Dobra wiadomość dla funduszy inwestycyjnych. TSUE o zasadach opodatkowania w Polsce

27 lutego 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-18/23. Może on całkowicie zmienić zasady opodatkowania funduszy inwestycyjnych działających na polskim rynku. Trybunał orzekł, że polskie przepisy, które przyznają zwolnienia podatkowe tylko funduszom zarządzanym zewnętrznie, naruszają zasadę swobodnego przepływu kapitału. W świetle wyroku sposób zarządzania funduszem nie ma już znaczenia dla zwolnienia podatkowego.

Dotychczasowe problemy ze zwolnieniem podatkowym

Fundusze inwestycyjne dzielą się na zarządzane zewnętrznie lub wewnętrznie, czyli bez zewnętrznego zarządzającego funduszem. Wybór zależy od potrzeb i preferencji inwestora, który analizuje poziom kontroli czy wymogi regulacyjne i koszty z tym związane. Warto pamiętać, że fundusze z siedzibą w Polsce działają tylko w opcji zarządzania zewnętrznego.

W polskiej ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych przewidziano jednak zwolnienie dla dochodów instytucji zbiorowego inwestowania z siedzibą w państwach UE/EOG.

Aby zagraniczne fundusze inwestycyjne skorzystały ze zwolnienia z polskiego CIT, muszą spełnić cztery warunki. Najwięcej kontrowersji budził wymóg bezpośredniego nadzoru przez odpowiednie organy finansowe w kraju rezydencji funduszu. To on stanowił główną przeszkodę dla zagranicznych funduszy inwestycyjnych zarządzanych wewnętrznie, które ubiegały się o zwolnienie z CIT. Po wyroku TSUE mogą oczekiwać równego traktowania podatkowego.

Wyrok TSUE. Kluczowe znaczenie dla rynku

Dlaczego wyrok TSUE z 27 lutego 2024 r. w sprawie C-18/23 jest tak ważny? Bo dzięki niemu fundusze inwestycyjne mogą być zwolnione z podatku CIT również wtedy, gdy mają strukturę zarządzaną wewnętrznie – czyli są kierowane przez własny zarząd, a nie przez zewnętrzną firmę zarządzającą.

TSUE wskazał, że artykuł 63 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które przewidują takie rozróżnienie. 

Warto odnotować, że TSUE nie podzielił opinii Rzecznik Generalnej Juliane Kokott z 11 lipca 2024 r. Popierała ona stanowisko polskich organów podatkowych i twierdziła, że polskie przepisy nie stanowią dyskryminacji pośredniej.

Zdaniem eksperta

Konsekwencje wyroku – możliwe zmiany w systemie podatkowym i rynku inwestycyjnym

Wyrok ten może mieć daleko idące skutki dla rynku funduszy inwestycyjnych w Polsce, w tym:
1. Fundusze inwestycyjne zarządzane wewnętrznie, którym wcześniej odmówiono nadpłaty CIT, powinny mieć możliwość wznowienia postępowania podatkowego.

2. Fundusze inwestycyjne zarządzane wewnętrznie, które dotąd nie składały wniosku o nadpłatę, będą mogły dochodzić swoich praw na podstawie orzeczenia TSUE.

3. Fundusze zarządzane zewnętrznie, którym odmówiono zwrotu podatku z powodu sposobu zarządzania (np. gdy spółka zarządzająca działała na podstawie umowy, a nie przepisów ustawy), mogą wznowić postępowania.

4. Zwrot nadpłaconego CIT z odsetkami – w niektórych przypadkach odsetki mogą przekroczyć 50 proc. kwoty pobranego podatku, co oznacza znaczne obciążenie budżetowe dla państwa.

5. Zmiany w strukturze rynku – wzrost konkurencyjności funduszy zarządzanych wewnętrznie może doprowadzić do poszerzenia oferty inwestycyjnej i przyciągnięcia nowych inwestorów,

Marek Kończak

Menedżer, Radca prawny, MDDP

Praktyczne konsekwencje wyroku dla inwestorów

Nowa interpretacja przepisów oznacza, że większa liczba funduszy inwestycyjnych może występować o stosowanie polskiego zwolnienia podatkowego.

Eksperci wskazują jednak, że decyzja TSUE jest istotna także dla całego rynku kapitałowego w Polsce. Brak odpowiedniej reakcji legislacyjnej mógłby nawet spowodować falę odpływu kapitału zagranicznego z Polski. Szansą jest wdrożenie klarownych regulacji zgodnych z prawem unijnym. To mogłoby zwiększyć atrakcyjność Polski jako miejsca dla międzynarodowych funduszy inwestycyjnych.

Główne wnioski

1. Wyrok TSUE z 27 lutego 2025 r. eliminuje dyskryminację podatkową funduszy inwestycyjnych zarządzanych wewnętrznie. To może znacząco zwiększyć atrakcyjność polskiego rynku dla zagranicznych inwestorów.
2. Dotychczasowa praktyka interpretacyjna polskich organów podatkowych była zbyt restrykcyjna i niezgodna z prawem unijnym. Szczególnie w kontekście wymogu „bezpośredniego nadzoru”.
3. Fundusze inwestycyjne powinny teraz ponownie przeanalizować możliwość zastosowania zwolnień podatkowych w Polsce.