Małe jest piękne! I ważne. O potencjale politycznym i ekonomicznym Malty

Po polskim Youtubie krąży film, na którym Sławomir Mentzen rozpływa się nad tym, że na Malcie można zarejestrować firmę w jeden dzień i nie zapłacić żadnych podatków. Atrakcyjność tego kraju nie sprowadza się jednak jedynie do niskich obciążeń fiskalnych. Jest to kraj mający strategiczne znaczenie polityczne ze względu na położenie na samym środku Morza Śródziemnego. Posiada dynamicznie rozwijający się sektor rolno-spożywczy, finansowy, turystyczny, nieruchomości oraz filmowy. Jest też miejscem, w którym można spotkać partnerów biznesowych z całego świata i licznych klientów na produkowane w Polsce jachty.

Serce Morza Śródziemnego

Według najnowszych ustaleń naukowców pierwsi osadnicy pojawili się na Malcie nawet 11 tys. lat p.n.e. i przybyli tam z Sycylii. Do dziś zresztą wpływy włoskie są bardzo silne w języku, kulturze i kuchni maltańskiej. W IX w. n.e. teren ten podbili Arabowie. W 1091 r. za sprawą Normanów Malta wróciła na łono cywilizacji łacińskiej. Następnie w latach 1530-1798 była własnością słynnego Zakonu Maltańskiego. W latach 1798-1800 należała do Francji, a od 1800 do 1964 do Wielkiej Brytanii. 21 września 1964 w wyniku referendum kraj uzyskał niepodległość.

Język maltański jest jedynym językiem semickim, który jest pisany alfabetem łacińskim. W 70 proc. jest bardzo zbliżony do północno-afrykańskich dialektów języka arabskiego. Pozostałe 30 proc. to naleciałości włoskie, angielskie i francuskie. Fizycznie Maltańczycy są najbardziej podobni do mieszkańców południowych Włoch.

Kraj składa się z kilku wysp. Największe i zamieszkałe to Malta i Gozo. Powierzchnia całkowita państwa liczy łącznie ok. 316 km kw. Populacja wynosi 470 tys. osób, z czego większość zamieszkuje w rejonie wokół stolicy Valletty i jej okolicznych miejscowości (Birkirkara, Sliema, Qormi, Mosta, Zabbar, San Ġwann). PKB kraju wynosi 6,1 mld dolarów, co daje PKB per capita o wartości 44 tys. dolarów. Głównymi gałęziami gospodarki są produkcja, usługi finansowe, handel zagraniczny, turystyka i rolnictwo. Maltańskimi towarami eksportowymi są sery, figi, truskawki, wino i pomidory.

Dobre położenie

Centralne położenie Malty czyni ją strategicznym punktem do kontroli procesów zachodzących w basenie Morza Śródziemnego. Z tego względu na jej terenie istnieje wiele fortyfikacji pozostawionych przez Zakon Maltański i Imperium Brytyjskie. Malta należy do UE, ale nie jest członkiem NATO. Neutralność ma jej zapewnić możliwość pełnienia roli mediatora w światowych i regionalnych konfliktach.

Właśnie na Malcie w 1989 roku George Bush senior i Michaił Gorbaczow ogłosili zakończenie zimnej wojny. W 2015 r. w La Valletcie odbył się szczyt państw śródziemnomorskich, na którym szukano rozwiązań dla kryzysu migracyjnego. W grudniu 2024 r. na Malcie posiedzenie miała Rada Ministrów OBWE. Malta stara się też pełnić rolę mediatora w konflikcie rosyjsko-ukraińskim. Prestiż kraju podnosi też fakt, iż obecna przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola jest Maltanką.

Turystyczne perełki

Główną gałęzią maltańskiej gospodarki jest turystyka, która generuje 30 proc. PKB. Silnie z nią powiązany sektor morski odpowiada za kolejne 15 proc. PKB. W 2024 r. łącznie z tytułu turystyki, sektora morskiego i usług okołoturystycznych kraj uzyskał dochód w wysokości 3,3 mld dolarów. Największymi atrakcjami Malty są m.in.: megalityczne budowle, które są uznawane za starsze niż egipskie piramidy i znajdują się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, militarna spuścizna, a także pogoda – słońce świeci tam przez 300 dni w roku. Ogromne znaczenie ma też zabytkowa architektura z różnych epok.

Stolica La Valletta jest uznawana za jedno z pierwszych miast zbudowanych na prostokątnym układzie ulic. To jedno z największych barokowych miast świata. W 2018 roku piastowała tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Dawne stolice – średniowieczne Mdina i Birgu też mają wiele urzekających zabytków. Na terenie Malty istnieje 365 kościołów będących perłami architektonicznymi oraz Teatr Manoel zbudowany w 1731 r. Ponadto w przyszłym roku wyspa      Gozo będzie nosić tytuł Europejskiego Regionu Gastronomicznego. Jest to wyróżnienie przyznawane od 2016 r. przez Międzynarodowy Instytut Kultury, Sztuki i Turystyki.

Maltańskie specjalności

Turystów na Maltę przyciąga też jej kulturalno-artystyczne oblicze. Ze względu na przepiękny krajobraz od 100 lat udostępnia ona plenery twórcom filmowym. Na jej terenie kręcono takie dzieła jak: "Troja", obie części "Gladiatora", "Assasin’s Creed", "World War 2", "Napoleon", "Kapitan Phillips", "Jurassic World Dominion", "Monachium", serial "Gra o Tron" czy "Johnny English". W dniach 11 marca–29 maja 2026 r. na Malcie odbędzie się druga edycja konkurencji dla weneckiego Biennale (pierwsza, w 2024 r., przyciągnęła 250 tys. gości z całego świata).  

