Turystyka pielgrzymkowa rośnie w siłę. Pątników przybywa na całym świecie

Turystyka pielgrzymkowa rośnie w siłę i w ciągu sześciu lat, do 2030 r. ma wzrosnąć o 15,3 proc., szacuje Grand View Research w swoim raporcie „Wielkość i trendy na rynku turystyki religijnej”. Miejsca święte zwiększają popyt na turystykę na całym świecie.

W 2023 r. zyski z sektora turystyki religijnej szacowano na 254,3 mld dolarów amerykańskich. W 2024 r. miały sięgnąć niemal 290 mld dol. Autorzy raportu szacują, że do 2030 r. rynek turystyki religijnej osiągnie wartość 671,93 mld dolarów, a zatem będzie ponad dwukrotnie większy.

Turystyka religijna stoi na chrześcijaństwie

Rynek zdominowała turystyka religijna w Europie. Prym wiedzie turystyka chrześcijańska, która stanowiła największy udział w rynku, wynoszący około 31 proc. Wynika to z bogatego dziedzictwa religijnego regionu, które obejmuje kultowe miejsca pielgrzymkowe, zabytkowe kościoły i miejsca święte.

Miejsca takie jak Watykan, Fatima i Lourdes przyciągają co roku miliony turystów. Kluczowe wydarzenia religijne, takie jak Wielkanoc i Boże Narodzenie, dodatkowo zwiększają liczbę podróży, a wierni uczestniczą w nabożeństwach, festiwalach i ceremoniach religijnych.

"Chrześcijańskie wycieczki edukacyjne i rekolekcje mające na celu pogłębienie wiary i zrozumienia religii przyczyniają się do stałego popytu" – czytamy w raporcie.

W perspektywie najbliższych pięciu lat największą stopę wzrostu osiągnie turystyka religijna Islamu. Do 2030 r. zwiększy się o 16,8 proc. Popyt na turystykę religijną w Islamie jest napędzany przede wszystkim przez pielgrzymkę do Mekki, którą każdy muzułmanin, według religii, powinien odbyć przynajmniej raz w życiu. Ponadto pielgrzymka Umrah, którą można odbyć o każdej porze roku, przyczynia się do stałego przepływu podróży.

Pątnikami są najczęściej osoby w grupie wiekowej od 40 do 60 lat. W 2023 r. stanowili największy udział w rynku, wynoszący ok. 35 proc. Dzieje się tak także dlatego, że – jak tłumaczą autorzy raportu – ludzi w tym wieku charakteryzuje większa stabilność finansowa, co pozwala na częstsze i dłuższe podróże do miejsc uznawanych za święte.

Jednak zgodnie z przewidywaniami do 2030 r. największy wzrost popularności wyjazdy religijne odnotują wśród osób w wieku od 20 do 40 lat. Liczba pielgrzymów ma wzrosnąć w tej grupie o ponad 16 proc. Autorzy raportu tłumaczą, że pielgrzymki coraz częściej połączone są z doświadczeniami podróżniczymi i są relatywnie niedrogie, co może kusić nieco młodszych wiekiem pielgrzymów.

Polacy pielgrzymują na potęgę

W Polsce znajduje się prawie 500 miejsc kultu religijnego. Jak na początku wieku podawał Zakład Geografii Religii Uniwersytetu Jagiellońskiego, rocznie miejsca te odwiedza prawie 7 mln polskich pątników. Przybywają zarówno pieszo, jak i autokarami. Zorganizowane grupy liczą najczęściej 30-40 osób, a pielgrzymami są najczęściej osoby po 50. roku życia.

Z raportu „Czy tylko Jasna Góra? Doświadczenia Pielgrzymkowe Polaków” opublikowanego przez Centrum Badania Opinii Społecznej, wynika, że na pierwszej pozycji wśród najchętniej odwiedzanych sanktuariów w Polsce plasuje się Jasna Góra w Częstochowie. W 2017 r. odwiedziło ją ponad dwie trzecie badanych – 69 proc. wszystkich pielgrzymów. To przeważająca większość – drugi na liście znalazł się Licheń, który odwiedziło jedynie 14 proc. ankietowanych.

