Europa stawia na sztuczną inteligencję. Bruksela ujawnia plan, jak stać się kontynentem AI

Virkkunen ogłosiła w środę szereg inicjatyw mających na celu wzmocnienie pozycji Unii Europejskiej w dziedzinie AI. Celem KE jest przekształcenie Europy w „kontynent AI” poprzez stworzenie sprzyjającego środowiska dla innowacji i inwestycji. UE ma stać się technologicznym liderem z własnym, suwerennym ekosystemem AI. Czy to się uda? Zaległości względem USA i Chin są ogromne…

Fabryki AI mają pomóc startupom. Ale to nie koniec

Jednym z kluczowych elementów planu jest inicjatywa „Fabryki AI”, która ma zapewnić europejskim startupom dostęp do zaawansowanych mocy obliczeniowych.

Powstanie pięć gigafabryk AI, wyposażonych w ok. 100 tys. najnowszych procesorów graficznych [GPU – to procesor graficzny, czyli wyspecjalizowany „mózg” komputera. Został stworzony do szybkiego przetwarzania obrazu i obliczeń równoległych – przyp. red.]. Fabryki te mają być finansowane z funduszu o wartości 20 mld euro. Połowę funduszu zapewni KE, a drugą połowę państwa członkowskie. Obecnie istnieje 13 fabryk zlokalizowanych wokół wiodących superkomputerów w Europie. Gigafabryki AI będą wspierać unijne startupy, przemysł i naukowców zajmujących się sztuczną inteligencją w opracowywaniu modeli i zastosowań AI.

„Gigafabryki sztucznej inteligencji będą przewodzić kolejnej fali granicznych modeli AI i utrzymają strategiczną autonomię UE w kluczowych sektorach przemysłu i nauki, co będzie wymagało inwestycji publicznych i prywatnych” – czytamy w komunikacie KE.

W grudniu 2024 r. wybrano kilka państw UE, gdzie powstaną te centra: Hiszpania, Włochy, Finlandia, Luksemburg, Szwecja, Niemcy i Grecja. Ich zadaniem będzie co najmniej trzykrotne zwiększenie europejskich zdolności obliczeniowych w zakresie AI.

Jednolity rynek danych?

UE planuje także stworzenie jednolitego rynku danych poprzez lokalizowanie laboratoriów danych w pobliżu fabryk AI. Nowe przepisy mają ułatwić budowę i podłączenie centrów danych (szybsze pozwolenia, dostęp do energii). Obecnie tylko 18 proc. światowych centrów danych znajduje się w Europie. Mniej niż 5 proc. należy do europejskich firm (dane KE).

Virkkunen zapowiedziała „Ustawę o Rozwoju Chmury i AI”, która ma ułatwić inwestycje i wprowadzić standardy efektywności energetycznej. Celem jest trzykrotne zwiększenie przepustowości centrów danych w UE w ciągu 5-7 lat, z naciskiem na zrównoważony rozwój.

Polityczka podkreśliła również potrzebę uproszczenia regulacji, by wspierać innowacje i uniknąć nadmiernych obciążeń administracyjnych dla firm. W lutym 2025 r. zapowiedziała wycofanie planowanej dyrektywy dotyczącej odpowiedzialności za AI. W planach jest też ograniczenie wymogów sprawozdawczych w nadchodzącym kodeksie postępowania w zakresie AI.

Wcześniej, bo w styczniu 2025 r. Virkkunen spotkała się z przedstawicielami sektora IT i twórcami. Celem spotkania było omówienie wpływu generatywnej AI na prawa autorskie i konieczność zapewnienia twórcom odpowiedniej ochrony i wynagrodzenia. Twórcy wezwali do skutecznego wdrożenia Aktu w sprawie AI oraz mechanizmów zapewniających przejrzystość i zgodność z prawem autorskim.

Przemysł, AI Act i talenty

Program Zastosuj AI ma przyspieszyć wdrażanie AI w sektorach krytycznych. Obecnie tylko 13,5 proc. firm w UE stosuje AI na poziomie przemysłowym. W najbliższych miesiącach ruszą konsultacje z przedstawicielami przemysłu i administracji publicznej.

Komisja chce także uprościć przepisy AI Act, które jeszcze nawet … nie weszły w pełni w życie.

Komisja chce także uprościć przepisy AI Act, które jeszcze nawet … nie weszły w pełni w życie. Planowane są m.in. ograniczenie biurokracji, uproszczenie raportowania oraz utworzenie AI Act Service Desk – punktu pomocy dla firm.

Aby odpowiedzieć na rosnące zapotrzebowanie na talenty związane ze sztuczną inteligencją, Komisja planuje ułatwić międzynarodową rekrutację wysoko wykwalifikowanych ekspertów i naukowców AI. Wsparciem mają być takie inicjatywy jak pula talentów, programy Maria Skłodowska-Curie, MSCA Choose Europe, a także programy stypendialne w ramach przyszłej Akademii Umiejętności w zakresie AI.

