Zaloguj się 
Dzieje się!
System kaucyjny. Wszystko, co konsumenci powinni o nim wiedzieć, ale boją się zapytać
Zaledwie pięć dni zostało do startu systemu kaucyjnego w naszym kraju. Po co nam tzw. kaucja, jakich opakowań dotyczy, od kiedy, gdzie i w jaki sposób będzie można je kupować i zwracać.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Czemu służy startujący w Polsce 1 października, system kaucyjny.
- Które opakowania będą objęte tzw. kaucją, kiedy pojawią się one w sklepach i ile wynosi kaucja za opakowania.
- W których sklepach konsumenci będą mogli zwrócić opakowanie i odzyskać kaucję.
Jak informuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ), system kaucyjny to mechanizm promujący recykling i ponowne wykorzystanie opakowań. W Polsce zacznie on działać od 1 października 2025 r. Wtedy w sklepach zaczną pojawiać się napoje w opakowaniach objętych systemem, a więc takie, na których znajdzie się wyraźny znak kaucji z jej kwotą.
– W niektórych krajach szklana butelka wielokrotnego użytku wraca na rynek kilkanaście razy. To korzyść dla nas i środowiska. Z systemów kaucyjnych korzysta już 180 mln Europejczyków. To stanowi ponad jedną czwartą populacji naszego kontynentu. Od października dołączą do nich Polki i Polacy – informuje MKiŚ.
Do końca 2025 r. w sprzedaży będą napoje zarówno w opakowaniach będących w systemie, jak i te, które zostały wyprodukowane wcześniej (do wyczerpania ich zapasów).
Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu napoje w opakowaniach muszą osiągać określone poziomy selektywnego zbierania: 77 proc. od 2025 r. i 90 proc. od 2029 r.
Po co nam system kaucyjny?
System kaucyjny ma realnie zmienić sposób, w jaki postrzegamy opakowania po napojach.
– Zebrane w ramach kaucyjnego systemu plastikowe opakowania nadają się do ponownego użycia w branży spożywczej, w przeciwieństwie do recyklatu pozyskanego z „żółtego kosza”, gdzie poza opakowaniami po napojach trafiają także opakowania po detergentach, po olejach silnikowych czy kosmetykach. Dla producentów to źródło ekologicznego surowca, dla Polski to ogromna szansa na poprawę wyników recyklingu i ograniczenie ilości śmieci w przestrzeni publicznej, a z punktu widzenia środowiska inwestycja, która może zwrócić się wielokrotnie. System kaucyjny to nie tylko ekologiczne rozwiązanie, ale i krok w stronę gospodarki obiegu zamkniętego, w której odpady stają się surowcem. Jego powodzenie zależy od nas wszystkich – konsumentów, producentów, operatorów i handlu. W praktyce mechanizm jest prosty: płacimy kaucję, oddajemy opakowanie, odzyskujemy pieniądze. W zamian otrzymujemy czystsze otoczenie i realny wpływ na środowisko. Polska dołącza do grona państw, które zrozumiały, że system kaucyjny to nie dodatkowa biurokracja, lecz narzędzie skutecznej ochrony środowiska i racjonalnej gospodarki surowcami – podsumowuje Jakub Ogórek z PSK S.A. (Polski System Kaucyjny S.A.)
Warto wiedzieć
Mity związane z systemem kaucyjnym
Które butelki bez kaucji?
Systemem kaucyjnym nie będą objęte butelki po jogurtach i inne opakowania po pitnych produktach mlecznych, a także szklane opakowania jednokrotnego użytku czy opakowania wielomateriałowe, takie jak kartoniki po mleku i sokach. Tego rodzaju odpady w dalszym ciągu należy wyrzucać do odpowiednich (żółtych) pojemników w ramach selektywnej zbiórki.
Ile zapłacimy, ile odzyskamy?
Kupując napój w oznaczonym opakowaniu, konsument płaci dodatkową kwotę, która następnie zostaje mu zwrócona po oddaniu pustej butelki lub puszki. Wysokość kaucji została określona ustawowo. Kaucja doliczana jest dopiero przy kasie i nie stanowi elementu bazowej ceny napoju. Dzięki temu klient może w prosty sposób zidentyfikować, jaka kwota zostanie mu zwrócona po oddaniu opakowania. W przeciwieństwie do funkcjonujących do tej pory dobrowolnych systemów kaucyjnych kaucja wprowadzana przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska jest formą depozytu, od której nie odprowadza się podatku VAT – co dodatkowo upraszcza funkcjonowanie systemu.
