Europejskie bezpieczeństwo kosmiczne wymaga większego zainteresowania

Europa znajduje się w kluczowym momencie rozbudowy swoich zdolności obronnych. Przedstawiciele przemysłu kosmicznego apelują do NATO o uproszczenie biurokratycznych procedur zakupowych, które ich zdaniem znacząco ograniczają możliwości sojuszu w pełnym wykorzystaniu potencjału komercyjnych technologii kosmicznych. Obecne skomplikowane procesy hamują szybkie reagowanie na nowe zagrożenia, co w obliczu rosnących napięć geopolitycznych staje się problemem strategicznym.

Rosnąca rywalizacja z państwami takimi jak Rosja i Chiny, potencjalne konflikty zbrojne czy zagrożenia hybrydowe podkreślają znaczenie szybkiej adaptacji technologii kosmicznych. Eksperci ostrzegają, że opóźnienia mogą sprawić, iż NATO znajdzie się krok za przeciwnikami, co osłabi jego zdolności obronne w regionie.

Kosmos kluczem przyszłej obronności?

Firmy z sektora kosmicznego oferują zaawansowane rozwiązania, takie jak satelity komunikacyjne, systemy obserwacji Ziemi czy inne innowacyjne technologie, które mogą znacząco zwiększyć potencjał obronny NATO. Według ekspertów cytowanych przez portal Defence One, przyszła rozbudowa militarna powinna obejmować nie tylko tradycyjne zbrojenia, ale także nowoczesne technologie, które rewolucjonizują sposób prowadzenia działań obronnych.

– Europa musi inwestować w technologie kosmiczne – czytamy na portalu.

Eksperci podkreślają, że przestrzeń kosmiczna staje się coraz bardziej zatłoczona i konkurencyjna, co wymaga od państw NATO szybkiego dostosowania się do nowych realiów. Współpraca z komercyjnym sektorem kosmicznym może przynieść wymierne korzyści dla obronności – precyzyjne dane wywiadowcze dostarczane przez nowoczesne satelity mogą poprawić planowanie i realizację misji wojskowych, zwiększając skuteczność działań obronnych.

Jednak eksperci ostrzegają, że bez odpowiednich reform NATO może stracić swoją przewagę technologiczną. Obecne procedury zakupowe są zbyt złożone, co powoduje, że kluczowe technologie wdrażane są zbyt wolno, podczas gdy inne państwa, takie jak Chiny czy Rosja, szybciej adoptują nowoczesne rozwiązania. Zdaniem przedstawicieli przemysłu, uproszczenie i przyspieszenie procesów zakupowych jest niezbędne, aby NATO mogło sprostać dynamicznie zmieniającym się wyzwaniom bezpieczeństwa.

NATO stawia pierwsze kroki, ale nieśmiało

NATO od kilku lat intensywnie rozwija swoje podejście do przestrzeni kosmicznej, traktując ją jako nową domenę operacyjną obok tradycyjnych sfer: lądowej, morskiej, powietrznej i cybernetycznej. Choć decyzja o formalnym włączeniu przestrzeni kosmicznej do strategii obronnej Sojuszu Północnoatlantyckiego była krokiem naprzód, to pozostawia wiele pytań i wątpliwości, które warto przeanalizować krytycznie.

NATO zapowiedziało rozwój technologii satelitarnych oraz poprawę zdolności monitorowania przestrzeni kosmicznej, jednak technologiczne wyzwania są ogromne. Obecnie nie ma jeszcze wystarczających mechanizmów do ochrony przed potencjalnymi zagrożeniami, takimi jak cyberataki na satelity czy celowe zakłócanie komunikacji kosmicznej, które mogłyby mieć poważne konsekwencje dla całego systemu obrony Sojuszu. Krytycy zauważają, że NATO skupia się zbyt mocno na technologii, a zbyt mało na międzynarodowych regulacjach dotyczących przestrzeni kosmicznej. W przeszłości organizacje międzynarodowe, takie jak ONZ, podejmowały próby stworzenia ram prawnych dla działań w kosmosie, jednak do tej pory nie udało się wprowadzić skutecznych regulacji zapobiegających militaryzacji przestrzeni kosmicznej.

Wobec rosnącej agresji na Ukrainie NATO nie może pozwolić sobie na opóźnienia w rozwoju technologii kosmicznych. Sojusz musi wyprzedzać przeciwników o kilka kroków, a jednym z kluczowych elementów tej strategii powinno być jak najszybsze wdrożenie międzynarodowych regulacji umożliwiających dokładne monitorowanie działań w kosmosie. Ochrona przestrzeni kosmicznej i rozwój zdolności do natychmiastowej reakcji stanowią fundament skutecznej obrony, a ich brak może zadecydować o losach przyszłych konfliktów.

