Oto kto zyska, a kto może stracić pracę do 2030 r. Decydować ma rozwój sztucznej inteligencji

Raport o przyszłości rynku pracy 2025 (Future of Jobs Report 2025) przygotowało Światowe Forum Ekonomiczne (WEF) przed tegorocznym spotkaniem w Davos w dniach 20-24 stycznia. Powstał na podstawie danych zebranych od ponad tysiąca światowych firm, które – jak podkreślają autorzy – łącznie reprezentują ponad 14 mln pracowników w 22 sektorach przemysłu i 55 gospodarkach narodowych.

Światowy rynek pracy 2025-2030. Kluczowe umiejętności i dominujące trendy

Z lektury wyłania się obraz rynku pracy, który będzie rozwijał się w kierunku większej elastyczności, wymuszonej przez przyspieszający rozwój technologii.

W takim środowisku kluczowymi umiejętnościami wymienianymi przez pracodawców są (w tej kolejności): analityczne myślenie oraz odporność, elastyczność i umiejętność zręcznego reagowania na zmiany. Doceniane są też umiejętności przywódcze, zdolność do posiadania społecznego wpływu, swoboda poruszania się w świecie technologii, kreatywność i nastawienie na uczenie się przez całe życie. Tym, co może nas natomiast z rynku pracy szybko wykluczyć, jest – „technologiczny analfabetyzm”.

Jak stwierdza Raport o przyszłości rynku pracy 2025 na podstawie zebranych opinii od pracodawców, cyfryzacja będzie dominującym trendem w kolejnych 5 latach (60 proc. wskazań). Światowy rynek pracy rozwijać się ma przede wszystkim w kierunku wdrożenia sztucznej inteligencji (86 proc. wskazań) oraz robotyki i automatyzacji (58 proc.). Istotnie rosnące znaczenie ma mieć też wytwarzanie, magazynowania i dystrybucja energii (41 proc.).

Drugim ważnym blokiem trendów w zmianach zachodzących na rynku pracy (w opinii pracodawców) są rosnące koszty życia i spodziewane spowolnienie gospodarcze. Mają one mieć szczególnie wpływ na to, że wzrośnie wartość pracowników, którzy nie boją się zmian na swoim stanowisku czy zmiany samego pracodawcy.

Trzecim dominującym blokiem trendów mają być zmiany wynikające z dostosowania gospodarek narodowych do nieuchronnych i (w ogólnym bilansie) niekorzystnych zmian klimatu, które powoduje spalanie przez człowieka paliw kopalnych. Sama zielona transformacja otrzymała 47 proc. wskazań pracodawców, a 41 proc. – adaptacja do zaistniałych już zmian klimatu.

Nie bez znaczenia mają być też napięcia geopolityczne (34 proc.) czy rosnące ograniczenia w międzynarodowym handlu i inwestycjach (23 proc.), przede wszystkim na linii USA – Chiny. To szczególnie ma napędzać rozwój zawodów związanych z cyberbezpieczeństwem.

Sztuczna inteligencja nie odbierze Ci miejsca pracy. A jeśli, to w zamian stworzy nowe

Jak szacują autorzy raportu, nadchodzące zmiany w najbliższych latach wygenerują 14 proc. (obecnego zatrudnienia) nowych miejsc pracy (ok. 170 mln), równocześnie zniknie ok. 8 proc. miejsc pracy (92 mln). Zmiana będzie – wbrew bardzo popularnemu mniemaniu – dodatnia netto o ok. 7 proc., czyli o 78 mln miejsc pracy.

Ogólnie, transformacja (technologiczna, energetyczna czy kulturowa) ma być też dla pracowników korzystna finansowo. Aż 52 proc. pracodawców przewiduje przeznaczenie większej części swoich przychodów na wynagrodzenia, a tylko 8 proc. – że ten udział się zmniejszy. Wzrost ten napędzać mają przede wszystkim spodziewane zwiększenie produktywności i wydajności pracowników, a także konieczność rywalizacji o pracowników posiadających kluczowe umiejętności.

W szczególności dwie trzecie pracodawców planuje zatrudniać w obszarach, które wymagają umiejętności z dziedziny sztucznej inteligencji. Z drugiej strony 40 proc. przewiduje redukcję tej siły roboczej, którą zastąpi spodziewana automatyzacja.

