Zaloguj się 
Dzieje się!
System kaucyjny rusza 1 października. Jest bardzo intuicyjny – zapewnia MKiŚ. Może obciążyć małych przedsiębiorców – odpowiada Polska Izba Handlu
Od 1 października 2025 r. zacznie obowiązywać w Polsce system kaucyjny. – Jesteśmy w fazie wdrożeniowej. System będzie wchodził płynnie, na wniosek producentów daliśmy im czas na to, żeby mogli sukcesywnie wycofywać starsze partie produktów – mówi Anita Sowińska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. – Rekomendowaną datą na uruchomienie systemu z punktu widzenia wszystkich zainteresowanych stron byłby rok 2026 – alarmuje Polska Izba Handlu.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Kiedy rusza system kaucyjny w Polsce. Jak będzie zorganizowany.
- Jakie opakowania będą objęte systemem kaucyjnym. Gdzie będzie można zwrócić opakowania i w jaki sposób.
- Ile wynosi kaucja i w jaki sposób można ją odebrać.
1 października 2025 r., po wcześniejszej zmianie terminu z 1 stycznia 2025 r., w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny. Polska będzie 17 krajem w Unii Europejskiej, który wdroży system kaucyjny.
– System będzie wdrażany płynnie, na wniosek producentów daliśmy im czas na to, żeby mogli sukcesywnie wycofywać starsze partie produktów z rynku – zapewnia Anita Sowińska, wiceminister klimatu i środowiska.
System kaucyjny – jakie opakowania można oddać
Systemem kaucyjnym będą objęte trzy typy opakowań.
Opakowania jednorazowego użytku na napoje z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów, puszki metalowe o pojemności do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. Kaucja na opakowania będzie wynosić 50 groszy na butelki plastikowe oraz puszki metalowe i jedną złotówkę na butelki szklane wielokrotnego użytku.
– Na opakowaniu będzie wyraźny logotyp i informacja ile wynosi kaucja. Do zwrotu nie będzie potrzebny żaden paragon. System będzie intuicyjny, ale też bardzo wygodny dla konsumenta i nie trzeba się będzie martwić o to, w którym sklepie kupiliśmy dany napój. Wszędzie będzie można oddać butelkę czy puszkę – zapewnia minister Sowińska.
Gdzie będziemy mogli oddać opakowania zwrotne?
– Duże i średnie sklepy powyżej 200 m kw. powierzchni będą zobowiązane do tego, aby od października klient mógł w nich oddać opakowanie zwrotne. Z kolei prowadzący małe sklepy o powierzchni sprzedaży poniżej 200 m kw. będą mogli dobrowolnie przystępować do systemu zwrotu kaucji oraz prowadzenia punktów zbiórki opakowań i odpadów opakowaniowych. Wiemy, że jest duże zainteresowanie podpisywaniem umów z operatorami, dlatego, że mniejsze sklepy widzą w tym korzyść i możliwość tworzenia relacji długoterminowej z klientami – zapewnia Anita Sowińska.
Wszystkie jednostki handlowe, niezależnie od ich powierzchni, jeżeli oferują napoje w opakowaniach objętych systemem, będą pobierały kaucję.
Warto wiedzieć
Operatorzy systemu kaucyjnego
Zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego wydaje się na wniosek podmiotu reprezentującego. Dotychczas zakończone zostały postępowania o wydanie zezwolenia na prowadzenie systemu kaucyjnego z wniosków złożonych przez następujące podmioty:
Zwrotka S.A.
Polka S.A.
OK Operator Kaucyjny S.A.
Eko-Operator S.A.
Reselekt S.A.
Kaucja S.A.
Polski System Kaucyjny S.A.
Gdzie będzie można odebrać kaucję?
Kaucja pobierana będzie w momencie zakupu napojów w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym. Za pobranie kaucji będą odpowiedzialne wszystkie punkty handlowe i sprzedające takie produkty.
– Kaucję będzie można odebrać w punkcie zbiórki ręcznej, ekspedientka w sklepie przyjmie butelkę, zeskanuje jej kod i od razu wypłaci należną kwotę, albo można skorzystać z automatu. W zależności od operatora automaty mogą działać na różne sposoby. Niektóre umożliwią natychmiastowy zwrot pieniędzy na kartę, inne wydrukują kupon do zrealizowania w sklepie. Klient jednak zawsze ma prawo zażądać zwrotu gotówki – nie musi przeznaczać jej na zakupy, choć taka opcja również będzie dostępna – wylicza Anita Sowińska.
Czego nie należy robić z opakowaniem?
W jakim stanie i w jakiej formie będą przyjmowane opakowania do zwrotu?
– Przede wszystkim trzeba zadbać o to, żeby w opakowaniu, które będziemy zwracać, nie było już produktu. Nie należy jednak i nie trzeba go myć. Poza tym nie należy zrywać etykiety, bo to właśnie na niej będzie się znajdował logotyp kaucji. Będzie tam również informacja, ile ta kaucja wynosi oraz kod kreskowy. Opakowań nie należy zgniatać. Automat lub pracownik, który odbiera od nas opakowanie, muszą mieć możliwość odczytania kodu kreskowego – dodaje Anita Sowińska.
Zdaniem eksperta
Handel jest krytyczny wobec systemu kaucyjnego w obecnej postaci
Brak centralnego zarządzania i standaryzacji może doprowadzić do niekorzystnych umów, dodatkowych opłat i narastających strat, co w dłuższej perspektywie zagrozi lokalnemu zatrudnieniu i dostępowi mieszkańców do podstawowych usług handlowych.
