Zaloguj się 
Dzieje się!
Siła kobiet
Od czego zależą sukcesy sportowe kobiet. Jak medale olimpijskie korespondują z PKB i aktywnością zawodową
Od dawna w czołówce medalowej kobiet na igrzyskach są USA, Chiny czy Wielka Brytania. A które kraje zdobywają najwięcej medali w przeliczeniu na mieszkańca? Jaka jest relacja wyników sportowych kobiet do PKB na osobę oraz aktywności zawodowej kobiet na rynku pracy.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie kraje zdobyły najwięcej medali w dyscyplinach kobiecych podczas igrzysk w Paryżu.
- Jaka jest relacja między sukcesami kobiet w sporcie a PKB per capita.
- Jakie są możliwe kanały tej relacji.
Paryż 2024: kraje...
Przeanalizowaliśmy wyniki wszystkich kobiecych konkurencji podczas ostatnich letnich Igrzysk Olimpijskich – Paryż 2024. Na tych zawodach medale zdobyły sportsmenki z 67 krajów. 41 państw mogło cieszyć się ze złotego medalu w dyscyplinach kobiecych, 48 państw z medalu srebrnego, a 46 państw wywalczyło brąz.
Wykres interaktywny 
Pełny ekran Klasyfikację medalową w zakresie konkurencji kobiet wygrały USA z wynikiem 68 medali. Drugie miejsce zajęły Chiny (57 medali), a na trzecim znalazła się Wielka Brytania (33 medale).
Wykres interaktywny Pełny ekran Warto zauważyć, że na 15 miejscu znajduje się Polska z ośmioma medalami zdobytymi przez kobiety. Przy czym jest to inny ranking niż oficjalna klasyfikacja olimpijska państw, w której liczą się kolory medali, tj. najpierw liczba zdobytych złotych medali, później srebrnych, a na koniec brązowych. W takiej klasyfikacji w konkurencjach kobiet Polska zajęła w Paryżu 23 miejsce.
Wykres interaktywny Pełny ekran Powyższy wykres prezentuje kraje o największej liczbie mieszkańców, które nie zdobyły żadnego medalu w rywalizacji kobiet podczas igrzysk olimpijskich w Paryżu. Wszystkie z nich znajdują się w Afryce oraz Azji. Aż 60 proc. z krajów z powyższej listy (9 z 15) ma przeważającą ludność wyznania muzułmańskiego, o czym świadczy przynależność do Organizacji Współpracy Islamskiej. Do obu wątków powrócimy jeszcze w analizie.
...kontynenty...
Wykres interaktywny Pełny ekran W podziale na kontynenty, największą liczbę medali przywiozły zawodniczki z Europy (prawie 200). Następnie nieznacznie lepsze były zawodniczki z Azji wobec zawodniczek reprezentujących Ameryki (MKOl klasyfikuje państwa z Ameryki Północnej i Południowej do jednego regionu). Zdobyły one 120 medali wobec 117 dla zawodniczek z Ameryki, a także 44 kontra 40 medali złotych. Klasyfikację zamykają państwa afrykańskie, które w kobiecej rywalizacji zdobyły jedynie 15 medali.
... i bloki
Wykres interaktywny Pełny ekran Kiedy spojrzymy na wyniki kobiet na ostatnich igrzyskach przez pryzmat największych globalnych bloków gospodarczych, to widać, że UE zdecydowanie wygrywa. Zarówno pod względem łącznej liczby zdobytych medali, jak i medali w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców.
Wykres interaktywny Pełny ekran Przy czym te wyniki nie są w pełni porównywalne, ponieważ na igrzyskach obowiązują ograniczenia co do liczby zawodników i zespołów, które mogą startować z danego państwa. W zawodach indywidualnych są to zwykle dwie lub trzy osoby i często jedna drużyna. Stąd porównywanie dwóch państw (USA i Chiny) z łącznymi wynikami 27 państw nie jest w pełni miarodajne. Z drugiej strony, można spojrzeć na to z przymrużeniem oka i ocenić, że UE „wybrała” optymalną formę rywalizacji na igrzyskach.
Liczba ludności a medale
Liczba zdobytych medali przez kobiety na igrzyskach zależy także od wielkości populacji kraju. Relacja ta nie jest jednak prosta. Z jednej strony, większa populacja to potencjalnie zasobniejsza pula talentów w danym sporcie. A zatem więcej sukcesów na arenie międzynarodowej.
