Zaloguj się 
Dzieje się!
Dzieje się! 
Problemy NCBR i spółek córek. Lista nieudanych projektów się wydłuża
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju nie otrzyma funduszy dla startupów na kolejny program Bridge Alfa. IDEAS NCBR straciła szansę na unijne dofinansowanie na centrum doskonałości badawczej. Akces NCBR, po fali krytyki, szybko wycofała się z pomysłu płatnej oferty pisania wniosków dotacyjnych.
Udostępnij przez e-mail 
Z tego artykułu dowiesz się…
- Dlaczego projekt AI-SPARK – centrum doskonałości badawczej nad sztuczną inteligencją IDEAS NCBR – nie uzyskał ponad 29,7 mln zł dofinansowania udzielanego przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej.
- Co zadecydowało, że oferta pisania wniosków o dofinansowanie unijne przez specjalistów Akces NCBR została błyskawicznie wycofana.
- Z jakich powodów NCBR nie będzie już dłużej realizować programu dla sektora venture capital pod nazwą Bridge Alfa.
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) w ostatnim czasie ma spore problemy wizerunkowe. Nadużycia z ostatnich lat powodują, że zmniejsza się pula kapitału, jaki przepływa przez tę instytucję. Krytyka i problemy nie omijają także spółek córek NCBR, w tym IDEAS NCBR i Akces NCBR.
– Co najmniej od końcówki 2022 r., czyli wybuchu afery związanej z Szybką ścieżką – Innowacje cyfrowe, w NCBR dzieje się nie najlepiej. Obecnie centrum utraciło już wizerunek prężnie działającej instytucji, jakim cieszyło się jeszcze pięć lat temu. Mam też wrażenie, że solidnie nadszarpnięte zostało również zaufanie przedsiębiorców do tej instytucji. Pytanie, czy NCBR zniszczyły wyłącznie wewnętrzne naciski polityczne, czy Centrum nie do końca potrafi się odnaleźć w nowych formułach oceny wniosków firm w nowej Ścieżce SMART – mówi Jacek Zimoch, Partner BIG TREE Consulting Group.
To, co dzieje się w „głównym” NCBR, przekłada się także na społeczny odbiór spółek należących do Centrum.
– Kryzys zaufania do NCBR negatywnie odbija się również na NCBR IDEAS czy NCBR AKCES, chociaż akurat dyrektor NCBR IDEAS zyskał ostatnio duże, publiczne poparcie społeczności związanej z rozwojem technologii sztucznej inteligencji. Niemniej jednak problem istnieje. Dlatego wydaje się, że najważniejszym celem w krótkiej perspektywie powinno być odbudowanie zaufania do tej kluczowej z perspektywy innowacji w Polsce instytucji – dodaje Jacek Zimoch.
Wniosek AI-SPARK nie przeszedł oceny formalnej
Niedawno szansę na unijne dofinansowanie straciła spółka IDEAS NCBR. Mowa o ponad 29,7 mln zł na projekt pod nazwą „AI-SPARK: Centrum doskonałości badawczej nad sztuczną inteligencją w Europie Środkowo-Wschodniej”. IDEAS NCBR złożyła wniosek o jego dofinansowanie z działania Międzynarodowe Agendy Badawcze 2021-2027 (MAB) realizowanego przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP). Ocena formalna wniosku zakończyła się wynikiem negatywnym, przez co projekt nie został skierowany do kolejnego etapu weryfikacji.
„Ze względu na zapisy ustawy z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 (tzw. ustawa wdrożeniowa), nie możemy w tym momencie, tj. do zakończenia trwającego naboru, ujawniać dokumentów i informacji wytworzonych lub przygotowanych w związku z dokonywaną oceną dokumentów i informacji przedstawianych przez wnioskodawców w toku ubiegania się o dofinansowanie (art. 48, ust. 2 ustawy). Zakończenie naboru 1/2024 i rozstrzygnięcie konkursu planowane jest na luty 2025 r.” – poinformowało FNP.
Na etapie, którego nie przeszedł IDEAS NCBR, weryfikacji podlega zgodność złożonego wniosku z wymaganiami formalnymi, a także tzw. kwalifikowalność projektu.
Działanie MAB jest skierowane do organizacji i instytutów badawczych, uczelni oraz innych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki.
Do dnia publikacji niniejszego artykułu IDEAS NCBR nie udzieliła odpowiedzi na pytania dotyczące dalszych losów projektu AI-SPARK.