Dostępność punktów zbiórki
Wszystkie sklepy o powierzchni powyżej 200 m kw. mają obowiązek przyjmować opakowania objęte kaucją. Mniejsze placówki mogą do systemu przystępować dobrowolnie, jeśli jednak nadal chcą sprzedawać produkty w opakowaniach szklanych zwrotnych, muszą również przyjmować od klientów szklane opakowania kaucyjne.
Dlaczego systemem kaucyjnym objęte zostały opakowania z plastiku, metalu i szkła?
Jak informuje MKiŚ dotychczasowe badania wskazują, że odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych, puszki metalowe i butelki szklane stanowią jeden z najczęściej zanieczyszczających środowisko rodzajów odpadów.
System kaucyjny to nasze wspólne zadanie
Ruszyła kampania MKiŚ, operatorzy i jednostki handlu prowadzą działania edukacyjne.
– Na pewno jest głód wiedzy i powoli, tak jak powoli będzie ruszał system kaucyjny, tak wszyscy będziemy się go uczyć. Natomiast, choć mówi się, że duży procent Polaków chciałby wprowadzenia systemu kaucyjnego, to wokół słyszymy głosy – „po co to zamieszanie i ten chaos". Zatem po co nam to? Nie tylko Polska, ale każdy mieszkaniec tej planety ma zadanie do wykonania. Musimy zrobić wszystko, żeby zadbać o naszą Ziemię i jej stan dla siebie i jej przyszłych mieszkańców. Dlatego powstają idee, wprowadzane są rozwiązania, które mają nas wspierać na tej drodze. Takim rozwiązaniem jest w Polsce system kaucyjny. Ważne, abyśmy już zmienili swoje podejście do ochrony surowców naturalnych a wrzucenie butelki czy puszki do butelkomatu, czy oddanie jej przy kasie, a nie do żółtego worka spowoduje, że ten materiał wykorzystamy ponownie do produkcji kolejnych butelek i puszek. Nie będziemy musieli sięgać po surowce pierwotne z ziemi, ale damy drugie życie tym opakowaniom – mówi Jolanta Słowińska, ekspert Spraw Korporacyjnych i Komunikacji OK Operator Kaucyjny.
Warto wiedzieć
Ważne informacje techniczne:
- system będzie ruszał powoli – opakowania objęte systemem kaucyjnym, czyli ze znakiem kaucji będą pojawiały się na półkach sukcesywnie. Butelki ze znakiem kaucji będziemy mogli wrzucać do butelkomatu czy oddać przy kasie. Wcześniej w momencie zakupu zapłacimy za nie kaucję, a w momencie zwrotu odzyskamy ją.
- butelki i puszki nie mogą być zgniecione, etykieta nie może być uszkodzona i muszą być opróżnione z napoju.
- paragon nie jest potrzebny – kaucję odzyskamy niezależnie od miejsca zakupu – w dowolnej jednostce handlowej, która przystąpiła do systemu kaucyjnego i prowadzi zbiórkę.
- na początku wprowadzania systemu kaucyjnego, jak przy wprowadzaniu każdego skomplikowanego projektu, mogą pojawić się niedogodności, ale z czasem wszyscy się go nauczymy.
System kaucyjny: jak wyjść na zero?
Segregacja to nie sztuka, teraz wystarczy jeden prosty ruch, by zadbać o środowisko i własny portfel – podkreśla Edyta Mantorska, kierowniczka zespołu edukacji ekologicznej w Grupie Interzero.
– Kaucja za butelkę po oranżadzie czy mleku to opowieść babci? Jednak historia kołem się toczy. System kaucyjny wraca i wkracza do polskich domów. Ponownie za butelki i puszki na napoje będzie można odzyskać kaucję (choć tym razem nie za mleko). Co warto wiedzieć, by nie pogubić się w nowych zasadach i wyjść na zero, dosłownie i w przenośni. Nie musisz nic interpretować! Zapomnij o domysłach – opakowania objęte kaucją są wyraźnie oznaczone. Nawet jeśli w okresie przejściowym na półkach znajdziesz napoje z kaucją i bez niej, łatwo to rozpoznasz. Jak wyjść na zero? Nie musisz mieć paragonu, nie musisz pamiętać, gdzie kupiłeś napój. Szukaj butelkomatu lub punktu zwrotu kaucji. Gdzie znaleźć punkt zwrotu kaucji? W dużych sklepach gdzie sprzedawane są napoje z kaucją. Wchodzisz, oddajesz, odbierasz – wylicza ekspertka Grupy Interzero.
