Intensywne przygotowania do budowy pierwszej elektrowni jądrowej. Będą nowe wymogi bezpieczeństwa

Zgodnie z harmonogramem budowa elektrowni jądrowej w nadmorskiej gminie Choczewo ma ruszyć w 2028 r. i pochłonąć niemal 200 mld zł. Polskie Elektrownie Jądrowe, aby zdążyć na czas, powinny złożyć wniosek o zezwolenie na budowę obiektu już w 2026 r. Do rozpatrzenia takiego wniosku przygotowuje się właśnie Państwowa Agencja Atomistyki (PAA). Spośród 170 pracowników tej instytucji, około 70 osób zaangażowanych jest w rozwój energetyki jądrowej i liczba ta będzie rosła wraz z rozwojem branży. Polska ma bowiem w planach postawienie nie tylko trzech bloków na Pomorzu, ale też drugiej siłowni w głębi kraju i co najmniej kilku małych reaktorów w różnych lokalizacjach.

Wniosek o zezwolenie na budowę to setki tysięcy stron dokumentów, które muszą być przeanalizowane m.in. pod kątem bezpieczeństwa. PAA właśnie pracuje nad aktualizacją wymagań, jakie postawi inwestorowi, by były one jak najwyższe i zgodne ze standardami międzynarodowymi. Obecne regulacje, ustalone przed pandemią i wojną w Ukrainie, obejmują m.in. zabezpieczenia przed uderzeniem w obiekt jądrowy samolotu pasażerskiego, ale nie uwzględniają ryzyka wynikającego z działań wojennych.

– Nad aktualizacją wymogów bezpieczeństwa pracuje specjalny zespół, który uwzględniać będzie międzynarodowe standardy, ale też naszą lokalną, polską specyfikę. Trzeba też rozstrzygnąć, jaka część odpowiedzialności za bezpieczeństwo obiektu spoczywać będzie na inwestorze, a jaka na państwie – wyjaśnia Andrzej Głowacki, prezes PAA.

Agencja od kilku lat prowadzi dialog przedlicencyjny z Polskimi Elektrowniami Jądrowymi, a jej pracownicy regularnie latają do Stanów Zjednoczonych, by zapoznać się z pracą reaktora AP1000 amerykańskiej firmy Westinghouse. Taki sam reaktor, który ma działać w Polsce, zasila Elektrownię Vogtle w USA. Te przygotowania mają przyspieszyć proces licencjonowania technologii w naszym kraju.

– W takim dialogu przedlicencyjnym jesteśmy także z Orlen Synthos Green Energy w sprawie budowy małych reaktorów jądrowych, a do niedawna byliśmy też z KGHM. Inne spółki też były zainteresowane takimi rozmowami, ale w tych przypadkach doszło tylko do wstępnych spotkań, gdzie zapoznaliśmy się z ich zamiarami inwestycyjnymi – informuje Andrzej Głowacki.

Przeczytaj: Przemeblowanie w polskiej energetyce. PGE negocjuje z miliarderem

Zdążyć na czas z rozpoczęciem budowy

Harmonogram prac przy pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce jest napięty. W najbliższych miesiącach Polskie Elektrownie Jądrowe planują przeprowadzenie kolejnych badań geologicznych, zabezpieczenie terenu przyszłej budowy, prace geodezyjne, negocjacje kluczowych umów oraz dalsze rozmowy w sprawie finansowania. Pierwsze prace terenowe rozpoczęły się już w 2024 r.

– Miniony rok był bardzo ważnym okresem dla projektu elektrowni jądrowej na Pomorzu. Był to czas intensywnej, rzadziej spektakularnej, a częściej mozolnej pracy na wielu odcinkach realizacji inwestycji, której efekty przekładają się na obecny postęp. W najbliższych miesiącach zaplanowaliśmy szereg zadań, które wytyczą ramy całego procesu inwestycyjnego na kolejne lata – tłumaczy Leszek Juchniewicz, prezes PEJ.

Spółka podpisała już umowę na budowę drogi technicznej prowadzącej na plac budowy, co pozwoli na wykorzystanie transportu morskiego do przewozu niektórych elementów elektrowni. Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, droga prowadząca do miejscowości Słajszewo nad morzem pozostanie otwarta dla mieszkańców i turystów odwiedzających region.