Fala krytyki za obsługę wniosków dotacyjnych
W grupie spółek NCBR kompetencje związane ze składaniem wniosków o granty i dotacje powinny być wysokie. Skorzystać z nich spróbowała spółka Akces NCBR.
W instytucji w ostatnich miesiącach zrodził się pomysł, by jej specjaliści świadczyli odpłatną, kompleksową obsługę pozyskiwania dotacji dla podmiotów zewnętrznych. Klientom zaproponowano pełne wsparcie – od wyboru źródła finansowania najbardziej odpowiedniego dla zgłoszonego projektu, poprzez sporządzenie dokumentacji aplikacyjnej, aż po pomoc przy formalnościach związanych z podpisaniem umowy o dofinansowanie. Inny wariant usługi zakładał analizę już sporządzonego wniosku aplikacyjnego. Oczekiwane wynagrodzenie w pierwszym wariancie zaczynało się od 10 tys. zł, a w drugim – od 2,5 tys. zł.
Specjaliści Akces NCBR zastrzegli, że nie będą procedować wniosków o dofinansowanie z programów obsługiwanych przez sam NCBR. Niemniej jednak na jednostkę spadła duża fala krytyki. Zarzucono, że taka oferta może pozostawiać zbyt dużą przestrzeń do nadużyć przy pozyskiwaniu unijnych grantów.
„W moim odczuciu proponowanie usługi pozyskania dofinansowania z innych środków publicznych, np. Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), nie jest realizacją misji NCBR. Wyobraźmy sobie, że Akces NCBR pisze wniosek dla jednego z 38 podmiotów, który złożył niewłaściwe oświadczenie o niezaleganiu z należnościami do ZUS/US. Tym razem ten błąd dotyka beneficjenta w relacji do PARP, nie NCBR. Wybucha zamieszanie jak kilka miesięcy temu. Czy podmiot należący do bliźniaczej instytucji może się pomylić? Przecież wniosek był składany przez »spółkę państwową«, więc co mogło pójść nie tak?”– estymował Michał Żukowski, partner zarządzający Innteo Legal, na swoim kanale w serwisie LinkedIn.
Jak się dowiedzieliśmy, Akces pod naciskiem „głównego” NCBR błyskawicznie wycofał ofertę i nie zrealizował żadnego zlecenia.
Obecnie Akces NCBR, czyli „akcelerator, który ma na celu wsparcie komercjalizacji innowacji na rynku”, pozostaje z nieobsadzonym stanowiskiem dyrektora. Ogłoszony został konkurs, a zgłoszenia od kandydatów przyjmowano do 9 grudnia 2024 r.
Brak finansowania z FENG na inwestycje w startupy
Problemy nie omijają także samego NCBR. W ostatnich dniach w serwisie XYZ informowaliśmy o decyzji Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) dotyczącej zakończenia programu Bridge Alfa. Przez wiele lat za jego pośrednictwem z unijnych zasobów dotowane były wybrane fundusze venture capital (VC) i ich inwestycje w technologiczne startupy. O losie programu zadecydowały „wątpliwości audytowe”.
Przedstawiciele krajowego sektora venture capital bez większego zaskoczenia przyjęli decyzję resortu funduszy. Zdaniem większości tego środowiska była to słuszna decyzja. Program od dawna tracił zaufanie inwestorów i startupowców – na światło dzienne wychodziły nadużycia i błędy, a jakość realizowanych przez niektóre fundusze transakcji była często podawana w wątpliwość.
Sektor VC obawia się jednak, że unijne pieniądze, które – według wcześniejszych deklaracji – miały wesprzeć inwestycje w spółki na najwcześniejszym etapie rozwoju, mogą zostać przekierowane na inne cele. Polskie venture capital nadal jest bowiem mocno zależne od publicznego wsparcia.
Główne wnioski
- Projekt „AI-SPARK: Centrum doskonałości badawczej nad sztuczną inteligencją w Europie Środkowo-Wschodniej” realizowany przez IDEAS NCBR nie uzyska dofinansowania. Jednostka, ze względu na niespełnienie wymogów formalnych, utraciła szansę na unijny kapitał.
- Akces NCBR wycofał się z pomysłu komercyjnej obsługi zewnętrznych podmiotów w zakresie pisania wniosków o unijne dofinansowanie i wsparcia formalnego na etapie pozyskiwania grantów.
- Decyzją Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej Narodowe Centrum Badań i Rozwoju nie będzie dłużej realizować projektu Bridge Alfa, który finansował krajowy sektor venture capital.
