomia analityczno-decyzyjna — wzmocnienie służb wywiadowczych, integracja środowisk naukowych
• Zdolności w działaniach hybrydowych — kontrola informacji, cyberprzestrzeń, prawo, działania wojskowe
• Siły gotowe do operacji wysokiej intensywności — wzmocnienie armii, większa liczba rezerwistów, zdolność do samodzielnego działania
• Suwerenność technologiczna i naukowa — inwestycje w badania, szkolnictwo wyższe, przewagi technologiczne

Nowością w strategii Francji jest koncepcja „réarmement moral de la nation” – moralnego przezbrojenia narodu. Dodatkowo powstanie odnowiona Gwardia Narodowa, działająca w każdym departamencie i centralnie zarządzana, obejmująca rezerwy i wolontariuszy.

Moralne przezbrojenie narodu nie jest pojęciem militarnym w klasycznym sensie, lecz raczej ideowo‑społecznym. Inspirowały je historyczne koncepcje mobilizacji obywatelskiej i narodowej solidarności w czasach zagrożeń.

Czym właściwie jest moralne przezbrojenie narodu?

To koncepcja, która zakłada odnowienie ducha obywatelskiego, przywrócenie poczucia wspólnoty narodowej oraz mobilizację społeczeństwa. Chodzi o stawienie czoła obecnym i przyszłym kryzysom — nie tylko militarnym, ale także społecznym, informacyjnym, gospodarczym czy klimatycznym. W praktyce oznacza to tworzenie instytucji i narzędzi, które mają zaangażować obywateli we wspólne bezpieczeństwo. Mają też zwiększyć odporność społeczeństwa na dezinformację i manipulację, a także rozbudować rezerwy obrony cywilnej i wojskowej. W tle chodzi p odbudowanie zaufanie do instytucji publicznych, a także wzmocnienie edukacji patriotycznej i obronnej.

Ważnym działaniem w ramach moralnego przezbrojenia ma być przekształcenie jednodniowego szkolenia wojskowego dla młodzieży od 16. roku życia (tzw. Journée Défense et Citoyenneté) w narzędzie rekrutacji do rezerwy wojskowej, ochrony ludności, służb państwowych i sektora cyber. To rozwiązanie ma prowadzić dalej — w kierunku ochotniczej służby wojskowej. To może stać się przedsionkiem do szerszej debaty o (częściowym) przywróceniu obowiązkowej służby wojskowej. Tę formalnie zniesiono we Francji w 2001 r., choć proces jej wygaszania rozpoczął się wcześniej — w 1997 r.

„Revue Nationale Stratégique” przewiduje stworzenie struktur rezerwistów i wolontariuszy w każdym departamencie Francji (wzorowanych na amerykańskiej Gwardii Narodowej lub niemieckiej strukturze Heimatschutz). Celem jest umożliwienie obywatelom lokalnego zaangażowania w obronę terytorialną. Państwo chce również zwiększyć odporność narodu w razie katastrof, zamieszek i zagrożeń hybrydowych — jak uzasadniono w dokumencie.

Gwardia Narodowa Francji (Garde nationale) to współczesna formacja rezerwistów, powołana w 2016 r. Jej zadaniem jest wsparcie sił zbrojnych i służb bezpieczeństwa wewnętrznego. Składa się głównie z obywateli ochotników. To nowoczesna instytucja o charakterze obronnym, obywatelskim i społecznym. Chociaż nawiązująca historycznie do rewolucyjnej Gwardii Narodowej z 1789 r., ma funkcjonować zgodnie ze współczesnymi potrzebami państwa i społeczeństwa.

W 2017 r. celem Emmanuela Macrona było osiągnięcie tys. rezerwistów do 2020 r. W 2024 r. liczba aktywnych członków oscylowała wokół 30-35 tys., z tendencją wzrostową.

Walka o narrację: edukacja i informacja

Moralne przezbrojenie obejmuje również przestrzeń informacyjną i kulturową. To walka z dezinformacją, fake newsami i manipulacją emocjonalną społeczeństwa. Chodzi poza tym o budowanie narracji patriotycznej i europejskiej, która ma wzmocnić zaufanie do instytucji demokratycznych. Władze chcą celowo włączyć do programów edukacyjnych i debat publicznych tematy obronne i geopolityczne.

Dlaczego Francja stawia na moralne przezbrojenie?

Francuskie władze — a zwłaszcza Pałac Elizejski i wspomniany SGDSN — uważają, że odporność państwa to nie tylko broń, lecz także duch. Społeczeństwo rozproszone, spolaryzowane i zdezorientowane nie przetrwa konfliktu — nawet asymetrycznego. Zdaniem francuskich polityków brak zaufania do państwa, kryzys tożsamości narodowej i spadek gotowości do poświęceń to realne zagrożenia strategiczne. Rywalizacja z Rosją czy Chinami to również wojna kulturowa i moralna — do której trzeba przystosować obywateli.

