Niemcy nie mają wątpliwości. To może być szansa dla polskiego lotnictwa (RAPORT)

Jak podkreśla zespół Allianz Research w swoim najnowszym raporcie, lotnictwo jest fundamentem dla globalnej gospodarki – od 1970 r. liczba pokonywanych kilometrów w światowej awiacji wzrosła prawie siedmiokrotnie, a liczba pasażerów aż trzynastokrotnie – z 0,4 mld w 1970 r. do prawie 5 mld w 2025 r. Globalny popyt ma jeszcze znacząco się zwiększyć i osiągnąć 12,4 mld w 2050 r. Lotnictwo stało się masowym środkiem transportu, obsługującym miliardy osób rocznie, a globalna flota samolotów komercyjnych wzrosła z 14 tys. do ponad 30 tys. maszyn.

Lotnictwo wciąż będzie się rozwijać, a jego ślad węglowy – jeszcze się powiększy

Sektor lotniczy ma jednak przed sobą wielkie wyzwanie: lotnictwo odpowiada za ok. 6 proc. czynników wpływających na globalne ocieplenie. Choć emisja CO2 na kilometr spadła o 66 proc. od 1970 r., to całkowite emisje wzrosły o 182 proc. z powodu rosnącego popytu. W 2023 r. sektor wyemitował ok. 1 Gt CO2 (2,5 proc. globalnych emisji), a po uwzględnieniu smug kondensacyjnych i NOₓ udział ten wzrasta do 6 proc.

Polecamy: Eksperci WHO: śmiertelność z powodu upałów wzrosła o 30 proc. Oto dlaczego upały to kryzys zdrowotny

W Europie wzrost ma być jednak bardziej umiarkowany – z 1,19 mld pasażerów w 2023 r. do 1,81 mld w 2050 r., ale nawet ten wzrost o 52 proc. – jak podkreśla Allianz Trade – stanowi wyzwanie dla osiągnięcia zerowej emisji netto.

Ponad 50 proc. pasażerów w UE podróżuje samolotami na trasach krajowych lub w obrębie UE-27. Trasy poniżej 300 km stanowią 19 proc. podróży krajowych, a trasy poniżej 500 km – 45 proc. Krótkie loty stanowią akurat najłatwiejszą okazję do ograniczenia emisji. Dlatego w opinii Allianz Trade kolej ma duże szanse zastąpić transport lotniczy na tych trasach, ale wymaga to znacznej modernizacji.

W Europie już jest planowana rozbudowa sieci kolei dużych i bardzo dużych prędkości z obecnych 12 tys. km do prawie 49 400 km do 2050 r., co wymaga inwestycji o wartości ponad 890 mld euro do 2050 r. Środki uzupełniające, takie jak podatki od biletów lotniczych, które zmniejszają popyt wewnątrz Europejskiego Obszaru Gospodarczego o około 9 proc., mogą – jak zauważa Allianz Trade – „dodatkowo przyspieszyć sprawiedliwą i skuteczną zmianę rodzaju transportu”.

Najprostsze jest zastąpienie krótkich lotów koleją

Globalny popyt na przewozy lotnicze ma osiągnąć 12,4 mld pasażerów w 2050 r. W ocenie Allianz Trade w Europie wzrost będzie umiarkowany – z 1,19 mld w 2023 r. do 1,81 mld w 2050 r. (wzrost o 52 proc.).

Analitycy Allianz Trade podkreślają, że lotnictwo pozostaje fundamentem naszej zglobalizowanej gospodarki, zmniejszając odległości i przyspieszając przepływ ludzi i towarów, umożliwiając tym samym rozwój turystyki i handlu. Jest to jednak również jedna z branż, w których najtrudniej jest osiągnąć globalne cele neutralności klimatycznej do 2050 r.

Przeczytaj: CPK: Większa prędkość szybkich kolei zwiększy też liczbę podróżnych

Wdrożenie paliw SAF kluczowe dla osiągnięcia neutralności klimatycznej przez lotnictwo

Aby to osiągnąć, w opinii Allianz Trade kluczowym filarem jest wdrożenie zrównoważonych paliw lotniczych (SAF), które mogą obniżyć emisję CO2 o 60-90 proc. i są kompatybilne z istniejącą flotą.

Jednak obecne wdrożenie jest znacznie poniżej wymagań celów klimatycznych. W 2024 r. SAF zaspokajały jedynie 0,3 proc. globalnego zapotrzebowania na paliwo lotnicze, co – jak zauważają analitycy Allianz Trade – wynikało z ograniczonych zasobów surowców odnawialnych, wysokich kosztów produkcji i powolnej rozbudowy infrastruktury.

Przeczytaj: Czy lotnisko może być ekologiczne? Przy budowie CPK mamy od kogo się uczyć

Jak podkreślają analitycy, zwiększenie skali stosowania SAF będzie wymagało znacznych inwestycji w energię odnawialną, zróżnicowane surowce i zakłady produkcyjne na dużą skalę, wspierane przez jasne i stabilne wytyczne polityczne.