Polsko-fiński startup ma szansę pomóc NATO

Polsko-fiński startup ICEYE w ostatnich latach zyskał spore uznanie dzięki swojej innowacyjnej flocie małych satelitów radarowych. Firma została założona w 2014 r. przez Rafała Modrzewskiego i Pekkę Laurilę i od tego czasu udowadnia, że jej technologie mogą być kluczowe dla NATO w zakresie monitoringu i analizy geograficznej. Iceye zyskał pochlebne opinie za wykorzystanie radarów z syntetyczną aperturą (SAR) do obserwacji powierzchni Ziemi. Satelity te mogą działać w każdych warunkach pogodowych, zarówno w dzień, jak i w nocy, dostarczając obrazów o wysokiej rozdzielczości. To niewątpliwie duża przewaga nad tradycyjnymi metodami obrazowania optycznego.

Jednym z największych osiągnięć ICEYE jest stworzenie pierwszej na świecie komercyjnej sieci nanosatelitów SAR, która pozwala na niemal ciągłe monitorowanie dowolnego miejsca na Ziemi. Satelity Iceye dostarczają zdjęcia o rozdzielczości do 1 metra, umożliwiając szczegółowe analizy i identyfikację obiektów na powierzchni. Firma zrealizowała już szereg misji, które dowiodły jej zdolności do wsparcia działań obronnych i humanitarnych. Iceye dostarczało dane obrazowe podczas powodzi w Europie Środkowo-Wschodniej czy pożarów w Grecji, wspierając działania ratunkowe i ocenę szkód.

ICEYE odniosło sukces także w sektorze obronnym. Pod koniec tego roku firma została wybrana do dostarczenia zaawansowanych systemów radarowych oraz analitycznych w ramach fińskiego programu F-35. Współpraca obejmuje dostarczenie satelitów radarowych i rozwinięcie technologii analitycznych, które mają znacząco zwiększyć możliwości operacyjne fińskich sił zbrojnych.

Dla Polski współpraca z ICEYE mogłaby stanowić szansę na rozwój podobnych technologii obronnych. Zaawansowane technologie kosmiczne mogłyby wzmocnić polskie zdolności obronne i zwiększyć bezpieczeństwo narodowe. Partnerstwo z NATO zapewnia nie tylko korzyści operacyjne, ale również możliwość monitorowania działań rosyjskich na terenach przygranicznych NATO. Współpraca z Finlandią otwiera także przed Polską perspektywę dostarczania systemów dla własnych samolotów F-35, co znacząco podniosłoby poziom technologiczny polskiej armii.

Warto wiedzieć

Potencjalne korzyści dla Polski obejmują:

• Zwiększenie zdolności rozpoznania i monitoringu. Satelity radarowe mogłyby dostarczać danych w czasie rzeczywistym, umożliwiając szybką reakcję na zagrożenia.
• Wzmocnienie współpracy międzynarodowej. Współpraca z firmami specjalizującymi się w zaawansowanych technologiach kosmicznych mogłaby umocnić relacje Polski z innymi członkami NATO.
• Rozwój krajowego przemysłu technologicznego. Inwestycje w technologie kosmiczne mogłyby pobudzić rozwój polskiego sektora high-tech, przynosząc korzyści ekonomiczne i zwiększając innowacyjność kraju.

– Polska mogłaby wykorzystać technologie ICEYE do strategicznych celów związanych z obronnością, monitorowaniem katastrof i zarządzaniem kryzysowym. W obszarze bezpieczeństwa narodowego i wojskowego obrazy SAR o wysokiej rozdzielczości umożliwiłyby precyzyjne monitorowanie granic, wczesne wykrywanie ruchów wojsk czy sprzętu na wschodnich rubieżach, co mogłoby wspierać działania NATO. W sytuacjach kryzysowych, takich jak powodzie, pożary czy osuwiska, dane satelitarne pozwalałyby na natychmiastową ocenę szkód i skuteczniejsze rozlokowanie zasobów ratunkowych. Współpraca z ICEYE mogłaby również przynieść korzyści w zakresie monitorowania infrastruktury krytycznej, jak mosty czy linie energetyczne, a także wsparcia dla rolnictwa poprzez bieżącą kontrolę stanu upraw i przewidywanie zagrożeń związanych z pogodą. Udział Polski w projektach ICEYE otwierałby też możliwości współpracy międzynarodowej i zwiększenia zdolności eksportowych w branży kosmicznej – skomentował dla redakcji XYZ dr Aleksander Olech, Defence24.