Idea „réarmement moral” spotkała się z uznaniem wielu komentatorów konserwatywnych i centrowych. Mimo to krytycy wskazują na niejasność celów oraz ryzyko upolitycznienia. Czy moralne przezbrojenie nie stanie się narzędziem nacisku ideologicznego? Obawy budzi również istniejący już teraz we Francji konflikt pokoleniowy — młodsze generacje mogą odebrać te działania jako próbę przymusowej „patriotyzacji”.

Ekonomia jako pole sił: bezpieczeństwo gospodarcze

„RNS 2025” redefiniuje również bezpieczeństwo ekonomiczne jako funkcję strategiczną. Państwo chce chronić małe i średnie przedsiębiorstwa oraz start-upy przed wrogimi przejęciami i wpływami zewnętrznymi. Władze podkreślają konieczność wprowadzenia środków prewencyjnych, takich jak prawo blokujące inwestycje w sektorze przemysłu obronnego i technologicznego. W tym celu ma być realizowana strategia „dissuasion économique”, czyli odstraszania konkurentów poprzez przepisy, inwestycje oraz wzmocnienie suwerenności rynkowej.

Dlaczego warto przyjrzeć się strategii Francji?

„Revue Nationale Stratégique” to pierwsza realna reakcja strategiczna Francji na długotrwały konflikt w Ukrainie oraz rosnące zagrożenia ze strony Rosji i Chin. Dokument łączy plany wojskowe ze społeczną mobilizacją — próbuje przekształcić obronę w wspólną sprawę narodową. Wprowadza również ekonomiczne narzędzia suwerenności, uznając gospodarkę za kluczowy element bezpieczeństwa.

Za przygotowanie strategii odpowiada SGDSN — Generalny Sekretariat ds. Obrony i Bezpieczeństwa Narodowego — który pełni funkcję „mózgu” francuskiej administracji w zakresie bezpieczeństwa narodowego. To organ międzyresortowy, podlegający bezpośrednio premierowi Francji. Nie jest agencją operacyjną (jak wojsko czy wywiad), lecz centrum planowania, strategii i koordynacji. Opracowuje dokumenty takie jak: wspomniana „Revue Nationale Stratégique” (RNS), obowiązujący we Francji plan VIGIPIRATE (system antyterrorystyczny) oraz inne akty dotyczące obrony cywilnej i infrastruktury krytycznej.

Państwo-agresor nie jest bezpośrednio wymieniony w dokumencie, ale z ponad 100 stron analizy jednoznacznie wyłania się Rosja. Wśród obecnych globalnych zagrożeń zidentyfikowano cztery kluczowe zjawiska. Pierwszym z nich jest trwałość zagrożenia ze strony Rosji na granicach Europy. Według Emmanuela Macrona to zagrożenie zorganizowane i planowane w długim horyzoncie czasowym. Drugim zjawiskiem jest brak zahamowań w stosowaniu siły — na wszystkich kontynentach ataki i konflikty zbrojne nasilają się. Trzecim jest rewolucja technologiczna: wojna elektroniczna, sztuczna inteligencja i drony, które mogą zostać użyte jako narzędzia agresji.

Główne wnioski

1. „Revue Nationale Stratégique” definiuje cztery fundamentalne obszary działań władz i instytucji do 2030 r. Pierwszym z nich jest ochrona i obrona terytorium Francji kontynentalnej i jej terytoriów zamorskich, obywateli oraz infrastruktury — oparta w dużej mierze na niezależnym i suwerennym odstraszaniu nuklearnym. Drugim filarem pozostaje obrona Europy w ramach sojuszu NATO, przy równoczesnym wzmocnieniu europejskiego filaru i strategicznej autonomii. Trzecim obszarem jest bezpieczeństwo globalne i obecność w strefach strategicznych — Afryce, Sahelu, Indo‑Pacyfiku — poprzez dyplomację i projekcję siły. Czwarty filar to stabilność w regionie Indo‑Pacyfiku, z większym zaangażowaniem francuskich sił na terytoriach zamorskich.
2. Nowością w strategii Francji jest koncepcja „réarmement moral de la nation” (czyli moralnego przezbrojenia narodu). Zakłada ona odnowienie ducha obywatelskiego, przywrócenie poczucia wspólnoty narodowej oraz mobilizację społeczeństwa do stawienia czoła kryzysom — nie tylko militarnym, ale również społecznym, informacyjnym, gospodarczym i klimatycznym. W praktyce oznacza to tworzenie instytucji i narzędzi, które mają zaangażować obywateli w system bezpieczeństwa, zwiększyć odporność na dezinformację, rozbudować rezerwy obrony cywilnej i wojskowej, odbudować zaufanie do instytucji oraz wzmocnić edukację patriotyczną i obronną.
3. Gwardia Narodowa Francji (Garde nationale) to współczesna formacja rezerwistów, powołana w 2016 r., której zadaniem jest wsparcie sił zbrojnych i służb bezpieczeństwa wewnętrznego. Złożona głównie z obywateli ochotników, stanowi nowoczesną instytucję o charakterze obronnym, obywatelskim i społecznym, nawiązującą do rewolucyjnej Gwardii z 1789 r., lecz dostosowaną do współczesnych potrzeb państwa. Ma zostać odnowiona i działać w każdym departamencie, z centralnym zarządzaniem rezerwistów i wolontariuszy.