Warto wiedzieć

Top 15 zawodów przyszłości (procentowo, do 2030 r. wg WEF)

1. Specjaliści Big Data
2. Specjaliści Fintech
3. Specjaliści od AI i uczenia maszyn
4. Programiści (software i aplikacje)
5. Specjaliści od zarządzania bezpieczeństwem
6. Specjaliści w zakresie magazynowania danych
7. Specjaliści w dziedzinie pojazdów autonomicznych i elektrycznych
8. Projektanci UI i UX
9. Kierowcy lekkich ciężarówek/dostawcy
10. Specjaliści w zakresie internetu rzeczy
11. Analitycy danych i naukowcy specjalizujący się w tej dziedzinie
12. Inżynierowie ds. środowiska
13. Analitycy ds. bezpieczeństwa informacji
14. Specjaliści DevOps
15. Inżynierowie specjalizujący się w zakresie energii odnawialnej

Future of Jobs Report 2025

Jak szacuje raport, w najbliższych latach ok. 39 proc. umiejętności zawodowych ulegnie przekształceniu lub stanie się niepotrzebna. Jednak jest to mniej niż 44 proc. z edycji raportu w 2023 r. i znacznie mniej od rekordowego 57 proc. z 2020 r.

W jakich zawodach zatrudnienie się zmniejszy? Najczęściej wymienia się pracowników biurowych, kasjerów i bileterów czy asystentów administracyjnych. Firmy spodziewają się największych (w liczbach bezwzględnych) spadków także wśród pracowników poczty, kasjerów bankowych i urzędników wprowadzających dane do systemu.

Pracodawcy oczekują, że z każdych obecnie zatrudnionych 100 osób, 59 będzie musiało się doszkolić do 2030 r. Będzie to dla nich oznaczało zmianę w obrębie obecnie zajmowanego stanowiska (29) lub jego zmianę (19). A 11 z każdych 100 stanowisk jest zagrożone likwidacją.

Głównymi zwycięzcami zmian zostaną zawody ściśle związane z rozwojem technologii, ale nie tylko.

Kluczowa będzie także demografia i otwarcie się na różnorodność

Jak zauważa WEF „mamy obecnie do czynienia z dwoma wielkimi zmianami demograficznymi, które będą przekształcać gospodarki i rynki pracy”. Są to: starzenie się i związane z tym zmniejszanie się populacji w wieku produkcyjnym (głównie w gospodarkach o wyższych dochodach, do których zalicza się też Polska) oraz rozszerzanie się populacji w wieku produkcyjnym (głównie w gospodarkach o niższych dochodach).

Starzenie się populacji napędza wzrost miejsc pracy w opiece zdrowotnej, na przykład w zawodzie pielęgniarki, podczas gdy rosnąca populacja w wieku produkcyjnym napędza wzrost zawodów związanych z edukacją, takich jak nauczyciele szkół wyższych – zauważają autorzy raportu.

Nie bez znaczenia ma być też dążenie do różnorodności, równości i integracji w obrębie pracowniczych zespołów. Potencjał rozszerzenia dostępnej puli, z której można czerpać niezbędne talenty, przez otwarcie na różnorodność jest podkreślany przez cztery razy więcej pracodawców (47 proc.) niż jeszcze dwa lata temu (10 proc.).

Wdrożenie inicjatyw na rzecz różnorodności raportuje aż 83 proc. pracodawców wobec 67 proc. w 2023 r. W rekordowej pod tym względem Ameryce Północnej takie inicjatywy wdrożyło 96 proc. pracodawców. Na różnorodność stawiają też szczególnie największe firmy – 95 proc. z nich (globalnie) wdrożyła taką inicjatywę.

Główne wnioski

1. W najbliższych 5 latach światowy rynek pracy czekają zmiany, które przede wszystkim wyznaczać będzie postępujący rozwój technologiczny oraz konieczność transformacji energetycznej.
2. Za kluczową siłę zmieniającą rynek pracy do 2030 r. uważa się rozwój sztucznej inteligencji (AI).
3. Nadchodzące zmiany prawdopodobnie istotnie zwiększą zatrudnienie i poprawią zarobki.