Wybory prezydenckie. Kampania wyborcza oficjalnie startuje

Na środę 15 stycznia 2025 r. marszałek Sejmu Szymon Hołownia zapowiedział wydanie postanowienia o zarządzeniu wyborów. Po wpisaniu go do Dziennika Ustaw oficjalnie rozpocznie się kampania wyborcza.

Wybory prezydenckie odbędą się 18 maja. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska w tym głosowaniu ponad połowy głosów, to 1 czerwca odbędzie się druga tura wyborów z udziałem dwóch kandydatów z największą liczbą głosów.

Oficjalny start kampanii wyborczej

Co formalnie oznacza start kampanii wyborczej, gdy od kilku miesięcy trwa nieoficjalna prekampania? Początek formalnej kampanii wyznacza harmonogram wyborczy, którego kandydaci muszą się trzymać. To również ograniczenia finansowe dla kandydatów oraz obowiązki dla mediów publicznych.

– Po pierwsze – wszystkie wydatki komitetów wyborczych kandydatów będą musiały być wykazane w sprawozdaniach finansowych. Zostaną złożone już po zakończeniu kampanii wyborczych – mówi prof. Piotr Uziębło, konstytucjonalista oraz  prodziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego.

Wszystkie wydatki komitetów wyborczych kandydatów będą musiały być wykazane w sprawozdaniach finansowych

Jak wskazuje ekspert, kandydaci oraz ich komitety wyborcze nie mogą przekroczyć limitu wydatków na kampanię wyborczą. W tegorocznej kampanii prezydenckiej limit wydatkowy ma wynieść 85 gr w przeliczeniu na jednego wyborcę. Daje to ok. 26 mln zł, które może wydać komitet wyborczy.

– Po drugie – kandydaci będą mieli do dyspozycji bezpłatne audycje w mediach publicznych, które będą miały również obowiązek przeprowadzenia debat przedwyborczych – wymienia prof. Piotr Uziębło.

Kandydaci będą mieli do dyspozycji bezpłatne audycje w mediach publicznych, które będą miały również obowiązek przeprowadzenia debat przedwyborczych

Bezpłatny czas antenowy dla kandydatów mają obowiązek zapewnić Telewizja Polska oraz rozgłośnie Polskiego Radia. Debatę z udziałem wszystkich kandydatów ma zorganizować Telewizja Polska.

Ponadto kandydaci będą musieli oznaczać swoje materiały nazwami komitetu wyborczego. Odbywające się w ostatnich tygodniach spotkania kandydatów z sympatykami miały różne źródła finansowania oraz różnych organizatorów. Czasami organizowały i finansowały je partie, które wystawiają kandydatów, a czasami organizacje powiązane z politykami wspierającymi kandydatów.

– Teraz nie ma kontroli nad tym, kto te wydatki ponosi. Do tej pory można było powiesić baner z wizerunkiem lub wydać książkę i było to poza ramami związanymi z finansowaniem kampanii wyborczej. Teraz ta transparentność się zwiększa – podkreśla prof. Piotr Uziębło. Ekspert zwraca jednak uwagę, że w Kodeksie Wyborczym wciąż są luki wykorzystywane przez komitety.

Teraz nie ma kontroli nad tym, kto ponosi te wydatki

24 marca upłynie czas na rejestrację komitetów wyborczych. Należy zebrać 1 tysiąc podpisów poparcia pod wnioskiem o rejestrację komitetu.

Do końca marca powołane zostaną okręgowe komisje wyborcze. Kandydaci chcący wystartować w wyborach, muszą zostać zgłoszeni do 4 kwietnia.

Po zebraniu 100 tys. podpisów pod wnioskiem o rejestrację kandydatury są zgłaszane przez pełnomocników wyborczych. Podpisywać się pod wnioskami mogą osoby, mające prawo udziału w wyborach do parlamentarnych.

Na decyzje Państwowej Komisji Wyborczej, np. o odmowie rejestracji komitetu wyborczego, można złożyć skargę do Sądu Najwyższego.

W sierpniu kończy się druga i ostatnia kadencja prezydenta Andrzeja Dudy. Po jej wygaśnięciu zostanie zaprzysiężony nowy prezydent.

Wybory prezydenckie 2025. Terminy:

• Do 24 marca będzie można rejestrować komitety wyborcze.
• Do 31 marca trzeba powołać okręgowe komisje wyborcze.
• Do 4 kwietnia trzeba zgłosić kandydatów na prezydenta.
• 14 kwietnia muszą zostać utworzone obwody głosowania.
• 18 kwietnia upływa czas na zgłaszanie pełnomocników wyborczych oraz kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych.
• 28 kwietnia zostaną powołane obwodowe komisje wyborcze.
• 3 maja publiczne rozgłośnie radiowe i telewizja będą nadawać nieodpłatne audycje wyborcze przygotowane przez komitety.
• 5 maja upływa czas na zgłoszenie chęci oddania głosu korespondencyjnie lub potrzeby transportu do lokalu wyborczego (dotyczy osób z niepełnosprawnościami oraz wyborców powyżej 60. roku życia).
• 9 maja upływa czas na złożenie wniosku o skorzystanie z pomocy pełnomocnika w oddaniu głosu.
• 13 maja skończy się czas na możliwość dopisania się do spisu wyborców za granicą.
• 15 maja upłynie czas na wnioskowanie o zmianę obwodu głosowania i pobranie zaświadczenia o prawie do głosowania w dowolnej obwodowej komisji wyborczej.
• O północy w nocy z 16 na 17 maja rozpocznie się cisza wyborcza, która potrwa do głosowania.
• 18 maja odbędzie się głosowanie w pierwszej turze. Zakończy się o godz. 21:00.
• 1 czerwca może się odbyć głosowanie w drugiej turze.

Do tej pory start w wyborach zapowiedzieli: marszałek Sejmu Szymon Hołownia z Polski 2050 (popierany również przez Polskie Stronnictwo Ludowe), prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski z Koalicji Obywatelskiej, prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki wystawiany przez Prawo i Sprawiedliwość, wicemarszałek Senatu Magdalena Biejat z Nowej Lewicy, poseł Sławomir Mentzen z Konfederacji, poseł Adrian Zandberg z partii Razem, poseł Marek Jakubiak z koła Wolni Republikanie oraz Marek Woch z Bezpartyjnych Samorządowców.

Główne wnioski

1. Formalny start kampanii wyborczej to obowiązki, które muszą zostać spełnione przez kandydatów oraz wystawiające ich komitety wyborcze. To również większa transparentność wydatków. To także prawo kandydatów do bezpłatnego czasu antenowego w mediach publicznych.
2. Kandydaci muszą najpierw zarejestrować komitety wyborcze. By je zarejestrować, należy zebrać 1 tysiąc podpisów pod wnioskiem. Następnie należy zebrać 100 tys. podpisów pod rejestracją kandydata. Wydatki na działania kampanijne kandydatów muszą być pokrywane przez komitety wyborcze, które będzie obowiązywać limit finansowy.
3. Czas na zgłaszanie kandydatów mija 4 kwietnia. Wtedy poznamy listę kandydatów w tegorocznych wyborach prezydenckich. Pierwsza tura wyborów odbędzie się 18 maja. Druga tura – jeżeli będzie potrzebna – odbędzie się 1 czerwca. Nowy prezydent rozpocznie urzędowanie w sierpniu.