ESG: czy inwestycja w zrównoważony rozwój się opłaca?

Przypomnijmy, że ESG odnosi się do trzech kluczowych obszarów działalności firmy: środowiska, społecznej odpowiedzialności i ładu korporacyjnego. W ramach rozporządzenia Unii Europejskiej przedsiębiorcy zobowiązani są do raportowania działań biznesowych, które muszą być zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Choć wyniki takich raportów mogą przynieść firmom korzyści, wielu przedsiębiorców wciąż ich nie dostrzega. Jak podkreśla Agnieszka Orłowska z ESG Institute, największe obawy pojawiają się wśród małych i średnich przedsiębiorstw.

– Największy opór jest wśród małych i średnich firm, na które spłynęła fala regulacji bez odpowiedniego wyjaśnienia i wsparcia we wdrażaniu. Brakuje wiedzy. Trzeba zatrudnić specjalistów, którzy przygotują i omówią raport, co wiąże się z kosztami, ale te koszty się zwrócą, choćby w postaci oszczędności na energii. W krótkim czasie można zauważyć mniejsze zużycie energii, niższe rachunki i zmniejszony ślad węglowy – co jest kluczowym celem ESG – wyjaśnia Agnieszka Orłowska, założycielka i prezeska ESG Institute.

Agnieszka Orłowska dodaje, że przedsiębiorcy mają uzasadnione obawy, gdyż raportowanie w ramach ESG nie jest proste.

– Działania związane z ESG są skomplikowane, zawierają liczne regulacje i wymagają dużego nakładu pracy. Pracując z firmami, wiem, ile wysiłku wymaga przygotowanie raportu ESG. Tak jak w przypadku sprawozdania finansowego, trzeba zebrać i przeanalizować ogromną ilość danych. Stąd też pojawiają się obawy firm, bo o ile w przypadku wspomnianych finansów, wiemy już co i jak należy przygotować, to w przypadku ESG nie mamy od razu gotowych rozwiązań i wiedzy. Natomiast jestem święcie przekonana, że te korzyści będą bardziej widoczne w długim okresie, ale w tej chwili to jest nowy, trudny temat, z którym firmy muszą się zmierzyć – tłumaczy ekspertka ESG Institute.

Agnieszka Orłowska podkreśla również, że kluczową rolę w raportowaniu działań ESG odgrywa edukacja.

– Obecnie brakuje specjalistów z wiedzą, jak odpowiednio sporządzić raport ESG. Dlatego edukacja jest niezwykle ważna – zarówno po to, aby umiejętnie przygotować raport, jak i właściwie wykorzystać płynące z niego wnioski. Raport to dopiero początek drogi; nie jest to laurka, ale rzeczywisty obraz sytuacji w firmie w porównaniu z pożądanym stanem. Proces ESG można porównać do maratonu – raport otwiera drogę do stopniowej realizacji celów zrównoważonego rozwoju i wypełnienia braków w firmie – ocenia Agnieszka Orłowska.

Przy tworzeniu raportu o zrównoważonym rozwoju przedsiębiorcy muszą odpowiedzieć sobie na kilka kluczowych pytań dotyczących wpływu ich działalności na środowisko.

– Znaczenie ESG w biznesie nie jest oczywiste, ponieważ wymaga wprowadzenia radykalnych zmian. Na pełną ocenę korzyści tak dalekosiężnej transformacji w zarządzaniu trzeba jeszcze poczekać. Kadra kierownicza dopiero zaczyna dostrzegać, że ESG to w rzeczywistości dyskusja o wszystkim, co istotne w biznesie – teraz i w przyszłości. Należy więc przemyśleć podstawy strategii biznesowej, zaczynając od fundamentalnych pytań: czy nasze produkty naprawdę służą społeczeństwu, jaki wpływ na środowisko i klimat mają nasze procesy w całym łańcuchu wartości – argumentuje prof. Bolesław Rok z Akademii Leona Koźmińskiego.