W całym roku 2024 liczba pielgrzymów na Jasnej Górze przekroczyła pułap 4 mln osób. Kolejne często odwiedzane sanktuaria, w Łagiewnikach czy w Licheniu, mogą poszczycić się liczbą ok. 2 mln pątników rocznie. Popularna wśród pielgrzymów jest Kalwaria Zebrzydowska, którą w 2024 r. odwiedziło 1,8 mln pielgrzymów. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się także Wadowice, miejsce urodzenia papieża Jana Pawła II. Pozostałe sanktuaria to miejsca kultu o charakterze lokalnym.

Pielgrzymki na Jasną Górę odbywają się na przełomie lipca i sierpnia. W zeszłym roku sanktuarium w Częstochowie – od początku sezonu pielgrzymkowego w maju – do 25 sierpnia odwiedziło rekordowe 100 tys. osób. To o prawie 15 tys. osób więcej niż w roku 2023.

Jak podaje Jasnogórskie Centrum Informacji, najwięcej w 2024 r. było pielgrzymek pieszych – 231, w których przybyło ponad 91 tys. pielgrzymów. Z kolei w 203 pielgrzymkach rowerowych przybyło 8,5 tys. pątników, a w 19 pielgrzymkach biegowych – 424 osoby. Odbyły się także pielgrzymki rolkowe i jedna pielgrzymka konna. Najliczniejsze pielgrzymki osób z Tarnowa, Krakowa i Radomia, liczyły ponad 6 tys. osób każda.

Spośród zagranicznych sanktuariów, najchętniej przez Polaków odwiedzany jest Rzym, a także Wilno i Ziemia Święta. Wciąż jednak spośród wszystkich pielgrzymów tylko około jedna dziesiąta z nich (11 proc.) podróżowała za granicę.

"Można więc powiedzieć, że zagraniczna turystyka pielgrzymkowa nie jest jeszcze w naszym kraju zbyt popularna. Na pielgrzymce zagranicznej były głównie osoby mocno zaangażowane religijnie i jednocześnie stosunkowo zamożne (o miesięcznych dochodach per capita 2 tys. zł i więcej)" – czytamy w raporcie CBOS-u.

Kim jest polski pielgrzym

Polski pielgrzym jest kobietą

Z badania CBOS-u wynika, że kobiety pielgrzymują nieco częściej niż mężczyźni. Widać to szczególnie w grupie wiekowej 55-64 lata. Deklarują oni, że na pielgrzymce byli przynajmniej raz w życiu.

"Aż jedna trzecia Polaków (32 proc.) deklaruje, że przynajmniej raz w życiu uczestniczyła w pielgrzymce (niezależnie od jej formy i celu), w tym 14 proc. brało udział jeden raz, a 18 proc. – więcej niż raz. Mimo relatywnej popularności tej formy manifestacji religijności, można jednak sądzić, że pozostaje ona dla uczestników wydarzeniem rzadkim, wyjątkowym – tylko 3 proc. badanych stwierdziło, że uczestniczyło w pielgrzymce wielokrotnie".

Statystyczny polski pątnik przybywa do miejsca kultu z pielgrzymką z parafii (dotyczy to 56 proc. badanych). Pielgrzymki indywidualne nie są w Polsce tak powszechne – deklaruje je jedynie 7 proc. pątników.

Raport „Czy tylko Jasna Góra? Doświadczenia Pielgrzymkowe Polaków”

CBOS

Główne wnioski

1. Turystyka religijna dynamicznie rośnie na świecie – do 2030 r. jej wartość ma przekroczyć 670 mld dolarów, co oznacza ponad dwukrotny wzrost w porównaniu do 2023 r.
2. Największy udział w rynku (ok. 31 proc.) ma turystyka chrześcijańska, oparta na bogatym dziedzictwie religijnym i popularnych miejscach kultu, takich jak Watykan, Lourdes czy Fatima.
3. Najwięcej pielgrzymów przybywa na Jasną Górę, a liczba uczestników pielgrzymek (pieszych, rowerowych, biegowych i innych) stale rośnie. W 2024 r. sanktuarium w Częstochowie odwiedziło ponad 4 mln osób.