Wykres interaktywny Pełny ekran Obowiązują też limity co do liczby osób (albo drużyn), które mogą reprezentować dany kraj w poszczególnych dyscyplinach. To osłabia relację. Ponadto, nakłada się na to na kwestia późniejszego przejścia demograficznego w krajach rozwijających się. Z tego względu kraje o relatywnie niższym PKB na osobę mają obecnie większą populację (np. Chiny, Indie czy Indonezja). Z drugiej strony, gdybyśmy ograniczyli powyższy wykres np. do samego kontynentu europejskiego, relacja między liczbą medali a liczbą ludności byłaby silniejsza.
Medale per capita
Z tego powodu w analizie używamy także względnej liczby medali zdobywanych przez kobiety tzn. po przeliczeniu na statystyki populacyjne (np. 100 tys. lub mln osób).
Wykres interaktywny Pełny ekran Powyższa tabela obrazuje relatywną liczbę medali zdobytych w Paryżu. W przypadku bardzo małych państw wystarczy jeden medal, aby znaleźć się na jej szczycie. Tak jest w przypadku niewielkiej Dominiki (ok. 65 tys. ludności) oraz Saint Lucii (180 tys. mieszkańców), ale także Kosowa czy Bahrajnu.
Wykres interaktywny Pełny ekran Na powyższym wykresie pokazujemy zrelatywizowaną względem USA liczbę medali zdobywanych przez kobiety w wybranych krajach w przeliczeniu na liczbę mieszkańców. Wskaźnik dla Stanów Zjednoczonych wynosi 100. A zatem np. Szwecja z indeksem 284 ma ponad 2,8 raza więcej medali zdobywanych na osobę niż USA. Z kolei Brazylia i Chiny mają względną liczbę medali cztery, pięć razy niższą od USA. Na liście dominują raczej wysoko rozwinięte kraje europejskie (Holandia, kraje nordyckie, Szwajcaria) i Oceanii (Australia i Nowa Zelandia) o relatywnie (względem USA) mniejszej liczbie mieszkańców. Polska wypada stosunkowo nieźle na tle USA czy Niemiec, ale gorzej niż liderzy.
Sukcesy w sporcie a dochód na osobę
Poniższa grafika obrazuje zależność między relatywną liczbą medali uzyskiwanych przez kobiety a standardem życia w danym kraju. Ten mierzony jest tradycyjnie z pomocą PKB na osobę, przy uwzględnieniu różnic w poziomach lokalnych cen. Próbę ograniczyliśmy do krajów powyżej 5 mln ludności, które uzyskały choć jeden medal.
Wykres interaktywny Pełny ekran Korelacja jest pozytywna: im kraj ma wyższy PKB na osobę, tym więcej medali uzyskały obywatelki danego kraju na igrzyskach w Paryżu. Kanałów tej zależności może być wiele. Po pierwsze, wyższy standard życia – przynajmniej teoretycznie – może wiązać się z relatywnie wyższymi nakładami przeznaczanymi na sport. W przypadku zawodniczek finansowanie może przekładać się na skupienie na przygotowaniach do igrzysk bez konieczności ich łączenia z pracą zawodową.
Aktywność zawodowa kobiet
Większa aktywność ekonomiczna kobiet sprzyja wyższemu dochodowi na głowę. I to nie tylko przez mechaniczny efekt wyższej podaży pracy. W słynnym badaniu czterech ekonomistów z Uniwersytetu w Chicago oraz Stanforda pokazało, że lepsza alokacja talentów kobiet oraz mniejszości odpowiada za 20-40 proc. wzrostu w produktywności na osobę w latach 1960-2010 w USA.
Wykres interaktywny Pełny ekran A wyższa aktywność kobiet na rynku pracy wiąże się również z większą względną liczbą medali zdobywanych przez kobiety. Obrazuje to powyższy wykres. Zmienną wskazującą na partycypację kobiet na rynku pracy jest różnica w stopie zatrudnienia pomiędzy mężczyznami a kobietami w pkt proc. Sięga ona 40-50 pkt proc. w krajach takich jak Egipt, Iran, Algieria czy Indie. W dużych krajach Ameryki Łacińskiej (Brazylia, Meksyk, Kolumbia) wynosi ona 20-30 pkt proc. Najniższa zaś jest w krajach nordyckich, Francji czy Wielkiej Brytanii i wynosi 6-8 pkt proc. Naturalnym mechanizmem jest możliwość realizacji kobiet w wielu dziedzinach życia – nie tylko zawodowych, ale i w sporcie.