Kraj stara się stawiać na zrównoważoną turystykę. Dlatego stworzono system internetowej rejestracji na wizyty w Błękitnej Lagunie stanowiącej główną maltańską atrakcję turystyczną na wyspie Comino. W ten sposób władze chcą ograniczyć zjawisko przeciążenia turystycznego. Kraj ma też do 2030 r. zainwestować 700 mln euro w rozwój terenów zieleni.

Malta rozwija swoje specjalizacje w turystyce tematycznej. W 2024 r. powstała platforma MICE stanowiącą portal informacyjny dla wszystkich zainteresowanych organizacją na Malcie imprez motywacyjnych, wydarzeń i targów. Platforma zawiera dane kontaktowe wszystkich maltańskich firm świadczących usługi w tym zakresie. Kraj pozycjonuje się też jako miejsce kursów języka angielskiego. W jednym z nich w 2014 roku uczestniczył premier Donald Tusk w ramach przygotowań do objęcia funkcji przewodniczącego Rady Europejskiej. Malta jest też dobrą lokalizacją dla tzw. cyfrowych nomadów, chcących w okresie zimowym wyprowadzić się ze swoich krajów. Stanowi też dobrą destynację dla żeglarzy (co roku odbywają się tam kultowe zawody Rolex Middle Sea Race) oraz przyjazne miejsce dla społeczności LGBT (od lat wysokie miejsce w rankingu Rainbow Map Index).      

W 2017 r. uruchomione zostało pierwsze w historii bezpośrednie połączenie lotnicze z Polski na Maltę z Katowic. Liczba wybierających je pasażerów co roku rośnie. W 2024 r. wyniosła ona 102 tys. osób. Natomiast w 2026 r. najprawdopodobniej liczba pasażerów korzystających z tej opcji od 2017 r. wyniesie łącznie 500 tys. Bezpośrednie połączenia z Maltą oferują też inne polskie lotniska.

Przeczytaj: LOT rusza z nową trasą. W 2025 r. poleci na Maltę

Potencjał biznesowy

Malta stanowi atrakcyjną lokalizację dla inwestycji w nieruchomości. W ostatnich 30 latach sektor ten urósł 20-krotnie: z 4,7 mld euro w 1995 r. do 88,3 mld euro w 2024 r. Rynek oferuje stabilnie rosnące i podlegające pełnej ochronie prawnej nieruchomości mieszkaniowe i komercyjne, rentowne zarówno jako lokata kapitału, jak i inwestycja przeznaczona na wynajem.

Od 2022 r. u wybrzeży Malty trwa intensywny rozwój farm wiatrowych, co ma zapewnić wyspie tanią energię oraz wiele interesujących projektów inwestycyjnych.

Ponadto co roku w maju na Malcie odbywa się dwudniowy Szczyt Startupów UE, w którym biorą udział setki inwestorów oraz tysiące twórców biznesów technologicznych z całej Europy.

Na terenie Malty można spotkać biznesmenów z całego basenu Morza Śródziemnego. Obywatele spoza UE mogą uzyskać prawo pobytu na Malcie w zamian za inwestycję o wartości 350 tys. euro, udowodnione roczne dochody z legalnych źródeł o wartości minimum 100 tys. euro oraz wniesienie jednorazowej opłaty w wysokości 30 tys. euro od członka rodziny. Obywatelstwo można otrzymać po rocznym pobycie na terenie Malty i zainwestowaniu minimum 650 tys. euro. Osobiście znam algierskiego przedsiębiorcę Ahmeda Ferkane, który miał prawo pobytu na terenie Malty, dzięki czemu mógł swobodnie podróżować po UE. Dziś jest właścicielem spółki joint venture Unia.dz składającej na terenie Algierii maszyny rolnicze z komponentów dostarczanych przez polską firmę Unia.

Polskim hitem eksportowym na Malcie są jachty. W 2024 r. Maltańczycy zakupili je za łączną kwotę 44 mln euro. Na terenie kraju mieszka ok. 4 tys. Polaków. Wielu z nich odnosi sukcesy w biznesie związanym z nurkowaniem. Firmy zarejestrowane w tej specjalizacji przez Polaków zajmują 7 proc. maltańskiego rynku. Samo założenie firmy na Malcie trwa średnio 1-2 tygodnie. Podatek PIT wynosi 0-35 proc., a CIT 35 proc.. Kwota wolna od podatku wynosi: 9,7 tys. euro dla singli, 12,7 tys. euro dla małżonków oraz 10,5 tys. euro dla rodziców.

Główne wnioski

1. Malta jest strategicznym punktem na terenie Morza Śródziemnego i państwem starającym się pełnić rolę neutralnego mediatora w stosunkach międzynarodowych.
2. Maltański przemysł turystyczny i pokrewne gałęzie generują większość PKB kraju. Turystyka Malty ma bardzo zróżnicowany i zrównoważony charakter.
3. Malta jest atrakcyjna jako miejsce inwestycji mieszkaniowych i z zakresu energetyki wiatrowej, a także jako importer polskich jachtów.