Wystawa pełna woni kwiatów, kadzideł i perfum. Jeden z najbardziej znanych czeskich artystów na świecie po raz pierwszy w Polsce w immersyjnej odsłonie

Alfons Mucha urodził się w 1860 roku w niewielkim miasteczku Iwanczyce w Czechach. Sławę zdobył w Paryżu w latach 90. XIX wieku. Wówczas stworzył plakaty litograficzne dla Sary Bernhardt, najbardziej znanej francuskiej aktorki tamtych czasów, które błyskawicznie zyskały status kultowych. Faliste linie, organiczne formy oraz stonowana paleta barw zostały określone mianem „Le Style Mucha”. Stały się synonimem dla nowo powstającego stylu dekoracyjnego tamtych czasów — Art Nouveau. Dzięki temu zleceniu artysta otrzymał sześcioletni kontrakt, a w ciągu następnych lat stworzył dla aktorki siedem afiszy w Théâtre de la Renaissance. Ponadto pomagał jej przy scenografii i kostiumach, projektował dla niej biżuterię oraz był głównym doradcą artystycznym.

W tamtym okresie Alfons Mucha skupiał się na tworzeniu projektów graficznych na zamówienie. Były to plakaty reklamowe, kalendarze, karty dań oraz okładki i tytuły czasopism. Artysta współpracował m.in. z takimi markami jak Nestlé czy Moët&Chandon. W 1898 roku, w nowej pracowni, rozpoczął współpracę z prestiżowymi magazynami, w których publikował swoje ilustracje. Oprócz tego tworzył również serie grafik przeznaczonych na pocztówki oraz panneaux décoratifs – zestawy dekoracyjnych kompozycji drukowanych na jedwabiu. Nawiązywały do określonych motywów, takich jak pory roku czy kwiaty.

Po powrocie do Pragi w 1913 roku Alfons Mucha skupił się na monumentalnym dziele Epopeja Słowiańska, przedstawiającym historię narodów słowiańskich. Cykl – realizowany przez 18 lat – obejmował dwadzieścia płócien o rozmiarze 7,3 na 9,1 m, ilustrujących wydarzenia od prehistorii aż do XIX w. Artysta zaprojektował także czechosłowackie godło, pierwsze banknoty i znaczki. Aresztowany przez gestapo w 1939 roku zmarł wkrótce po przesłuchaniu w wieku 79 lat.

Przeczytaj: Kaszkiety i kapelusze: zapomniany atrybut mody jednym z trendów 2025

Alfons Mucha w trzech aktach

Warszawska wystawa przedstawia historię artysty w trzech aktach, pokazując niejako trzy etapy jego twórczości:

Akt 1: Ikony

Pierwsza część wystawy przenosi widzów na morawskie równiny, gdzie Alfons Mucha dorastał i czerpał inspirację z otaczającej go natury. Następnie, przez malownicze uliczki Paryża, zwiedzający trafiają do Théâtre de la Renaissance. Przewodnikiem po twórczości artysty w tym akcie są jego plakaty. Wiele z nich stało się ikonami sztuki, m.in. plakat Job oraz Dama Kameliowa przedstawiający aktorkę Sarah Bernhardt, Trapistka, Gismonda czy Monaco Monte Carlo. Prezentacja tych dzieł odbywa się za pomocą efektów wizualnych i animacji. Ukazują szczegóły prac Alfonsa Muchy w sposób dynamiczny i zmieniający się w rytm muzyki.

Akt 2: Rok 1900

Druga część ukazuje Paryż, w którym Alfons Mucha zrealizował swoje najsłynniejsze projekty artystyczne. W tej sekwencji wystawy odwiedzający płyną statkiem po Sekwanie w okresie EXPO 1900 – Wystawy Światowej w Paryżu. Docierają do Pawilonu Bośni i Hercegowiny, którego wnętrza zaprojektował czeski artysta, gdzie możemy zobaczyć jego freski i subtelne dekoracje.

AKT 3: Pochodzenie

W ostatniej części wystawy przygotowano podróż do zamku w Zbirohu, w którym po 1913 roku Alfons Mucha malował część swojego monumentalnego cyklu Epopeja Słowiańska, stanowiącego pacyfistyczną wizję przyszłości. W tej przestrzeni, dzięki specjalnym projekcjom, widzowie poczują się, jakby byli częścią tego wielkiego dzieła. Zwiedzający odkryją też różnorodne techniki artysty, które kształtowały jego dzieła.

Wystawa pełna zapachów i dźwięków

Z pomocą zaawansowanych projekcji, muzyki i instalacji odwiedzający przeniosą się w samo serce twórczości artysty, poczują zapachy jego ulubionych kwiatów z Moraw, a także aromat kadzideł, które towarzyszyły mu podczas pracy w jego paryskim atelier. Widzowie będą mieli okazję poczuć także zapach perfum, które Jacques Guerlain stworzył w 1900 roku dla Sary Bernhardt. Oryginalna ścieżka dźwiękowa, przygotowana przez Studio Radio France, wprowadza w klimat epoki.

