Wielkie protesty, wielka polityka i wielkie pieniądze. 10 najważniejszych wydarzeń 2024 r.

Wypłaty z KPO dla Polski zostały odblokowane

29 lutego 2024 r. – to tego dnia Komisja Europejska (KE) upewniła się, że miliardy dla Polski w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) nie przepadną bezpowrotnie. KE wydała wtedy pozytywną ocenę pierwszego wniosku Polski o płatności z Funduszu Odbudowy.

W pierwszej transzy w ramach KPO Polsce wypłacono 6,3 mld euro (ok. 28,8 mld zł). W 2024 r. polski rząd złożył dwa kolejne wnioski, z których pieniądze już wpłynęły do kraju. Czwarty i piąty wniosek mają trafić do Brukseli jeszcze w tym roku.

KPO to dla wielu samorządów i spółek szansa na realizację odkładanych od lat inwestycji. To także ważny czynnik dla pobudzenia krajowego PKB, na co chociażby liczył rząd, przygotowując tegoroczny i przyszłoroczny budżet. Łącznie do kraju ma napłynąć w ramach programu 268 mld zł.

W Orlenie, PKO BP i wielu innych spółkach zaszły zmiany na szczycie

Zmianie władzy w Polsce towarzyszyły istotne przetasowania kadrowe w wielu spółkach, także tych największych, notowanych na giełdzie. Chodzi o podmioty z udziałem Skarbu Państwa. Chyba największe emocje budziły oczekiwania na odejście poprzedniego prezesa Orlenu, Daniela Obajtka, oraz giełda nazwisk jego potencjalnego następcy, którym ostatecznie okazał się Ireneusz Fąfara.

Nowego prezesa zyskał także chociażby największy polski bank, PKO BP. Szymon Midera został powołany w marcu, a w czerwcu na jego nominację zgodziła się Komisja Nadzoru Finansowego

Proces zmian ciągnie się aż do teraz. Tuż przed świętami prezeską PKP Cargo została Agnieszka Wasilewska-Semail. W przyszłym roku dowiemy się z kolei, co stanie się z PLL LOT. Po zawirowaniach w radzie nadzorczej i zarządzie, do pełnienia obowiązków na czas nie dłuższy niż trzy miesiące 2 grudnia został wyznaczony Tomasz Ludwicki. Dotychczasowy prezes Michał Fijoł po kontrowersyjnym odwołaniu, formalnie zrezygnował ze stanowiska i pozostaje w spółce jako prokurent. Nowego prezesa LOT wyłoni konkurs.

Protesty rolników zdominowały debatę przed wyborami do PE

Od Coimbry przez Brukselę po Dorohusk – protesty rolników w pierwszej połowie 2024 r. ogarnęły całą Europę. Akcje protestacyjne dotyczyły regionalnych problemów, ale miały jeden wielki wspólny mianownik – sprzeciw wobec Zielonego Ładu.

Chociaż ogólne kierunki Zielonego Ładu zostały zaakceptowane w 2019 i 2020 r., poszczególne reformy musiały przejść standardowy proces legislacyjny. W wyniku masowych protestów część reform dotyczących rolnictwa, takich jak ograniczenie użycia pestycydów czy regulacje dotyczące ugorowania, nie została przyjęta.

Protesty na tyle wstrząsnęły unijnym i krajowym życiem politycznym w państwach UE, że zdominowały w wielu z nich debatę przed tegorocznymi wyborami do Parlamentu Europejskiego (PE). W nadchodzącym roku rolnictwo również może stać się jednym z głównych tematów europejskiej polityki. Po blisko ćwierćwieczu negocjacji Komisja Europejska zatwierdziła umowę z krajami Mercosur, , lecz muszą ją jeszcze zaakceptować państwa członkowskie. Tymczasem zdecydowanymi przeciwnikami umowy pozostają rolnicy. Wsparcie dla ich postulatów i sprzeciw wobec umowy w jej obecnym kształcie zadeklarowały Polska i Francja.