Wyjątkiem w tej zależności są kraje afrykańskie (nieislamskie), w których występują relatywnie niskie różnice w aktywności zawodowej pomiędzy płciami. W przypadku tych krajów decydujące znaczenie, jeśli chodzi o niewielką liczbę medali ma zapewne PKB na osobę.
Dzietność
Sukcesy kobiet na igrzyskach nie są też wyraźnie skorelowane z dzietnością. Tutaj można dostrzec jednak ciekawe zjawisko: większość krajów z medalami miało wskaźnik dzietności na poziomie pomiędzy 1 a 2, podczas gdy średnia dla krajów bez medali wynosi prawie 2,8. Zapewne jest to kwestia tego, że wskaźnik dzietności jest wyższy w krajach rozwijających się, co wynika z przyczyn ekonomicznych – dzieci stanowią tzw. zabezpieczenie na starość w obliczu braku systemu emerytalnego. W krajach rozwiniętych dzietność jest niższa. Możliwe, że to wpływa na sukcesy kobiet, czy w ogóle sportowców – rodzice mogą więcej czasu i pieniędzy poświęcić na jedno dziecko. Jest to jednak bardziej efekt pośredni zamożności kraju.
Wykres interaktywny Pełny ekran Islam i była Jugosławia
W analizie przyjrzeliśmy się również wynikom państw islamskich, zdefiniowanych jako należące do Organizacji Współpracy Islamskiej. Widać, że te państwa osiągają słabe wyniki, nawet pomimo wysokiego dochodu na obywatela (pow. 15 tys. dolarów). To prowadzi do konkluzji, że ta religia przez jej kulturowy wpływ, może obniżać wyniki.
Wykres interaktywny Pełny ekran W ramach ciekawostki przyjrzeliśmy się również nieistniejącym już bytom geograficzno-politycznym. Wśród nich znalazła się była Jugosławia, Związek Radziecki oraz Układ Warszawski, przy czym w dwóch ostatnich nie ujęliśmy Rosji i Białorusi, ponieważ sportowcy z tych państw startowali na igrzyskach w Paryżu pod flagą olimpijską (ze względu na wykluczenie z powodu wojny w Ukrainie).
Wykres interaktywny Pełny ekran Z tych trzech bytów, wyraźnie wybijają się państwa byłej Jugosławii. Reprezentantki czterech z siedmiu państw wchodzących w jej skład (Chorwacja, Kosowo, Serbia, Słowenia), zdobyły łącznie dziewięć medali w Paryżu. W klasyfikacji liczby medali kobiet Jugosławia zajęłaby więc 13 miejsce. Obowiązują tu jednak te same ograniczenia analizy, co w przypadku porównania USA i Chin z państwami UE.
Główne wnioski
- Klasyfikację medalową w zakresie konkurencji kobiet wygrały USA, z wynikiem 68 medali. Drugie miejsce zajęły Chiny (57 medali), a na trzecim miejscu znalazła się Wielka Brytania (33 medale). Polska znajduje się na 15 miejscu z ośmioma medalami zdobytymi przez kobiety. Jeśli chodzi o relatywną liczbę medali (w przeliczeniu na liczbę mieszkańców), to dominują wysoko rozwinięte kraje europejskie (Niderlandy, kraje nordyckie, Szwajcaria) i Oceanii (Australia i Nowa Zelandia) o relatywnie mniejszej liczbie mieszkańców. Polska wypada stosunkowo nieźle na tle USA czy Niemiec, ale gorzej niż liderzy.
- Im kraj ma wyższy PKB na osobę, tym więcej medali uzyskały obywatelki tego kraju na igrzyskach w Paryżu. Większa aktywność zawodowa kobiet na rynku pracy wiąże się zarówno z wyższą względną liczbą medali zdobywanych przez kobiety, jak i wyższym PKB na osobę. Negatywny wpływ na liczbę medali ma przynależność danego kraju do Organizacji Współpracy Islamskiej.
- Wyższy standard życia mierzony dochodem na osobę może wiązać się z relatywnie wyższymi nakładami przeznaczanymi na sport. Naturalnym mechanizmem łączącym większą liczbę medali kobiet z aktywnością zawodową na rynku pracy jest możliwość realizacji kobiet w wielu dziedzinach życia – nie tylko zawodowych, ale i w sporcie.