Immersyjna wystawa przedstawia blisko 100 różnorodnych dzieł artysty, w tym najbardziej znane plakaty, ale także mniej znane prace – od malarstwa, przez grafikę, aż po projekty architektoniczne i biżuterię.

Interaktywne elementy i przestrzenna aranżacja sprawiają, że wystawa jest doświadczeniem nie tylko estetycznym, ale także emocjonalnym. Nowoczesne technologie umożliwią widzom stworzenie własnego dzieła na bazie fragmentów twórczości Alfonsa Muchy. Pozwolą też na wędrówkę po jego atelier i przyjrzenie się, jak pracował z fotografiami czy szkicami. Technologie umożliwią także poznanie jego inspiracji: od natury po sztuki islamskie i egipski. Pozwolą również na zanurzenie się w jego świecie pełnym symboli, kolorów i filozoficznych przesłań.

Przeczytaj: Papierosy do lamusa. Czyżby jeden z symboli popkultury stał się passé?

Twórczość czeskiego artysty inspiracją dla Netfliksa

Wystawa Alfons Mucha – Magia Secesji nie kończy się na czasach, w których tworzył. Pokazuje, jak twórczość artysty inspirowała kolejne pokolenia, od lat 60. XX w. po współczesnych artystów, takich jak Yoshitaka Amano, Karina Nguyen czy John Quesada. Przykłady wpływu Muchy na świat artystyczny widać również w psychodelicznej sztuce lat 60. Echo jego prac odnajdziemy w estetyce ruchu pacyfistycznego Flower Power lat 60., mangach japońskich czy postaciach superbohaterów. Inspirują współczesnych artystów ulicznych, twórców gier wideo i projektantów kostiumów, a nawet artystów sztuki tatuażu. Zwiedzający mogą również zobaczyć, jak styl Alfonsa Muchy wpłynął na twórców serialu Netfliksa „Arcane”, którego scenografia jest inspirowana estetyką artysty. Dzieła Alfonsa Muchy pozostają punktem odniesienia w różnych dziedzinach sztuki od ponad 100 lat.

– Plakaty Alfonsa Muchy stworzone w Paryżu należą do jego najpopularniejszych dzieł. W rzeczywistości był on jednak niezwykle wszechstronnym artystą na wielu płaszczyznach: malarzem, rzeźbiarzem, fotografem i projektantem, a także inspirującym nauczycielem oraz filozofem. Mucha był zdeklarowanym artystą dla ludzi. Sztuka była dla niego językiem, którym wyrażał swoje ideały jednoczenia ludzi w celu działania na rzecz postępu i pokoju. Bardzo się cieszę, że te ponadczasowe ideały mojego pradziadka przetrwały i są kontynuowane przez takie właśnie wystawy i prezentowane na całym świecie – w Paryżu, Tokio, a teraz także w Warszawie. Jego prace w tej nowoczesnej formie stanowią doskonałe uzupełnienie i przedłużenie jego dzieł także dla młodych pokoleń – powiedział Marcus Mucha, dyrektor wykonawczy w Fundacji Muchy i prawnuk Alfonsa Muchy.

Wystawa jest koprodukcją Grand Palais Immersif oraz Fundacji Muchy z Pragi. Kuratorką wystawy jest Tomoko Sato z Fundacji Mucha. Oryginalna muzyka na potrzeby wystawy została skomponowana przez Benoît de Villeneuve i Benjamina Morando w Studio Radio France. Za jej produkcję odpowiada Frédéric Changenet.

Wystawa w Art Box Experience w warszawskiej Fabryce Norblina potrwa do 14 września 2025 roku.

Główne wnioski

1. Twórczość Alfonsa Muchy to nie tylko plakaty, lecz wielowymiarowa opowieść o kulturze, tożsamości i duchowości Europy Środkowej. Artysta poza działalnością komercyjną angażował się także w kreowanie symboli narodowych, tworząc wizję jedności Słowian i poszukując piękna we wspólnych wartościach.
2. Innowacyjna forma warszawskiej wystawy to połączenie sztuki z nowoczesnymi technologiami, co pozwala widzowi głębiej zanurzyć się w świat artysty i zrozumieć uniwersalność jego przekazu. Multisensoryczna podróż przez trzy akty życia i twórczości artysty to niezwykłe przeżycie dla zwiedzających.
3. Dziedzictwo Alfonsa Muchy ciągle inspiruje artystów różnych dziedzin, a jego styl znajduje nowe życie we współczesnej popkulturze, od gier komputerowych po seriale Netfliksa.