Co się stanie z nieodebraną kaucją?
Jak informuje MKiŚ nieodebrana przez konsumentów kaucja trafi do operatora systemu i będzie przeznaczona na finansowanie systemu.
Warto wiedzieć
System kaucyjny – tipy dla sprytnych
Nie zgniataj opakowań – najważniejszy jest kod kreskowy, ale automat musi rozpoznać też kształt opakowania. Opakowanie musi być puste.
Nie zdejmuj etykiety – to bilet do zwrotu kaucji.
Zakręcaj butelki – to dodatkowy plus dla recyklingu.
Nie musisz nic tłumaczyć – opakowanie oddasz bez paragonu.
Nawet jeśli nie ma automatu – w dużych sklepach spożywczych musi być punkt, który przyjmuje opakowania ze znakiem kaucji.
Wyjdź na zero – odbierz kaucję i daj butelkom drugie życie.
System kaucyjny to inwestycja
– W krajach, gdzie system kaucyjny działa od lat, poziom recyklingu opakowań sięga nawet 90 proc. Polska ma teraz szansę dołączyć do tego grona. Kaucja nie jest dodatkowym kosztem, to depozyt, który zawsze można odzyskać. Wystarczy pamiętać o tych kilku prostych zasadach i zacząć traktować butelkę czy puszkę nie jako odpad, ale jako wartościowe opakowanie w obiegu – mówi Aneta Stelmaszczyk, kierownik ds. komunikacji i PR w Kaucja.pl.
Czy sklepy niespożywcze też będą naliczać kaucję?
Jak informuje MKiŚ wszystkie punkty sprzedaży, w tym także drogerie, sklepy sportowe, automaty czy restauracje oferujące produkty na wynos, będą pobierać kaucję, jeśli sprzedają produkty objęte systemem kaucyjnym.
Jak Polacy postrzegają system kaucyjny?
Jak wynika z badania „Nowe nawyki, nowe wyzwania. Jak Polacy postrzegają system kaucyjny?”, przeprowadzonego przez Biostat na zlecenie agencji doradczej 2PR, większość Polaków wierzy, że system kaucyjny realnie poprawi czystość przestrzeni publicznej. 62,5 proc. ankietowanych uważa, że wdrożenie systemu przyczyni się do ograniczenia ilości odpadów na ulicach, w parkach i w innych miejscach publicznych.
Według danych SW Research i Fundacji ProKarton zdecydowana większość Polaków (95 proc.) deklaruje segregację odpadów opakowaniowych – najczęściej seniorzy i kobiety.
– Należy postawić jeszcze bardziej na edukację ekologiczną. Konsumenci powinni otrzymywać bardzo konkretną wiedzę o tym, jaki odpad opakowaniowy powinien trafić do jakiego pojemnika. Ta kwestia wymaga objaśnień i szerokich działań informacyjnych – mówi Łukasz Sosnowski, prezes Fundacji ProKarton.
Główne wnioski
- 1 października 2025 r. w Polsce rusza system kaucyjny. Będzie on obejmował sklepy o powierzchni powyżej 200 m kw. Mają one być zobowiązane do odbierania pustych opakowań po napojach i zwracania kaucji klientom. Mniejsze sklepy mogą przystąpić do systemu dobrowolnie. Wszystkie punkty sprzedaży, w tym także drogerie, sklepy sportowe, automaty czy restauracje oferujące produkty na wynos, będą pobierać kaucję, jeśli sprzedają produkty objęte systemem kaucyjnym.
- Systemem kaucyjnym objęte będą trzy typy opakowań zwrotnych: butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów, puszki metalowe o pojemności do 1 litra, butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. Przy zwrocie butelki plastikowej lub puszki konsument otrzyma 50 groszy, natomiast w przypadku butelki szklanej – 1 zł. Do końca 2025 r. w sprzedaży będą napoje zarówno w opakowaniach będących w systemie, jak i te, które zostały wyprodukowane wcześniej (do wyczerpania ich zapasów).
- Zwrotu opakowania objętego systemem będzie można dokonać bez paragonu, w dowolnym sklepie, oferującym napoje z kaucją. Kaucję otrzymamy niezależnie od tego, gdzie kupiliśmy produkt.
