3 proc. pracodawców wierzy, że AI zastąpi człowieka we wszystkim. Trzeba się jej jednak uczyć. Najlepiej codziennie

Aż 92 proc. polskich pracowników jest pewnych swoich kompetencji. 81 proc. deklaruje, że skutecznie wykorzystuje technologię na co dzień – wynika z badania Experis, firmy z grupy Manpower. Obawy, że AI i automatyzacja doprowadzą do masowych zwolnień, wciąż się nie ziszczają. Nadal więcej firm chce zatrudniać, niż redukować etaty.

– Z czerwcowego barometru wynika, że 31 proc. firm w Polsce planuje w trzecim kwartale zatrudniać, a 20 proc. – zwalniać – mówi Dominik Malec, szef działu Experis IT Resourcing.

W czym AI jest lepsza od człowieka

W czym ludzie wciąż przewyższają sztuczną inteligencję? Z przeprowadzonego na 500 menedżerach badania Experis wynika, że są to: obsługa klienta, zarządzanie zespołem i myślenie strategiczne – na te kompetencje wskazuje ponad 30 proc. polskich menedżerów. Na świecie na pierwszym miejscu znajduje się umiejętność oceny sytuacji – również w kontekście etycznym – a także obsługa klienta i zarządzanie zespołem.

W przypadku 11 wybranych kompetencji – takich jak komunikacja, nauczanie i szkolenie, zarządzanie projektami, rozwiązywanie problemów, kreatywność, umiejętności sprzedażowe oraz wiedza techniczna – procent wskazań człowieka jako niezastąpionego wynosi w Polsce i na świecie od 17 do 33 proc.

Wykres interaktywny

Pełny ekran

Wykres interaktywny

Pełny ekran

– Dotyczy to jednak konkretnych kompetencji. Zadaliśmy też pytanie, czy wszystkie wymienione kompetencje mogą zostać zastąpione przez AI. Tylko 3 proc. pracodawców wskazało, że jest to możliwe – dodaje Dominik Malec.

Jego zdaniem 33-35 proc. wskazań na człowieka pokazuje realistyczny poziom ostrożnego wdrażania AI w zastępowaniu wybranych elementów pracy, a nie całych ról. To sygnał dla pracowników, by rozwijać umiejętności współpracy z AI. Powinni również pielęgnować kompetencje miękkie i strategiczne, których automatyzacja nie obejmie. Pracodawcy odróżniają techniczne wspieranie zadań przez AI od pełnego przejęcia kompetencji, które wymagają kontekstu, empatii i decyzji człowieka. AI może wygenerować podsumowanie danych czy sugestie, ale nie zastąpi interpretacji, decyzji w kontekście organizacyjnym ani relacji z drugim człowiekiem.

Zdaniem eksperta

Liczą się intuicja, doświadczenie i emocje

Sztuczną inteligencję warto wykorzystywać tam, gdzie mamy do czynienia z powtarzalnymi procesami i ogromną ilością danych – w analizie, optymalizacji, automatyzacji. Tam AI działa szybciej i efektywniej niż człowiek.

Ale są obszary, w których AI nie powinna – i moim zdaniem długo jeszcze nie będzie – używana. Chodzi o decyzje strategiczne, podejmowane w oparciu o coś więcej niż tylko dane. Tu w grę wchodzą intuicja menedżerska, kontekst, doświadczenie i emocje – czyli elementy, które są głęboko ludzkie.

Człowiek podejmuje decyzje nie tylko na podstawie faktów, ale w ogromnej mierze również emocjami. I dopóki tak jest – a nie zapowiada się, by miało się to zmienić – AI będzie wspierać ludzi, ale ich nie zastąpi.

Tomasz Szpikowski

prezes Bergman Engineering

Co powstrzymuje rozwój?

Jest kilka barier dla rozwoju AI w Polsce.

– Z naszych danych wynika, że 20 proc. firm ma liderów niechętnych AI, co hamuje rozwój i wdrażanie nowych technologii. Najczęstsze błędy liderów to brak jasnej strategii AI oraz izolowanie AI jako projektu IT, co ogranicza potencjał zmian i innowacji. Pracownicy są bardziej otwarci na AI niż liderzy – mówi Paweł Łopatka, dyrektor zarządzający Experis Poland.

81 proc. dyrektorów IT i liderów technologicznych wyższego szczebla dopiero sprawdza i skaluje możliwości AI. Dla 41 proc. firm ograniczeniem we wdrożeniu AI są wysokie koszty organizacyjne.

– Choć AI dynamicznie się rozwija, tylko 10 proc. firm wykorzystuje ją dziś w pełni, co oznacza, że jesteśmy dopiero na początku drogi – mówi Aleksandra Żak z Experis Academy.

Zdaniem eksperta

Godzina dziennie

AI wpłynie na rynek pracy, automatyzując niektóre role i zmniejszając tym samym zapotrzebowanie na pracowników z tych obszarów, a jednocześnie przyczyni się do stworzenia nowych zawodów. Co więcej, uwolni czas, który poświęca się na zadania proste na rzecz tworzenia bardziej kompleksowych i kreatywnych rozwiązań. Dlatego uważam, że bardzo ważne jest, by pracownicy mieli dostęp do narzędzi sztucznej inteligencji, poznawali jej możliwości w różnych zadaniach i projektach. Menedżerowie powinni przeznaczyć co najmniej godzinę dziennie na sprawdzanie możliwości sztucznej inteligencji.
 