Ponadto pozostawienie środków z tytułu kaucji bez centralnego nadzoru państwa zwiększa ryzyko oszustw (np. fałszywe butelki, wielokrotne zwroty tych samych opakowań) oraz możliwości wyprowadzania kapitału z systemu, co może prowadzić do poważnych strat dla małych sklepów i operatorów.
Kluczowe zagrożenia dla polskiego handlu – szczególnie lokalnych sklepów prowadzonych przez polskich przedsiębiorców:
Niedopuszczalnie niskie opłaty dla sklepów
Operatorzy systemów kaucyjnych oferują tzw. handling fee – znacznie niższe od realnych kosztów obsługi zbiórki, co jest sprzeczne z założeniami ustawy i prowadzi do comiesięcznych strat rzędu 2-2,5 tys. zł na lokal na samo dopłacanie do systemu.
Brak dofinansowania automatów zwrotnych
Nie przewidziano żadnego mechanizmu wsparcia czy dopłat na zakup i serwisowanie automatów do przyjmowania opakowań, co w praktyce uniemożliwia małym sklepom efektywne uczestnictwo w systemie.
Brak minimalnych standardów obsługi
Ustawa nie określa częstotliwości odbioru worków z opakowaniami ani wymagań sprzętowych, przez co sklepy zostają zdane na arbitralne harmonogramy operatorów, narażając je na zatory logistyczne i magazynowanie odpadów.
Dodatkowe koszty ubezpieczenia
Małe sklepy nie mają zagwarantowanego przez ustawodawcę ani operatorów dodatkowego ubezpieczenia od kradzieży czy uszkodzeń zebranych opakowań, co może pociągnąć za sobą kolejne wydatki i ryzyko finansowe.
Brak nadzoru nad rozliczeniami kaucji
Nie wprowadzono centralnego mechanizmu monitorowania płatności i terminów zwrotu kaucji między operatorami a sklepami, co grozi opóźnieniami w wypłatach i zatorami płatniczymi.
Zamrożony kapitał obrotowy
Sklepy są zmuszone utrzymywać w kasach kaucje na poczet przyszłych zwrotów, co w okresach szczytowych (np. wakacje) może blokować istotne środki obrotowe i ograniczać zdolność do bieżącego funkcjonowania.
Niewystarczający poziom obsługi od licencjonowanych operatorów
Już dziś operatorzy przystępujący do systemu nie gwarantują należytego poziomu serwisu (np. szkolenia personelu, wsparcia IT), co potwierdzają pierwsze testy automatów prowadzone w sieciach dyskontów.
Brak jasnych odpowiedzi na wątpliwości prawne
Nie opracowano ani nie opublikowano wytycznych dla sklepów dotyczących dochodzenia roszczeń w przypadku narzucania przez operatorów umów niezgodnych z ustawą, co może prowadzić do sytuacji, gdy przedsiębiorca nie będzie w stanie skutecznie odmówić podpisania niekorzystnej umowy
Brak państwowego nadzoru nad ogromnymi środkami kaucji: w perspektywie najbliższej dekady w systemie kaucyjnym może zostać zaangażowanych nawet 37 mld zł depozytów (koszty wdrożenia systemu), stanowiących setki miliardów złotych w ruchu finansowym. Pozostawienie takich środków bez centralnego nadzoru Państwa zwiększa ryzyko oszustw (np. fałszywe butelki, wielokrotne zwroty tych samych opakowań) oraz możliwości wyprowadzania kapitału z systemu, co może prowadzić do poważnych strat dla małych sklepów i operatorów.
Nie występujemy jako branża przeciwko rozwiązaniom prośrodowiskowym tylko przeciwko generującemu straty dla handlu systemowi rozliczeń, który można w prosty sposób poprawić, nie eliminując istniejących rozwiązań prawnych.
Branża oczekuje:
Wyraźnego wskazania w wydanych przez ministerstwo zezwoleniach na prowadzenie systemu kaucyjnego, że podmiot reprezentujący pokryje koszty zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych ponoszone przez placówki detaliczne, ponieważ tylko takie rozwiązanie zgodne jest z literą ustawy.
Publikacji przez ministerstwo interpretacji umożliwiającym sklepom odmowę zawarcia umów z podmiotami reprezentującymi, które nie gwarantują pokrycia kosztów zbiórki.
Cofnięcie wydanych zezwoleń na prowadzenie systemu kaucyjnego podmiotom, które w swoich umowach nie gwarantują pokrycia kosztów zbiórki.
Przeanalizowanie rzeczywistej gotowości systemu do wprowadzenia z datą 1 października 2025 r. i skorygowanie jej z realnymi możliwościami sklepów, producentów oraz operatorów systemu, a także przeprowadzenia informacyjnych kampanii społecznych co na pewno nie nastąpi w 2025 r. Zatem stanowczo rekomendowaną datą na uruchomienie systemu z punktu widzenia wszystkich zainteresowanych stron byłby rok 2026.
Dalsze ignorowanie problemu przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska doprowadzi do poważnych problemów z wdrożeniem systemu kaucyjnego, narazi wszystkich związanych z nim przedsiębiorców na straty.
Główne wnioski
- Od października 2025 r. zacznie obowiązywać w Polsce system kaucyjny.
- Systemem kaucyjnym objęte będą trzy typy opakowań. Opakowania jednorazowego użytku na napoje z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów, puszki metalowe o pojemności do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. Kaucja na opakowania będzie wynosić 50 groszy na butelki plastikowe oraz puszki metalowe i jedną złotówkę na butelki szklane wielokrotnego użytku.
- System kaucyjny będzie bezparagonowy, co oznacza, że konsument będzie mógł zwrócić opakowanie w dowolnym punkcie zbiórki, bez okazania dowodu zakupu. Punkt zbiórki dokona zwrotu kaucji weryfikując wyłącznie, czy opakowanie objęte jest systemem kaucyjnym.
