Zaloguj się 
Dzieje się!
Prawo wobec emocji. Szwedzki spór o penalizację przemocy psychicznej
W Szwecji przemoc psychiczna nie jest obecnie odrębnym przestępstwem w Kodeksie Karnym (Brottsbalken). Może być jednak ścigana w ramach istniejących przepisów, np. dotyczących gróźb karalnych, nękania (ofredande) czy przemocy w bliskich relacjach (grov fridskränkning). W 2025 r. temat uznania przemocy psychicznej za samodzielne przestępstwo zyskuje na znaczeniu – szczególnie w kontekście działań prewencyjnych wobec przemocy domowej i rosnącej świadomości społecznej.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Dlaczego Szwedzi poruszają problem przemocy psychicznej.
- Czy szwedzkie prawo przewiduje karanie za przemoc wobec bliskich.
- Czy partie rządzące są zgodne w tej sprawie.
Szwedzkie prawo przewiduje karalność przemocy w bliskich relacjach, również w jej psychologicznych aspektach. Dotyczy to przepisów o „poważnym naruszeniu integralności” (grov fridskränkning lub grov kvinnofridskränkning – w przypadku kobiet). Obejmuje to powtarzające się działania, takie jak groźby, upokarzanie czy izolowanie ofiary, które naruszają jej poczucie bezpieczeństwa. Kara może wynieść do 7 lat więzienia.
Przemoc psychiczna, jeśli przybiera formę gróźb (olaga hot) lub nękania, jest również ścigana na podstawie odrębnych przepisów. Przykładowo, groźby karalne mogą skutkować karą grzywny lub do 2 lat więzienia, w zależności od ich ciężaru.
W przeciwieństwie do przemocy fizycznej, przemoc psychiczna nie jest w szwedzkim prawie wyraźnie zdefiniowana jako samodzielna kategoria.
W przeciwieństwie do przemocy fizycznej, przemoc psychiczna nie jest w szwedzkim prawie wyraźnie zdefiniowana jako samodzielna kategoria. To utrudnia ściganie przypadków, w których brak jest dowodów fizycznych. Ofiary często zmagają się z trudnościami w udowodnieniu psychologicznego znęcania się.
Walka o zapobieganie przemocy trwa
Według raportu Sweden Herald z 21 czerwca 2025 r., szwedzka policja intensyfikuje działania prewencyjne wobec przemocy domowej, w tym psychicznej. Funkcjonariusze prowadzą wizyty domowe w miejscach, gdzie podejrzewa się przemoc, by zapobiegać eskalacji i informować sąsiadów o możliwości zgłaszania takich przypadków.
Policja przyznaje, że „liczba ciemna” (niezgłoszonych przypadków) przemocy psychicznej jest ogromna. To wskazuje na potrzebę nowych rozwiązań prawnych.
Rząd Szwecji, kierowany przez premiera Ulfa Kristerssona, w 2025 r. koncentruje się na walce z przestępczością zorganizowaną. Temat przemocy w bliskich relacjach, w tym psychicznej, również zaczyna zyskiwać na znaczeniu.
W 2024 r. rząd zaproponował zaostrzenie kar za przemoc domową. Może to objąć również elementy przemocy psychicznej. Organizacje kobiece, m.in. Unizon, wzywają do stworzenia osobnego przestępstwa przemocy psychicznej, argumentując, że obecne przepisy nie zapewniają wystarczającej ochrony ofiarom.
Wzrost liczby zgłoszeń przemocy domowej (w 2023 r. odnotowano 23,2 tys. przypadków przemocy wobec kobiet w relacjach bliskich – dane Brå) zwiększa presję na zmiany legislacyjne. Organizacje takie jak ROKS (Riksorganisationen för kvinnojourer och tjejjourer i Sverige) podkreślają, że przemoc psychiczna – np. kontrolowanie, manipulacja czy gaslighting – jest równie destrukcyjna co przemoc fizyczna, choć trudniejsza do udowodnienia.
Dlaczego Szwecja rozważa zmiany?
Kampanie społeczne i raporty organizacji pozarządowych zwiększają wiedzę o skutkach przemocy psychicznej. W 2024 r. aż 60 proc. zgłoszeń do schronisk dla kobiet dotyczyło przemocy psychicznej jako głównego problemu.
Kraje takie jak Wielka Brytania (od 2015 r.) czy Irlandia (od 2018 r.) penalizują przemoc psychiczną jako „kontrolujące lub przymusowe zachowanie” (coercive control).
Dane instytutu Brå wskazują, że przemoc psychiczna często poprzedza przemoc fizyczną lub morderstwa w relacjach bliskich. W 2023 r. 15 proc. ofiar śmiertelnej przemocy domowej zgłaszało wcześniej przemoc psychiczną. To podkreśla potrzebę wczesnej interwencji.
Przemoc psychiczna jest trudna do udokumentowania, co budzi obawy o skuteczność ścigania. Eksperci wskazują na konieczność jasnych definicji i wytycznych dla sądów, by uniknąć nadużyć i niesłusznych oskarżeń. Część opinii publicznej pozostaje sceptyczna wobec penalizacji przemocy psychicznej – argumentując, że może to prowadzić do nadmiernej ingerencji państwa w życie prywatne.
Rząd Kristerssona w 2025 r. koncentruje się na walce z przemocą gangów. To odciąga uwagę od przemocy psychicznej i osłabia jej pozycję w debacie politycznej. Na wprowadzenie nowego przepisu nie ma również zgody wśród koalicjantów. Szwedzcy Demokraci są jego największymi przeciwnikami, argumentując, że penalizacja przemocy psychicznej może prowadzić do nadużyć.
Główne wnioski
- Szwecja rozważa wprowadzenie przepisów penalizujących przemoc psychiczną, jednak sprzeciw Szwedzkich Demokratów – partii współtworzącej rząd – budzi wątpliwości, czy projekt zostanie zrealizowany.
- Priorytetem obecnego rządu pozostaje walka z przestępczością zorganizowaną, co może sprawić, że kwestia przemocy psychicznej zejdzie na dalszy plan w 2025 r.
- Brak pełnej zgody na nowe regulacje widać również w społeczeństwie – część opinii publicznej obawia się nadmiernej ingerencji państwa w życie prywatne.