Wiele zależy od regulacji, które w nadmiernej ilości spowalniają wprowadzanie innowacji. Dlatego też warto, aby były wprowadzane co najmniej na poziomie regionu, a nie kraju. Ograniczenie dostępu do AI pracowników np. sektora bankowego związane z kwestiami bezpieczeństwa powoduje, że technologia ta rozwija się w tej branży w wolniejszym tempie.

Agnieszka Belowska–Gosławska

Dyrektorka Biura Compliance w Nordei, wiceprezes ABSL ds. technologii 

Jak się wykorzystuje AI?

W branży IT narzędzia AI wykorzystuje się w codziennej pracy.

– Obok umiejętności technicznych, takich jak praktyczna znajomość Copilota czy prompt engineering, coraz ważniejsze stają się kompetencje miękkie: elastyczność, myślenie analityczne oraz otwartość na zmiany. Widzimy również rosnące zainteresowanie pracowników szkoleniami z zakresu AI, co pokazuje ich gotowość do samodzielnego rozwoju w tym obszarze. Firmy często dostrzegają, że integracja AI w pracy to przede wszystkim kwestia postawy, a nie braku kompetencji. Wielu specjalistów IT jest otwartych na testowanie i wdrażanie narzędzi AI, jeśli otrzymają przestrzeń do eksperymentów i praktyki. Jednocześnie rolami najtrudniejszymi do zastąpienia przez AI pozostają te, które wymagają strategicznego myślenia, relacji z klientem oraz projektowania architektury systemów – tam kluczowe są kompetencje interpersonalne i zrozumienie kontekstu biznesowego – mówi Dominik Malec.

Autorzy raportu radzą pracownikom, by sprawdzili, do czego w ich firmie wykorzystywana jest AI, zbadali jej zastosowanie na swoim stanowisku, zapisali się na szkolenia, zdobyli zgodę na pilotaż, a następnie monitorowali efekty. Pracodawcom z kolei zalecają ulepszanie zamiast automatyzacji – wiele zadań wymagających pracy umysłowej jest znacznie bardziej złożonych, niż się początkowo wydaje. Sztuczna inteligencja ma bowiem swoje ograniczenia: brakuje jej zdroworozsądkowego myślenia, specjalistycznej wiedzy branżowej oraz zdolności do rozwiązywania problemów w dynamicznych i niepewnych warunkach.

A jak pracodawcy podchodzą do wykorzystania AI w procesie rekrutacji? Uważają, że jest to uzasadnione w przypadku poznawania informacji o firmie (28 proc.), wyszukiwania ofert pracy (25 proc.) czy przygotowania do rozmowy rekrutacyjnej (25 proc.). Niewielu jednak popiera wykorzystanie AI do udoskonalania portfolio (16 proc.). 19 proc. firm w Polsce w ogóle nie akceptuje użycia AI w rekrutacji.

Główne wnioski

1. Z przeprowadzonego na 500 menedżerach badania Experis wynika, że w 11 wybranych kompetencjach (obsługa klienta, zarządzanie zespołem, myślenie strategiczne, umiejętność oceny sytuacji – także w kontekście etycznym, komunikacja, nauczanie i szkolenie, zarządzanie projektami, rozwiązywanie problemów, kreatywność, umiejętności sprzedażowe oraz wiedza techniczna) procent wskazań, że człowieka nie zastąpi AI, wynosi w Polsce i na świecie od 17 do 33 proc. Tylko 3 proc. respondentów w Polsce uważa, że technologia może zastąpić ludzi we wszystkich tych kompetencjach jednocześnie.
2. Wdrażanie AI dopiero się rozpoczęło. Tylko 10 proc. firm wykorzystuje ją dziś w pełni. 81 proc. dyrektorów IT i liderów technologicznych wyższego szczebla dopiero sprawdza i skaluje możliwości AI. Barierą są często ludzie: 20 proc. firm ma liderów niechętnych AI, co hamuje rozwój i wdrażanie nowych technologii. Najczęstsze błędy liderów to brak jasnej strategii AI oraz izolowanie AI jako projektu IT – co ogranicza potencjał zmian i innowacji. Pracownicy są bardziej otwarci na AI niż liderzy. Dla 41 proc. firm ograniczeniem we wdrożeniu AI są wysokie koszty organizacyjne.
3. Pracodawcy podchodzą z umiarkowanym zaufaniem do wykorzystania AI w procesie rekrutacji – akceptują ją do wsparcia w poszukiwaniu informacji o firmie (28 proc.), wyszukiwaniu ofert (25 proc.) i przygotowaniu do rozmów (25 proc.), ale tylko 16 proc. zgadza się na jej użycie przy tworzeniu portfolio. 19 proc. firm w Polsce całkowicie odrzuca użycie AI w rekrutacji.