Ukraina chce wejść do OECD w 2026 r. OECD: normalizacja to maraton, nie sprint

– Ukraina spodziewa się przystąpienia do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w 2026 r. – oświadczył premier Ukrainy Denys Szmyhal podczas otwarcia ministerialnego posiedzenia w Paryżu.

Zaznaczył, że mimo wojny Ukraina nadal wdraża reformy we wszystkich obszarach, aby wzmocnić gospodarkę i stworzyć podstawy do przystąpienia do klubu rozwiniętych krajów. Przypomniał, że dwa lata temu w Paryżu uruchomiono specjalny program OECD dla Ukrainy.

Reformy mimo wojny i zapewnienia o walce z korupcją

Szmyhal wymienił obiecujące sektory Ukrainy pod kątem inwestycji z USA. Według ukraińskiego polityka w ciągu dwóch lat Ukraina wspólnie z OECD wdrożyła 23 instrumenty i przyłączyła się do ośmiu programów prawnych, w szczególności antykorupcyjnych.

– Praktycznie wdrożyliśmy Państwowy Program Antykorupcyjny, który spełnia 80 proc. kryteriów OECD, i zwiększyliśmy skalę digitalizacji. Takie narzędzia, jak Unified State Open Data Web Portal, elektroniczny system zamówień publicznych Prozorro i cyfrowy ekosystem Dream do odpowiedzialnego odzyskiwania należności już przynoszą pozytywne efekty. Prowadzimy też kompleksową deregulację. Znieśliśmy już do 2 tys. instrumentów regulacyjnych w różnych sektorach gospodarki, wyeliminowaliśmy bariery biurokratyczne dla działalności gospodarczej i zbliżyliśmy szereg aktów prawnych do standardów europejskich – przekonywał Denys Szmyhal.

Według ukraińskiej delegacji nastąpił postęp we wdrażaniu standardów OECD w dziedzinie prywatyzacji i korporatyzacji. Przychody z prywatyzacji przekroczyły cel 2,5-krotnie. Sporządzono listę przedsiębiorstw państwowych, w których zostaną utworzone niezależne rady nadzorcze.

– Przegląd ekonomiczny Ukrainy przedstawiony przez OECD odnotował pozytywną dynamikę reform w zarządzaniu inwestycjami publicznymi i tworzeniu sprzyjającego środowiska inwestycyjnego. Ponadto odnotowano znaczny postęp na Ukrainie w walce z korupcją – podkreślił premier.

Według niego w wyniku reform przypadki codziennej korupcji, których doświadczają Ukraińcy w ostatnich latach, spadły z 70 do 15 proc. Jest to wskaźnik, który zmienia paradygmat rozwoju państwa z postsowieckiego na europejski.

Wsparcie OECD dla Ukrainy

Program Krajowy OECD dla Ukrainy uruchomiono w czerwcu 2023 r. Składa się z 21 przeglądów polityki i 10 projektów wspierających instytucje i gospodarkę tego kraju. Przewiduje udział Ukrainy w ciągu czterech lat w 24 grupach OECD i ponad 70 instrumentów prawnych OECD.

Program został opracowany w ścisłej współpracy z rządem Ukrainy i odzwierciedla jego priorytety, ze szczególnym uwzględnieniem silniejszych instytucji i zarządzania publicznego, kontynuowania walki z korupcją, przyciągania inwestycji sektora prywatnego i tworzenia fundamentów długoterminowego dobrobytu. Obejmuje kluczowe wyzwania związane z odbudową, takie jak polityka infrastrukturalna i wsparcie dla osób przesiedlonych i powracających uchodźców, a także edukację, konkurencyjność, politykę środowiskową i zbieranie danych statystycznych.

Program jest finansowany przez OECD, w tym Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Finlandię, Niemcy, Islandię, Irlandię, Włochy, Łotwę, Litwę, Nową Zelandię, Norwegię, Polskę, Słowację, Słowenię, Szwecję, Szwajcarię, Wielką Brytanię, Stany Zjednoczone, a także Unię Europejską.