Inwestor prowadzi też rozmowy dotyczące kolejnych etapów współpracy z konsorcjum budującym obiekt – amerykańskimi firmami Westinghouse (dostawca reaktora) i Bechtel (prace budowlane). W planie jest zawarcie najpierw umowy, która umożliwi zachowanie ciągłości prac nad projektem i realizowanie już teraz części zadań pierwotnie planowanych na późniejsze terminy. Następnie zaś podpisana zostanie umowa na realizację inwestycji.

Ponadto PEJ prowadzi rozmowy na temat pozyskania finansowania dla inwestycji, której wartość szacuje na 192 mld zł. Już teraz ma listy intencyjne w sprawie kredytów od instytucji amerykańskich, kanadyjskich i francuskich. W sumie inwestor zgromadził już deklaracje zaangażowania finansowego o łącznej wartości ponad 95 mld zł. Znaczna część kapitału, bo aż 60 mld zł, popłynie z budżetu państwa. W ubiegłym tygodniu Sejm przyjął ustawę umożliwiającą dokapitalizowanie PEJ taką kwotą w latach 2025-2030.

Ile będzie kosztować prąd z atomu?

Inwestor przez długi czas unikał odpowiedzi na pytanie, ile zapłacimy za prąd z pierwszej elektrowni jądrowej. Kwestia ta została jednak częściowo wyjaśniona przez Komisję Europejską, która wszczęła postępowanie w sprawie akceptacji pomocy publicznej dla polskiego projektu. Oprócz dokapitalizowania Polskich Elektrowni Jądrowych z budżetu państwa oraz państwowych gwarancji dla zaciągniętego długu, inwestycja zakłada także zastosowanie kontraktu różnicowego na 60 lat. Mechanizm ten zapewnia wytwórcy określoną cenę za wyprodukowaną energię elektryczną: jeśli cena rynkowa będzie niższa od gwarantowanej, elektrownia otrzyma wyrównanie, natomiast jeśli będzie wyższa, nadmiarowy zysk zostanie zwrócony.

Jak wynika z informacji upublicznionej przez Komisję Europejską, Polska przedstawiła kilka scenariuszy, jak może kształtować się cena energii z atomu. W scenariuszu bazowym stawka szacowana jest na 470-550 zł/MWh. W przypadku, gdy nakłady inwestycyjne okażą się o 30 proc. niższe od planowanych, wtedy cena spadnie do 400-480 zł/MWh. Natomiast ewentualny wzrost kosztów o 40 proc. spowodowałby podwyższenie tej kwoty do 600-680 zł/MWh.

Na wzrost ceny energii mogłoby wpłynąć również opóźnienie budowy elektrowni. Przesunięcie terminu realizacji inwestycji o rok podniosłoby cenę prądu do 500-580 zł/MWh, a opóźnienie o trzy lata – do 550-630 zł/MWh.

Co istotne, wyliczenia te opierają się na założeniu, że elektrownia jądrowa będzie funkcjonować niemal przez cały czas na pełnej mocy, osiągając współczynnik obciążenia na poziomie 93 proc. Przy dynamicznie rosnącym udziale odnawialnych źródeł energii w polskim miksie energetycznym, spełnienie tego założenia może okazać się wyzwaniem.

Dla porównania, kontrakt różnicowy dla morskich farm wiatrowych, które powstaną w pierwszej kolejności, wynosi 319,60 zł/MWh. Natomiast wiatraki, które staną na Bałtyku w tzw. drugiej fazie, mogą liczyć na maksymalne stawki od 485,71 do 512,32 zł/MWh, w zależności od odległości farmy od brzegu.

Główne wnioski

1. Intensywne prace przygotowawcze do budowy pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce już trwają. Do oceny inwestycji przygotowuje się także Państwowa Agencja Atomistyki, która zbudowała zespół i szkoli kadry do analizy wniosku o zezwolenie na budowę obiektu. Wniosek ten ma wpłynąć do PAA w przyszłym roku. Równolegle toczą się prace nad aktualizacją wymagań bezpieczeństwa dla elektrowni jądrowych w naszym kraju.
2. Polskie Elektrownie Jądrowe na ten rok przewidziały m.in. kolejne badania geologiczne, zabezpieczenie terenu przyszłej budowy i prace geodezyjne, a także negocjacje kluczowych umów z dostawcą technologii oraz dalsze zabezpieczanie finansowania. Pierwsze prace terenowe ruszyły już w 2024 r.
3. Komisja Europejska wszczęła postępowanie w sprawie akceptacji pomocy publicznej dla polskiego projektu. Przy tej okazji opublikowała dokument, który szczegółowo przedstawia planowany mechanizm finansowania elektrowni jądrowej. Cała inwestycja pochłonie prawie 200 mld zł.