Nowy rozdział po Brexicie. W Londynie rusza pierwszy szczyt UE–Wielka Brytania

Dziś w Londynie rozpoczyna się pierwszy od czasu Brexitu szczyt Unia Europejska – Wielka Brytania. Spotkanie ma przynieść porozumienie w sprawie współpracy obronnej oraz zapoczątkować „reset” relacji dwustronnych.

W szczycie biorą udział premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer, przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oraz szef Rady Europejskiej Antonio Costa. To pierwsze tego rodzaju spotkanie od wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej w 2020 roku. Rząd Starmera, który objął władzę w lipcu 2024 roku, zapowiadał od początku poprawę relacji z UE, napiętych za rządów Partii Konserwatywnej.

Kluczowe porozumienie obronne

Najważniejszym elementem szczytu ma być podpisanie umowy o współpracy obronnej. Porozumienie otworzy Wielkiej Brytanii dostęp do unijnego programu pożyczek SAFE na inwestycje wojskowe o wartości 150 miliardów euro. Do ostatnich godzin przed spotkaniem nie było jednak pewności, czy umowę uda się sfinalizować. Negocjacje trwały jeszcze w nocy z niedzieli na poniedziałek.

Oprócz kwestii obronnych omawiane mają być także inne obszary współpracy. Londyn zabiega o zmniejszenie kontroli w handlu żywnością, łatwiejsze przekraczanie granic UE i wspólne działania przeciwko przemytnikom migrantów. Bruksela domaga się z kolei gwarancji w sprawach takich jak rybołówstwo, energetyka czy mobilność młodzieży.

Podczas szczytu mają zostać ogłoszone trzy wspólne dokumenty. Poza umową obronną ma to być deklaracja geopolityczna, zakładająca dalsze wsparcie dla Ukrainy, presję na Rosję oraz działania humanitarne na rzecz ludności cywilnej w Strefie Gazy. Trzeci dokument dotyczy współpracy gospodarczej i znoszenia barier handlowych powstałych po Brexicie.

Rozmowy ministrów w formacie Trójkąta Weimarskiego

Równolegle w Londynie spotykają się ministrowie spraw zagranicznych Francji, Niemiec, Włoch, Hiszpanii i Polski z szefem brytyjskiej dyplomacji Davidem Lammy. Rozmowy mają być kontynuacją wizyty przywódców tych państw w Kijowie 10 maja, podczas której wezwali Rosję do 30-dniowego zawieszenia broni - przekazuje PAP.

W agendzie rozmów znalazły się także kwestie rybołówstwa. Obowiązująca umowa w tej sprawie wygasa w czerwcu 2026 roku. Wielka Brytania chce ją przedłużyć o cztery lata, a UE – o siedem. Strony omawiają również propozycję programu mobilności dla młodzieży oraz wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych.

Celem szczytu jest nie tylko zawarcie konkretnych porozumień, ale także odbudowanie zaufania i stworzenie podstaw do długofalowego partnerstwa. Jak podkreślają unijni dyplomaci, sukces spotkania zależy od równowagi korzyści dla obu stron.

Zarówno Bruksela, jak i Londyn, podkreślają wagę szczytu dla dalszych relacji. Rząd Starmera zapowiedział, że nowa umowa będzie korzystna dla wzrostu gospodarczego, zatrudnienia, rachunków obywateli i ochrony granic. UE z kolei podkreśla, że nie zaakceptuje porozumień asymetrycznych.

Tło polityczne

Wielka Brytania opuściła Unię Europejską w styczniu 2020 roku. Od tego czasu relacje obu stron były napięte, szczególnie w kwestiach handlowych i politycznych. Nowy rząd w Londynie stawia sobie za cel odbudowę kontaktów z europejskimi partnerami.

Spotkanie w Londynie ma być przełomem po latach politycznego chłodu. Zarówno UE, jak i Wielka Brytania podkreślają konieczność współpracy wobec wspólnych wyzwań, takich jak wojna w Ukrainie, bezpieczeństwo energetyczne czy nielegalna migracja.

Po zakończeniu szczytu spodziewane są szczegółowe komunikaty i harmonogram dalszych prac. Ustalenia będą miały wpływ na relacje polityczne, gospodarcze i społeczne pomiędzy UE a Wielką Brytanią w najbliższych latach.

Choć oficjalne komunikaty są ostrożne, uczestnicy rozmów liczą na przełom. „To musi być początek partnerstwa korzystnego dla obu stron” – podkreślił jeden z unijnych dyplomatów.