Ukraina w czasie wojny, a OECD apeluje o reformy

Ukraina, choć w stanie wojny i pod presją gospodarczą, wykazuje niezwykłą odporność –  wynika z najnowszego raportu OECD z maja 2025 r. Gospodarka kraju przystosowała się do skrajnych warunków dzięki mobilizacji społeczeństwa, pomocy międzynarodowej i częściowo skutecznym reformom. Ale jak ostrzega OECD, długofalowy sukces Ukrainy zależy od odważnych decyzji politycznych, głębokich reform strukturalnych i odbudowy instytucji państwowych. Raport zawiera także wiele kontrowersyjnych, choć precyzyjnych zaleceń.

Gospodarka: wojna nie złamała, ale wykrwawia

Ukraina utrzymała względną stabilność makroekonomiczną mimo zniszczeń infrastruktury odpowiadającej wartości 2,5-krotności PKB i ucieczki ponad 10 mln obywateli. W 2023 roku PKB wzrósł o 5,5 proc. po dramatycznym spadku o 28,8 proc. w 2022 r. Prognozy na lata 2024–2026 zakładają jednak spowolnienie: wzrost na poziomie zaledwie 2–2,9 proc. rocznie.

Inflacja powraca – do 14,6 proc. r/r w marcu 2025 – po wcześniejszym spadku, głównie za sprawą presji płacowej, problemów energetycznych i drożejącego importu.

Finanse publiczne: 20-procentowy deficyt i widmo kryzysu zadłużeniowego

Koszty obrony pochłaniają około 25 proc. PKB. Deficyt budżetowy w 2025 i 2026 r. pozostanie na poziomie 19–20 proc. PKB, a dług publiczny może sięgnąć w 2026 r. 120 proc. PKB (wzrost z 50 proc. w 2021).

OECD zaleca powrót do nadwyżki budżetowej (0,5–1,5 proc. PKB), jak tylko pozwoli na to sytuacja militarna. Warunkiem jest m.in. ograniczenie ulg VAT, reforma podatków dochodowych, poprawa efektywności wydatków i pełna cyfryzacja systemu fiskalnego.

Społeczeństwo: luka demograficzna i mobilizacja kobiet

Liczba ludności spadła do 37,7 mln. Blisko 6,9 mln Ukraińców przebywa za granicą, a ponad 4,6 mln to osoby wewnętrznie przesiedlone. Równocześnie ponad milion osób służy w siłach zbrojnych.

Brakuje pracowników, mimo że udział kobiet w rynku pracy rośnie. OECD wskazuje, że powrót migrantów, integracja weteranów i zachęty dla starszych oraz kobiet mogą uratować kurczący się rynek pracy. Warunkiem są m.in. lepszy dostęp do mieszkań, żłobków i szkoleń.

Polityka i reformy: walka z korupcją i dominacją państwowych gigantów

OECD ostrzega, że strukturalne bariery – korupcja, nadmiar regulacji, wpływ państwowych firm – osłabiają inwestycje i eksport. Udział państwowych przedsiębiorstw w kapitale trwałym to niemal 15 proc., a same firmy są mało efektywne.

Oto rekomendacje OCED dla Ukrainy:

• Prywatyzacja i wzmocnienie nadzoru właścicielskiego nad państwowymi firmami. Te firmy często pełnią strategiczne funkcje w gospodarce – np. w sektorach takich jak energetyka, transport, górnictwo czy telekomunikacja. Kontrolują niemal 15 proc. majątku trwałego w ukraińskiej gospodarce. Często są nieefektywne, mało innowacyjne i ograniczają konkurencję, wypierając inwestycje prywatne. Proces prywatyzacji jest spowolniony i brakuje mu jasnej agendy. OECD zaleca wzmocnienie nadzoru właścicielskiego, poprawę ładu korporacyjnego oraz lepszą przejrzystość działania państwowych firm,
• Wzmocnienie niezależności sądów i organów antykorupcyjnych,
• Modernizacja systemu regulacyjnego i uproszczenie przepisów podatkowych,
• Rozwój sektora prywatnego, w tym MŚP, przez łatwiejszy dostęp do finansowania.