Zgodnie z oceną KE, działania te mają przyczynić się do stworzenia legalnych ścieżek migracji dla wysoko wykwalifikowanych pracowników spoza UE. Powinny też przyciągnąć najlepszych europejskich badaczy i ekspertów z powrotem do Europy.

Komisja opracuje również programy edukacyjne i szkoleniowe w zakresie AI i AI generatywnej w kluczowych sektorach. Wszystko po to, by przygotować nowe pokolenie specjalistów, a także wspierać podnoszenie i zmianę kwalifikacji pracowników.

– Polityka prezydenta Donalda Trumpa może paradoksalnie zwiększyć szanse Europy w zakresie pozyskiwania talentów – zauważył dr Zsolt Darvas z Instytutu Bruegla w Brukseli, były wiceszef Banku Centralnego Węgier, w rozmowie z XYZ.

Przeczytaj: Ekspert: Zapaść demograficzna Polski i UE. Nie będzie komu zgasić światła

Ile UE przeznaczy na AI?

Sztuczna inteligencja staje się głównym motorem zapotrzebowania na infrastrukturę cyfrową – w szczególności moc obliczeniową, sieci, dane oraz przestrzeń do przechowywania.

W lutym 2025 r., podczas europejskiego Szczytu Działań na rzecz AI w Paryżu, ogłoszono rekordowe inwestycje w sztuczną inteligencję:

• 200 mld euro w całej UE, z czego aż 109 mld euro przypadnie na Francję.

Kluczowe wyzwania UE

Według Instytutu Montaigne w Paryżu (liberalnego think tanku), główne wyzwanie Europy – i szczególnie Francji – w rozwoju AI to niewystarczająca moc obliczeniowa. Do trenowania modeli sztucznej inteligencji niezbędne są superkomputery. Tymczasem Europa dysponuje zaledwie 10 proc. globalnej liczby GPU, w porównaniu do USA.

Prognozy wskazują, że bez nowych inwestycji udział Europy w światowej mocy obliczeniowej może spaść do 5 proc. do 2030 r.

Kolejnym problemem jest zależność od zewnętrznych dostawców usług chmurowych. Rynek cloud computing zdominowany jest przez amerykańskie firmy GAFAM (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft). Obecnie ponad 71 proc. globalnego rynku chmurowego należy do firm z USA.

W odpowiedzi Francja rozwija inicjatywy „cloud souverain”, takie jak Numspot i Bleu. Mają one zapewnić cyfrową niezależność w zakresie przechowywania i przetwarzania danych.

Według Instytutu Montaigne dane są strategicznym kapitałem i niezbędnym zasobem do rozwoju AI. UE powinna rozwijać laboratoria danych oraz inwestować w edge computing [technologia umożliwiająca lokalne przetwarzanie danych – tam, gdzie one powstają, bez konieczności przesyłania ich do chmury – przyp. red.].

Wśród rekomendacji Instytutu Montaigne dotyczących rozwoju AI w Europie i Francji znalazły się:

• Zbudowanie suwerennej oferty edge–cloud–IoT na poziomie UE i Francji.
• Budowa sześciu nowych superkomputerów exaflopowych we Francji do 2030 r. [1 exaflop, czyli 1 000 000 000 000 000 000 operacji na sekundę – miliard miliardów operacji w ciągu jednej sekundy – przyp. red.].
• Przyspieszenie powstawania centrów danych poprzez uproszczenie procedur administracyjnych.
• Szkolenia dla inżynierów, łączące kompetencje z zakresu sieci i sztucznej inteligencji.
• Promowanie sieci 5G w sektorze przemysłowym, aby wspierać wdrożenia AI w firmach.

Główne wnioski

1. Komisja Europejska zaprezentowała plan wsparcia rozwoju sztucznej inteligencji (AI) w UE, aby Europa mogła konkurować z USA i Chinami. Kluczowymi elementami są rozwój gigafabryk AI, uproszczenie procedur oraz pozyskiwanie talentów.
2. Według Instytutu Montaigne największym wyzwaniem Europy (i szczególnie Francji) w zakresie AI jest brak odpowiednich mocy obliczeniowych. Europa posiada tylko 10 proc. globalnych GPU, a bez dodatkowych inwestycji udział ten może spaść do 5 proc. w 2030 r.
3. Od początku 2024 r. UE intensyfikuje działania na rzecz rozwoju sztucznej inteligencji. Wprowadzono Akt o AI (sierpień 2024 r.) oraz wytyczne dotyczące zakazanych praktyk (luty 2025 r.). Komisja Europejska uruchomiła pakiet wsparcia dla start-upów i MŚP oraz znowelizowała rozporządzenie o EuroHPC, umożliwiające budowę fabryk AI. Wybrano łącznie 13 konsorcjów do ich realizacji. Podczas szczytu AI w Paryżu (luty 2025 r.) ogłoszono program InvestAI – inwestycję o wartości 200 mld euro na rozwój AI w całej Europie.