EBC i Fed rozpoczęły cykl obniżek stóp procentowych

Banki centralne strefy euro i Stanów Zjednoczonych rozpoczęły w 2024 r. cykl obniżek stóp procentowych. Europejski Bank Centralny (EBC) podjął tę decyzję w czerwcu, a Fed we wrześniu 2024 r.

W Polsce natomiast cały 2024 r. upłynął bez zmian – stopy procentowe pozostały na niezmienionym poziomie od października 2023 r. Prezes Narodowego Banku Polskiego Adam Glapiński podczas ostatniej w tym roku konferencji prasowej Rady Polityki Pieniężnej wskazywał, że taka sytuacja może potrwać dłużej, niż dotychczas przewidywano – nawet do 2026 r.

UE nałożyła cła na chińskie auta elektryczne

Mijający rok upłynął pod znakiem zaostrzającej się wojny handlowej między USA i Chinami, która zaczęła obejmować także relacje między UE i Chinami. Dobitnym tego przykładem było wprowadzenie przez Unię Europejską ceł na chińskie samochody elektryczne w październiku 2024 r. W odpowiedzi Chiny nałożyły środki antydumpingowe na europejskie marki.

Wiele wskazuje na to, że nowy rok nie przyniesie złagodzenia napięć handlowych na świecie. Wręcz przeciwnie – w największej gospodarce świata władzę obejmie zadeklarowany zwolennik prowadzenia polityki międzynarodowej za pomocą polityki celnej.

Donald Trump wygrał wybory prezydenckie w USA

W listopadowych wyborach prezydenckich zwyciężył Donald Trump. Pokonał Kamalę Harris, która została kandydatką Demokratów po rezygnacji ustępującego prezydenta Joe Bidena z ubiegania się o reelekcję.

Trump powraca po burzliwej pierwszej kadencji, jeszcze głośniej podkreślając konieczność twardego stanowiska wobec Chin, ograniczenia publicznych wydatków oraz uczynienia Stanów Zjednoczonych „wspaniałym miejscem dla zwykłych Amerykanów”.

Tym razem towarzyszy mu m.in. Elon Musk – najbogatszy człowiek świata, który dostał zadanie „odchudzania” administracji, w tym rządowych agencji nadzorujących jego własne biznesy.

Donald Trump zapowiada również znaczące zmiany w polityce wobec Europy. Szczególny niepokój budzi kwestia kontynuacji wsparcia dla Ukrainy oraz naciski na państwa NATO w sprawie zwiększenia wydatków na obronność. Dla UE może to oznaczać nowy kierunek rywalizacji handlowej. Prezydent-elekt zapowiedział, że jeżeli nie zmniejszy się nadwyżka handlowa UE względem USA, cła na import z Europy zostaną podniesione.

Padły rekordy cen złota i bitcoina

Grupą, której wygrana Donalda Trumpa mogła przynieść wiele satysfakcji, z pewnością są posiadacze bitcoina. Kryptowaluta po wygranej kandydata Republikanów zanotowała imponujący wzrost – z poziomu 68 tys. dolarów za bitcoina w dniu 5 listopada 2024 r. do blisko 106,5 tys. dolarów w dniu 17 grudnia. Od tego czasu wartość kryptowaluty spadła poniżej poziomu 100 tys. dolarów, ale nadal pozostaje na historycznych wyżynach.

Mniej z wygranej Trumpa zadowoleni byli inwestorzy w złoto. Wartość metalu spadła z osiągniętego w październiku rekordowego poziomu 2790,07 dolarów za uncję do ok. 2640 dolarów 23 grudnia. To jednak wciąż znacznie wyżej niż kiedykolwiek wcześniej. Przypomnijmy, że 2024 r. złoto rozpoczęło z ceną ok. 2050 dolarów za uncję.