Ponadto dowody naukowe wskazują również, że same SAF nie są w stanie zapewnić pełnej neutralności klimatycznej, ponieważ czynniki inne niż CO2 – smugi kondensacyjne, NOₓ i para wodna – nadal przyczyniają się do ocieplenia klimatu.

„SAF pozostają niezbędne, ale muszą być uzupełnione szerszymi środkami technologicznymi, operacyjnymi i regulacyjnymi. Poprawa efektywności, taka jak wycofanie starszych samolotów, wprowadzenie modeli bardziej aerodynamicznych i oszczędnych, zmniejszenie masy kabiny i wprowadzenie elektrycznego kołowania, dodatkowo zmniejsza zużycie paliwa. Równolegle nowatorskie technologie napędowe – samoloty napędzane wodorem, akumulatorami elektrycznymi i hybrydowymi silnikami elektrycznymi – oferują długoterminowy potencjał transformacyjny, choć wymagają znacznych postępów w zakresie infrastruktury i systemów energetycznych” – zauważa raport Allianz Research.

Istotne są też mechanizmy rynkowe

Oprócz SAF, w ocenie analityków Allianz, cel neutralności klimatycznej przez lotnictwo mogą też osiągnąć mechanizmy rynkowe (kwoty/kredyty węglowe).

„Z jednej strony CORSIA (światowy program mający na celu redukcję emisji opracowany przez ICAO, Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego – przyp. red.) pozwala liniom lotniczym kompensować rosnący udział emisji międzynarodowych, przy czym koszty wzrosną z nieistotnego poziomu w fazie pilotażowej (7-20 dolarów/t CO2) do potencjalnie 100 dolarów/t do 2027 r., co stanowi obciążenie finansowe w wysokości do 9,5 mld dolarów (26 proc. zysków netto sektora) w miarę rozszerzania się uczestnictwa i zaostrzania obowiązków” – zauważa Allianz Research.

Przeczytaj: Zielony Ład pod presją. Eksperci apelują o korektę kursu, nie o wycofanie się z idei

Z drugiej strony, jak stwierdza raport, system EU ETS nakłada surowsze, skoncentrowane na Europie obowiązki, wymagając od linii lotniczych zakupu uprawnień, których prognozowane zapotrzebowanie do 2030 r. wyniesie 70 mln uprawnień po cenie 80-150 euro/t, co przekłada się na koszty w wysokości 5,6-10 mld euro.

Czytaj także: Państwa UE zgodziły się na ustanowienie celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych do 2040 r. Polska przeciwna

Nie da się uniknąć obniżki marż i wzrostu cen biletów lotniczych

Chociaż kwoty węglowe pozostają tańsze niż przyjęcie SAF, w opinii Allianz Trade ich skumulowany koszt wzrośnie, wpływając na marże operacyjne lub ceny biletów.

„Ogólnie rzecz biorąc, te mechanizmy rynkowe pełnią rolę narzędzi przejściowych, umożliwiając liniom lotniczym kompensację nieuniknionych emisji, jednocześnie zachęcając do długoterminowych inwestycji w SAF i technologie niskoemisyjne” – ocenia Allianz.

Wysiłki te będą wymagały około 5,1 bln dolarów inwestycji do 2050 r. Znaczna część tej kwoty zostanie przeznaczona na energię odnawialną (40 proc.) do zasilania (wytwarzania) paliw syntetycznych oraz przyszłych samolotów wodorowych lub elektrycznych. Kolejne 38 proc. musi wesprzeć zwiększenie produkcji SAF, podczas gdy wychwytywanie CO2 i elektrolizery stanowią 16 proc., a samoloty nowej generacji pozostałe 6 proc.

„Pomimo ogromu nakładów, transformacja jest korzystna z ekonomicznego punktu widzenia. Bez działań łagodzących sektor ten musiałby ponieść łączne koszty związane z emisją dwutlenku węgla w wysokości prawie 8 bln dolarów. Ścieżka transformacji obniża tę kwotę do 2,6 bln dolarów, eliminując ekspozycję na ceny emisji po 2045 r. i wzmacniając długoterminową konkurencyjność oraz odporność regulacyjną" – podsumowuje Allianz.

Przeczytaj: Zmiany klimatu to miliardowe straty dla polskiego transportu

Główne wnioski

1. Lotnictwo pozostaje fundamentem dla światowej gospodarki, ale jest też jednym z najtrudniejszych sektorów do dekarbonizacji.
2. Paliwa SAF muszą być filarem tej transformacji, lecz obecna skala ich użycia jest niewystarczająca.
3. Osiągnięcie neutralności klimatycznej wymaga ogromnych inwestycji, modernizacji floty i rozwoju alternatywnych technologii, jednak – jak podkreśla Allianz Research – transformacja jest korzystna z ekonomicznego punktu widzenia.