Odbudowa z zieloną agendą?

OECD zachęca, by odbudowa Ukrainy uwzględniała kryteria zrównoważonego rozwoju. Emisje CO₂ na mieszkańca (2,7 tony) są relatywnie niskie, ale efektywność energetyczna i udział OZE pozostają poniżej standardów OECD. Rekomendacje obejmują rozwój rynku handlu emisjami i reformę subsydiów energetycznych. W obliczu spadających na ukraińskie miasta rakiet zalecenie to wydaje się jednak dość absurdalne.

Kontrowersyjne są także niektóre inne zalecenia OECD.

• Propozycja cięć wynagrodzeń w sektorze obrony po demobilizacji może doprowadzić do spadku konsumpcji i napięć społecznych.
• Liberalizacja cen energii w czasie wojny i kryzysu społecznego budzi kontrowersje – mimo że OECD to sugeruje jako konieczność dla odbudowy sektora.
• Ograniczenie preferencyjnych reżimów podatkowych dla MŚP może pogorszyć ich sytuację, choć OECD uważa je za konieczne dla uproszczenia i poprawy ściągalności dochodów.

Długa droga

Podsumowując, wnioski OECD nie są zbyt optymistyczne. Organizacja nie ma raczej złudzeń – normalizacja sytuacji gospodarczej i społecznej Ukrainy to maraton, nie sprint. Reformy, odbudowa i reintegracja społeczeństwa będą wymagały nie tylko pieniędzy, ale i instytucji, które działają uczciwie, sprawnie, przewidywalnie. Bez tego nawet największe wsparcie z zewnątrz nie uchroni Ukrainy przed kryzysem.

Polska jest członkiem OECD od 1996 roku. Organizacja skupia 38 państw o rozwiniętej gospodarce i demokracji. Jej głównym celem jest takie uzgadnianie polityki społeczno-ekonomicznej krajów członkowskich, aby pobudzać wzrost gospodarczy, zatrudnienie i rozwój społeczny. Organizacja opracowuje raporty i analizy i wprowadza w życie wspólne zasady i normy działania w poszczególnych dziedzinach gospodarki.

Główne wnioski

1. Ukraina spodziewa się przystąpienia do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w 2026 r. – oświadczył premier Ukrainy Denys Szmyhal podczas otwarcia ministerialnego posiedzenia w Paryżu. Według ukraińskiego polityka w ciągu dwóch lat Ukraina wspólnie z OECD wdrożyła 23 środki i przyłączyła się do ośmiu instrumentów prawnych, w szczególności antykorupcyjnych. Szmyhal podkreślał, że praktycznie wdrożono Państwowy Program Antykorupcyjny, który spełnia 80 proc. kryteriów OECD.
2. Według ukraińskiej delegacji nastąpił postęp we wdrażaniu standardów OECD w dziedzinie prywatyzacji i korporatyzacji. Przychody z prywatyzacji przekroczyły cel 2,5-krotnie. Sporządzono listę przedsiębiorstw państwowych, w których zostaną utworzone niezależne rady nadzorcze. Zdaniem ukraińskiej delegacji  w wyniku reform przypadki codziennej korupcji, których doświadczają Ukraińcy w ostatnich latach, spadły z 70 proc. do 15 proc. Jest to wskaźnik, który zmienia paradygmat rozwoju państwa z postsowieckiego na europejski.
3. Ukraina, choć w stanie wojny i pod presją gospodarczą, wykazuje niezwykłą odporność –  wynika z najnowszego raportu OECD z maja 2025 r. Gospodarka kraju przystosowała się do skrajnych warunków dzięki mobilizacji społeczeństwa, pomocy międzynarodowej i częściowo skutecznym reformom. Ale jak ostrzega OECD, długofalowy sukces Ukrainy zależy od odważnych decyzji politycznych, głębokich reform strukturalnych i odbudowy instytucji państwowych. Raport zawiera także wiele kontrowersyjnych zaleceń.