Nie tylko Czyste Powietrze. Ponad 50 programów dotacyjnych ruszy w tym roku

– Mamy już przygotowaną i uzgodnioną z Ministerstwem Klimatu i Środowiska i Wodami Polskimi listę programów priorytetowych na 2025 r. Na tej liście znalazły się 53 programy, finansowane z różnych źródeł i znajdujące się na różnym etapie przygotowań. Tylko w tym roku będziemy mieli do dyspozycji na ten cel 16 mld zł, a jeśli dodamy do tego realizację projektów, które rozpoczęły się wcześniej, to kwota wypłat w 2025 r. sięgnie 25 mld zł. To będzie rekordowy rok – zapowiedziała Dorota Zawadzka-Stępniak, prezeska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).

Kluczowym źródłem finansowania będą środki europejskie: Krajowy Plan Odbudowy, Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS), Fundusz Modernizacyjny, Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej, ale też pieniądze krajowe.

W czwartek 30 stycznia rada nadzorcza NFOŚiGW ma zatwierdzić listę programów. Będą się one koncentrować wokół kilku zagadnień, m.in. transformacji energetycznej, poprawy jakości powietrza, gospodarki w obiegu zamkniętym (np. wykorzystanie odpadów), ochrony różnorodności biologicznej, edukacji ekologicznej i adaptacji do zmian klimatu.

– Nabory wniosków będą ogłaszane sukcesywnie. Będą to m.in. programy: Czyste Powietrze, Moje Ciepło, Ciepłe Mieszkanie, NaszEauto, a niedługo ogłosimy też jak będzie wyglądała kolejna edycja Mojego Prądu. Do tego dochodzi wsparcie dla ciepłowni i program Energia dla wsi, który oferuje dotacje i pożyczki na budowę na terenach wiejskich biogazowni, instalacji fotowoltaicznych i wiatrowych oraz magazynów energii. Pełną listę opublikujemy po jej zatwierdzeniu przez radę nadzorczą – podkreśla Dorota Zawadzka-Stępniak.

Masa nieprawidłowości w Czystym Powietrzu

Trwają przygotowania do wznowienia przyjmowania wniosków do programu Czyste Powietrze, w jego ramach można uzyskać dotacje na wymianę źródła ogrzewania i ocieplenie domu. Nabór został wstrzymany 28 listopada 2024 r. z powodu wykrytych nieprawidłowości w wydatkowaniu dotacji. Przerwa ma też rozładować kolejkę w weryfikacji i rozliczeniu już złożonych wniosków. O zatorach płatniczych informują firmy wykonawcze, które miesiącami czekają na wypłatę dotacji za już zrealizowane prace. Okazuje się jednak, że część wykonawców nie dostaje pieniędzy z powodu nieprawidłowości przy rozliczeniu dotacji.

– Po zatrzymaniu programu zwiększyliśmy kontrole. Wykazały one bardzo dużo nadużyć ze strony wykonawców w obszarze kosztów jednostkowych za zakupione materiały, jak i wysokości osiąganej marży. Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska kwestionują takie rozliczenia i w ten sposób proces wypłaty pieniędzy się wydłuża. Wiemy, jakie są średnie ceny na rynku, ale jeśli ktoś kilka razy zawyża te ceny, to coś jest nie tak. Wojewódzkie fundusze negocjują więc z wykonawcami, aby stawki wróciły do poziomów rynkowych – wyjaśnia Robert Gajda, zastępca prezesa NFOŚiGW.

Przedstawiciele Funduszu 31 stycznia spotkają się z przedsiębiorcami, aby omówić problemy związane z realizacją programu. Chęć uczestnictwa w spotkaniu zgłosiło już ponad 200 wykonawców.

Nabór wniosków do programu Czyste Powietrze ma zostać wznowiony 31 marca.