Według danych GUS obecnie ok.150 spółek w Polsce jest objętych obowiązkiem raportowania niefinansowego (ESG), a od 2025 r. będzie to ok. 3500 firm.

Dlaczego ESG jest ważne dla firm i społeczeństwa?

Zdaniem Łukasza Dobrowolskiego, dyrektora ds. strategii klimatycznych i rynku energii w Fundacji Climate&Strategy, zmiana klimatu to jedno z największych wyzwań współczesności, a ESG jest globalną próbą regulacyjnej odpowiedzi na ten problem.

– W Fundacji Climate&Strategy skupiamy się nie tyle na ESG, co na liczeniu śladu węglowego, dekarbonizacji oraz walce z dezinformacją klimatyczną i greenwashingiem. Wiemy, że samo raportowanie, które powoli staje się standardem, nie prowadzi automatycznie do redukcji emisji czy wzmocnienia klimatycznej konkurencyjności firmy. W naszym najnowszym raporcie zwracamy uwagę na brak realnych działań dekarbonizacyjnych w większości polskich firm. Biznes, odpowiedzialny za ponad 70 proc. emisji, musi nauczyć się nie tylko tworzyć raporty ESG, ale przede wszystkim wyciągać z nich wnioski i realnie się dekarbonizować. Nie chodzi o to, czy ESG jest dobre czy złe, tylko jak wynika z naszych obserwacji i prezentowanych w raporcie danych, bywa źle rozumiane jako cel sam w sobie. Jako element wymogu formalnego, który można „odhaczyć”, najlepiej zlecając przygotowanie odpowiednich papierów zewnętrznemu konsultantowi, czyli jako kosztowna biurokracja. Tymczasem raportowanie powinno stanowić punkt wyjścia i odniesienia do dalszych działań i wdrażania realnej dekarbonizacji wewnątrz firmy i całego łańcucha wartości. Bez tego polskie firmy dalej będą tracić konkurencyjność względem zagranicznych partnerów i konkurentów, zwłaszcza że polski miks energetyczny spowoduje, że w tych raportowanych danych nasze rodzime firmy będą wypadać gorzej od innych – mówi Łukasz Dobrowolski.

Korzyści płynące z ESG

Eksperci wskazują, że wdrożenie strategii ESG przynosi firmom wiele korzyści, a jedną z kluczowych jest wsparcie banków przy udzielaniu kredytów.

– Pierwsze korzyści widzimy na rynku finansowym. Banki, instytucje finansowe i fundusze to pionierzy wprowadzania zasad ESG do swoich działań. Obecnie banki starają się, by jak najwięcej firm w ich portfelu kredytowym kwalifikowało się jako „zielone inwestycje”. Kiedy klient stara się o kredyt na dużą inwestycję, bank ocenia, jakie działania związane ze zrównoważonym rozwojem są wdrażane w tej firmie. Czy projekt ma pozytywny czy negatywny wpływ na środowisko? W przypadku negatywnego wpływu kredyt może nie zostać przyznany. Może jeszcze nie wszystkie banki, ale coraz więcej odmawia finansowania inwestycji, które w ewidentny sposób niszczą nam środowisko. Natomiast jak się okaże, że to jest inwestycja, która na przykład powoduje, że ta firma będzie miała bardziej zielone technologie, to bank nie dość, że udzieli takiego kredytu, to jeszcze udzieli go na przykład z niższą marżą albo znajdzie dotacje, inne formy, zastrzyki finansowe wspierające zielone inwestycje – wyjaśnia Agnieszka Orłowska.

Zdaniem ekspertki ESG Institute kolejnym istotnym argumentem za wdrożeniem ESG jest zmieniające się podejście konsumentów, zwłaszcza młodszych pokoleń, dla których przy zakupach liczy się nie tylko cena, ale również pochodzenie produktu, sposób jego produkcji i wartości marki.