Redakcja XYZ próbowała uzyskać również komentarz w sprawie możliwości współpracy Wojska Polskiego ze startupem, jednakże Ministerstwo Obrony Narodowej nie zdołało ustosunkować się do pytań w wyznaczonym terminie.

Istnieją obawy o inwigilację

Jednak nie wszystko jednak przebiega bezproblemowo. Technologia SAR budzi obawy dotyczące prywatności i potencjalnego wykorzystania do celów militarnych. Istnieje ryzyko, że dane zbierane przez satelity mogą być wykorzystywane do inwigilacji lub działań wywiadowczych. W związku z tym pojawiają się pytania o etyczne i legalne aspekty takiego działania.

W 2019 r. pojawiły się doniesienia, że niektóre dane dostarczane przez satelity ICEYE były wykorzystywane przez rządy do monitorowania ruchów ludności i działań militarnych. Chociaż firma zaprzeczyła tym oskarżeniom, sprawa pokazuje potencjalne zagrożenia związane z wykorzystaniem technologii SAR. Przeciwnicy tego typu technologii argumentują, że brak odpowiednich regulacji może prowadzić do nadużyć i naruszeń prywatności.

Firmy technologiczne muszą również zmierzyć się z rosnącymi wymaganiami regulacyjnymi. Przepisy dotyczące ochrony danych i prywatności stają się coraz bardziej restrykcyjne, a to może wpłynąć na sposób operowania firmy.

Duża konkurencja to nie problem

ICEYE działa na wysoce konkurencyjnym rynku technologii satelitarnych, gdzie wiele startupów rywalizuje o pozycję lidera. Firmy takie jak Planet Labs i Capella Space oferują podobne rozwiązania, co wywiera dodatkową presję na ICEYE, aby wyróżnić się w branży.

Aby utrzymać przewagę, ICEYE musi stale wprowadzać innowacje i dostosowywać swoje usługi do potrzeb klientów. Planet Labs koncentruje się na dostarczaniu danych wizualnych o wysokiej częstotliwości aktualizacji, natomiast Capella Space, podobnie jak ICEYE, rozwija technologię SAR, kładąc nacisk na miniaturyzację i efektywność kosztową.

W obliczu tej konkurencji ICEYE stawia na dynamiczny rozwój technologiczny oraz elastyczność w reagowaniu na zmieniające się potrzeby rynku. Jednym z głównych wyzwań dla firmy jest redukcja kosztów operacyjnych – utrzymanie i rozwój floty satelitów SAR jest kosztowne, a tańsze rozwiązania oferowane przez konkurencję mogą stanowić zagrożenie.

Na koniec 2023 r. ICEYE osiągnęło przychody przekraczające 100 mln dolarów. W 2024 r. firma kontynuuje dynamiczny rozwój, a jej wycena szacowana jest na około 4 mld zł. Taki wynik uplasował ją na 30. miejscu w rankingu najszybciej rozwijających się firm europejskich według Financial Times. ICEYE zatrudnia około 600 pracowników, a jej główna siedziba znajduje się w Helsinkach, z dodatkowymi biurami, w tym w Warszawie.

Firma zebrała dotychczas kapitał w wysokości około 438 mln dolarów. Według Financial Times ICEYE posiada największą na świecie konstelację satelitów radarowych (SAR), liczącą 31 urządzeń uruchomionych od 2018 r.

Główne wnioski

1. Aby NATO mogło skutecznie wykorzystać komercyjne technologie kosmiczne, musi zreformować swoje biurokratyczne procesy zakupowe, by przyspieszyć wdrażanie nowoczesnych rozwiązań w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się zagrożenia geopolityczne.
2. Współpraca z firmami z branży kosmicznej może znacząco zwiększyć zdolności obronne NATO, umożliwiając szybsze reagowanie na zagrożenia i lepsze planowanie misji wojskowych dzięki nowoczesnym satelitom zapewniającym precyzyjne dane wywiadowcze.
3. Rozwój technologii radarowych SAR przez startupy takie jak ICEYE może stanowić szansę na wzmocnienie polskiego przemysłu technologicznego, a także poprawić zdolności obronne kraju, szczególnie w zakresie monitorowania zagrożeń na granicach oraz reagowania w sytuacjach kryzysowych.