Sejm uchwalił budżet z rekordowym deficytem

Budżet Polski na 2025 r. będzie rekordowy. Jeszcze nigdy rząd nie planował tak dużego deficytu. Ustawa, którą w grudniu przyjął Sejm, zakłada deficyt na poziomie 288,8 mld zł.

Ten rekord zbiega się w czasie z istotnym wydarzeniem dotyczącym finansów publicznych Polski. W 2024 r. kraj został objęty unijną procedurą nadmiernego deficytu. Oznacza to, że przez kolejne lata rząd będzie musiał pracować nad jego zmniejszeniem.

TikTok mierzył się z problemami w UE i USA

TikTok znalazł się pod lupą administracji USA i UE. W Unii Europejskiej zrobiło się gorąco wokół platformy w związku z bezprecedensową sprawą wyborów prezydenckich w Rumunii. Sąd Najwyższy tego kraju zdecydował o unieważnieniu pierwszej tury wyborów po odtajnieniu dokumentów służb, z których wynikało, że kampania kandydata Calina Georgescu, który w pierwszej turze zdobył najwięcej głosów, była wynikiem zorganizowanej manipulacji prowadzonej spoza kraju.

W oparciu o dokumenty rumuńskich służb Komisja Europejska wszczęła dochodzenie w sprawie TikToka. Komisja zbada, czy za pośrednictwem platformy ingerowano w wybory w Rumunii.

W Stanach Zjednoczonych TikTok może być jeszcze w gorszej sytuacji. Zgodnie z wyrokiem sądu już 19 stycznia 2025 r. może wejść w życie zakaz używania tej aplikacji. Google i Apple otrzymały już wezwanie, aby przygotować się do usunięcia TikToka ze sklepów z aplikacjami.

Jest to związane z przyjętym przez amerykańskie władze w kwietniu 2024 r. prawem, które zobowiązało koncern ByteDance do sprzedaży TikToka. Ustawą ma się jeszcze zająć Sąd Najwyższy. Promykiem nadziei dla giganta mediów społecznościowych może być niedawna wypowiedź Donalda Trumpa. Pod koniec grudnia prezydent-elekt zasugerował, że może lepiej byłoby nie zakazywać TikToka w USA „już teraz”.

Świat nadal pogrążał się w konfliktach

Rok 2024 był kolejnym rokiem wojny Rosji przeciwko Ukrainie. W walkach po stronie Rosji zaczęli brać udział żołnierze z Korei Północnej. Wojna na Bliskim Wschodzie wyszła poza Palestynę. Doszło do ataków jemeńskich rebeliantów na Morzu Czerwonym, ostrzałów Izraela przez Iran i Iranu przez Izrael, a także ataków tego kraju na Jemen i Liban. Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania premiera Izraela Benjamina Netanjahu, którego podejrzewa o popełnienie zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.

W 2024 r. dalej eskalowało napięcie między Chinami a Tajwanem. W Sudanie wciąż trwa wojna, prowadząca do gigantycznego kryzysu humanitarnego.

W grudniu 2024 r. wszystkie te wojny i konflikty wydają się dalekie od pokojowego zakończenia. Sytuacja polityczna w zapalnych rejonach może jednak zmienić się niemal z dnia na dzień – co pokazał przypadek Syrii. W grudniu, po 24 latach, upadł rząd prezydenta Bashara al-Asada, który uciekł z kraju do Rosji. Po trzynastu latach wyniszczającej wojny domowej Syria wreszcie doświadcza poważnych zmian. Wciąż jednak pozostaje pytanie, w jakim dokładnie kierunku podąży kraj w nadchodzących latach.

Główne wnioski

1. Rok 2024 przyniósł istotne wydarzenia gospodarcze i polityczne o lokalnym i globalnym znaczeniu.
2. Świat nadal zmaga się z wieloma konfliktami i napięciami, które kształtują międzynarodowe relacje.
3. Technologia i handel pozostają w centrum globalnych napięć.