– Generacje Z i Y są bardzo świadome swoich wyborów. Młodzi klienci sprawdzają, czy dana firma działa zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju i czy minimalizuje emisje. Jeśli tak, są skłonni zapłacić więcej. Jeśli nie, mogą całkowicie zrezygnować z tej marki. Przykładem negatywnego odbioru była firma Shein, podczas gdy Apple pokazuje, jak ogranicza negatywny wpływ na środowisko. W końcu wszyscy chcemy żyć w zdrowym środowisku i oddychać świeżym powietrzem – zauważa Agnieszka Orłowska.

Jak wynika z badania PwC, 76 proc. konsumentów bardziej chętnie wybiera firmy, które aktywnie działają w zakresie ich wpływu społecznego. 

Jak dodaje ekspertka, młodzi ludzie kierują się wartościami środowiskowymi nie tylko podczas zakupów, ale również przy wyborze miejsca pracy.

– Młode pokolenie nie chce pracować w firmach, które nie działają etycznie. Nie chcą wstydzić się za swojego pracodawcę. Kodeks wartości człowieka musi być zgodny z wartościami firmy, dla której pracuje – twierdzi Agnieszka Orłowska.

Jak to w biznesie bywa, na końcu najważniejszy jest Excel, czyli konkretne wyniki finansowe. Zdaniem ekspertów wdrożenie strategii ESG w ostatecznym rozrachunku przyniesie korzyści wielu firmom.

– W kontekście korzyści dla przedsiębiorców mogę podać przykład z naszego obszaru, czyli liczenia śladu węglowego, który stanowi część raportowania środowiskowego ESG. Od kilku lat wspieramy naszych klientów w drodze do neutralności klimatycznej, pomagając im mierzyć i redukować ślad węglowy. Zauważamy, że w związku z oczekiwaniami międzynarodowych partnerów, zwłaszcza klientów polskich firm eksportowych, dobrze opracowana strategia dekarbonizacji oparta na faktach daje realną przewagę konkurencyjną lub zapobiega jej utracie, co bezpośrednio wpływa na kontrakty i przychody firmy. Z czasem, w ramach wdrażanych planów dekarbonizacyjnych widzimy, jak firmy odnotowują oszczędności i redukcję kosztów, zwiększają efektywność energetyczną i stabilizują swoje koszty energii. Dodatkowo zyskują możliwość uzyskania finansowania na korzystnych warunkach, mając dostęp do „zielonych” produktów finansowych ofertowanych przez banki i inne instytucje finansowe – wyjaśnia Łukasz Dobrowolski.

Mówiąc o konkurencyjności, warto zwrócić uwagę na współpracę między większymi a mniejszymi firmami, gdzie to ci pierwsi dyktują warunki. Jeśli mniejszy gracz ich nie spełni, może być zmuszony do wycofania się z rynku.

– Mniejsze firmy będą musiały dostosować swoje działania do większych partnerów, tak aby cały łańcuch wartości opierał się na tych samych zasadach. Jeśli duzi gracze zdecydują się na redukcję śladu węglowego, mniejsze podmioty również będą musiały obrać ten kierunek, bo inaczej wypadną z obiegu, a na ich miejsce wejdą inni – tłumaczy Agnieszka Orłowska.

Strategia ESG przyniesie firmom nie tylko korzyści finansowe, ale również pozytywnie wpłynie na środowisko i łagodzenie zmian klimatycznych.

– Może jestem niepoprawną optymistką, ale wierzę, że za 10 lat będziemy żyć w zupełnie innym świecie. Na razie jednak zmagamy się z kryzysem klimatycznym – podsumowuje założycielka ESG Institute.

Główne wnioski

1. Kluczowe w przekonaniu przedsiębiorców do inwestowania w ESG jest edukowanie oraz ukazanie korzyści płynących z działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.
2. Rośnie świadomość konsumentów na temat marek i produktów, które działają w zgodzie z ochroną środowiska.
3. Firmy stawiające na ESG w swojej strategii mogą liczyć na większe wsparcie finansowe ze strony banków lub innych instytucji finansowych.