Przeczytaj: „Zostań milionerem”: tak zarabiali handlowcy na programie Czyste Powietrze

Ostatnie dotacje dla osobowych elektryków

Już 3 lutego ruszy z kolei nabór wniosków w nowym programie NaszEauto. Jego budżet sięga 1,6 mld zł, pieniądze pozyskano z Krajowego Planu Odbudowy. Będzie on skierowany do osób fizycznych, które kupią samochód elektryczny do celów prywatnych lub w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej.

– To program zaprojektowany dla Polaków, dla polskich rodzin, w celu elektryfikacji transportu i zmniejszenia przewagi cenowej, jaką wciąż mają auta spalinowe. Samochody elektryczne są przyszłością motoryzacji. Poprzedni rząd w kamieniach milowych wpisanych do Krajowego Planu Odbudowy przewidział podatek od aut spalinowych. Nam udało się przekonać Komisję Europejską, że to wpędziłoby Polaków w biedę i pogłębiło wykluczenie transportowe, dlatego zamieniliśmy ten podatek na program dotacyjny – tłumaczy Krzysztof Bolesta, wiceminister klimatu i środowiska.

Maksymalny poziom dofinansowania zakupu lub leasingu elektryka wyniesie 40 tys. zł. Na największe wsparcie mogą liczyć osoby z niższymi dochodami (do 135 tys. zł brutto rocznie) i takie, które zezłomują stare auto.

Wsparciem objęte zostaną fabrycznie nowe elektryczne samochody osobowe o przebiegu do 6 tys. km, które przed zakupem nie były zarejestrowane (w maksymalnej cenie 225 tys. zł netto, bez VAT). Do programu kwalifikują się również pojazdy demonstracyjne, np. używane do jazd próbnych na tablicach dealerskich (białe tło tablicy i zielone znaki).

Aby uzyskać dofinansowanie, najpierw trzeba kupić samochód elektryczny, a następnie go zarejestrować i wykupić ubezpieczenie OC i AC. W przypadku leasingu i wynajmu długoterminowego auta przed złożeniem wniosku do NFOŚiGW należy podpisać umowę leasingową lub wynajmu długoterminowego i dokonać opłaty wstępnej oraz podpisać protokół przekazania pojazdu. Umowa musi być zawarta co najmniej na dwa lata.

Nabór wniosków potrwa do końca czerwca 2026 r.

– To zapewne ostatni taki program dopłat do osobowych samochodów elektrycznych. Gdy wyczerpiemy już na ten cel pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy, to nie będziemy więcej dopłacać do zakupu aut. Cała Europa odchodzi od dofinansowania elektryków – podkreśla Krzysztof Bolesta.

Kontynuowane będą natomiast dopłaty do innych pojazdów elektrycznych, w tym ciężarówek i autobusów. W drugim kwartale ruszy też nabór wniosków o dofinansowanie zakupu rowerów elektrycznych. Ponadto planowane jest uruchomienie wsparcia budowy sieci szybkich ładowarek.

Przeczytaj: Ruszą nowe dotacje do zakupu elektryków. Operatorzy stacji ładowania rysują śmiałe plany

Główne wnioski

1. NFOŚiGW przygotował na ten rok ponad 50 programów wsparcia, finansowanych z funduszy europejskich i krajowych. Na wszystkie realizowane programy Fundusz wyda w tym roku w sumie 25 mld zł. Popularny program walki ze smogiem Czyste Powietrze ma ruszyć 31 marca. Wkrótce poznamy też szczegóły nowej odsłony programu Mój Prąd, wspierającego zakup przydomowych instalacji fotowoltaicznych i magazynów energii.
2. W poniedziałek 3 lutego ruszy nabór wniosków w nowym programie NaszEauto. Będzie on skierowany do osób fizycznych, które na zakup elektryka mogą pozyskać nawet 40 tys. zł. Budżet programu wynosi 1,6 mld zł.
3. NFOŚiGW nie przewiduje w kolejnych latach dalszego dotowania zakupu osobowych aut elektrycznych. Będzie natomiast wspierał zakupy innych pojazdów elektrycznych, w tym ciężarówek, autobusów i rowerów.