Polski eksport w stagnacji

Narodowy Bank Polski podał pierwsze szacunki dotyczące bilansu płatniczego Polski za sierpień. Najważniejszą informacją jest znaczący wzrost deficytu na rachunku obrotów bieżących, który obejmuje wszystkie bieżące transakcje gospodarki z zagranicą, w tym handel towarami i usługami.

Deficyt wyniósł 2,8 mld euro w porównaniu do 1,1 mld euro miesiąc wcześniej. Oczekiwania rynkowe były znacznie niższe – szacowano deficyt na poziomie 0,9 mld euro. Główną przyczyną tego wzrostu było pogorszenie bilansu handlowego, czyli różnicy między eksportem a importem towarów.

Eksport towarów w sierpniu wyniósł 25 mld euro, co oznacza spadek o 3,3 proc. r/r i aż o 7 proc. m/m. Z kolei import wzrósł do 27,2 mld euro, co stanowiło wzrost o 4,9 proc., zarówno w ujęciu rocznym, jak i miesięcznym. Tym samym saldo bilansu handlowego pogorszyło się, osiągając 2,2 mld euro deficytu w porównaniu do 1,3 mld w lipcu.

Optyka XYZ

Najnowsze dane pokazują, że eksport w Polsce tkwi w stagnacji. Trzymiesięczna średnia jest najniższa od dwóch lat. Po dynamicznym wzroście z lat 2021-2022 polski eksport złapał zadyszkę.

Z czego wynika ta sytuacja? Można wskazać trzy główne czynniki wpływające na osłabienie eksportu.

1. Słaba koniunktura u głównych partnerów handlowych

Główna przyczyna to słaba sytuacja gospodarcza w krajach takich jak Niemcy, które odpowiadają za ponad 1/4 polskiego eksportu. Niemiecka gospodarka po raz drugi z rzędu wpada w recesję, a ożywienie sprzedaży detalicznej jest powolne. Podobna sytuacja występuje w Czechach i Francji, co tworzy bariery popytowe dla polskich eksporterów. Spadek dochodów realnych gospodarstw domowych z powodu inflacji (wzrost płac był niższy niż wzrost cen) oraz zmniejszone inwestycje, wynikające z wysokich stóp procentowych, dodatkowo obciążają sytuację.

Słabą koniunkturę na kluczowych rynkach pokazują dane liczbowe. W okresie od stycznia do sierpnia 2024 r. eksport do Niemiec spadł o 6 proc. rok do roku, do Czech o 5 proc., a do Francji o 2 proc. Pewnym pocieszeniem jest wzrost eksportu na rynki poza UE — eksport do USA wzrósł o 7 proc., do Wielkiej Brytanii o 6 proc., a do Ukrainy o 15 proc., choć te dane są częściowo wynikiem pomocy militarnej.

2. Zaburzenia w części kluczowych branż eksportowych (motoryzacja, wyposażenie domu)

Europejska branża motoryzacyjna zmaga się z wyzwaniami strukturalnymi, wynikającymi z przestawiania produkcji na samochody elektryczne oraz rosnącej konkurencji chińskich producentów. Reorganizacja tego sektora negatywnie wpływa na popyt na polskie samochody i części motoryzacyjne. W sierpniu spadek w tej kategorii eksportu się pogłębił.

Z kolei w branżach związanych z wyposażeniem domu, takich jak AGD i meble, popyt pozostaje słaby. Jest to efekt wyczerpania się popytu konsumentów, który był wysoki w czasie pandemii, oraz wyhamowania rynku nieruchomości z powodu wysokich stóp procentowych.

3. Mocny złoty

Trzecim czynnikiem ograniczającym polski eksport jest mocna pozycja złotego, który jest najsilniejszy od wybuchu pandemii. Wartość złotego wobec euro jest w tym roku średnio o 8 proc. wyższa niż w 2022 r. i o 6 proc. wyższa niż w 2021 r., co obniża konkurencyjność cenową polskich producentów na rynkach zagranicznych. Jednocześnie sprzyja to wzrostowi importu.

Co dalej z polskim eksportem? Stopniową poprawę sytuacji powinniśmy zobaczyć w przyszłym roku. Głównym czynnikiem ożywienia będą obniżki stóp procentowych w strefie euro, które powinny przełożyć się na wzrost konsumpcji oraz inwestycji przedsiębiorstw.

Sektor motoryzacyjny może jednak nadal napotykać trudności. Jeśli problemy europejskich producentów będą się utrzymywać, polski eksport w tym obszarze może pozostawać słaby, hamując ogólną poprawę.