Zaloguj się 
Dzieje się!
Niestabilna sytuacja na rynku kawy. Przed nami kolejne podwyżki cen
Zawirowania pogodowe spowodowane zmianami klimatycznymi, logistyka oraz cła nałożone przez Stany Zjednoczone na Brazylię spowodowały spore zamieszanie na rynku kawy. Doprowadziło to do kolejnych podwyżek gotowego produktu, nad czym ubolewają konsumenci. Niestety muszą się przygotować na jeszcze większe wydatki na kawę.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jak wygląda obecna sytuacja na rynku kawy.
- Czy czekają nas kolejne podwyżki cen kaw. Jeśli tak, to o ile.
- Jak na podwyżki cen kawy będą reagować producenci, aby nie wystraszyć konsumentów.
Zdaniem ekspertów obecną sytuację na rynku kawy na świecie można określić jednym słowem: niestabilność.
– Pierwsze i największe zachwianie obserwowaliśmy w zeszłym sezonie, kiedy gwałtowne i niekorzystne zjawiska pogodowe wpłynęły bardzo negatywnie na zbiory w Brazylii i Wietnamie, czyli największych eksporterach na świecie. Od tamtej pory sytuacja nadal jest bardzo dynamiczna, a rzeczywistość producentów, importerów i właścicieli marek trudna i obarczona ryzykiem. Gwałtowny wzrost cen kawy w sklepach jest właśnie opóźnionym w czasie efektem zeszłorocznych zawirowań rynkowych – ocenia Magdalena Rzepka, szef marketingu w Coffeedesk.
Aktualne ceny surowca są zmorą producentów i dystrybutorów.
– Wysokie ceny zniechęcają część producentów do inwestowania w ziarna najwyższej jakości, co ogranicza dostępność premium kaw na rynku. Ponadto sektor zmaga się z problemami logistycznymi – opóźnienia w dostawach, które wcześniej dotyczyły pojedynczych przypadków, obecnie występują w niemal całym łańcuchu dostaw. W połączeniu z nadchodzącą dyrektywą EUDR [European Union Deforestation Regulation, czyli Europejskie Rozporządzenie w sprawie Wylesiania – red.], która może dodatkowo ograniczyć dostępność i zwiększyć koszty – sytuacja jest wymagająca, zwłaszcza dla mniejszych graczy rynkowych – tłumaczy Szymon Juszczyk, założyciel palarni kawy specialty COFFEE PLANT.
Przyczyny kolejnych podwyżek cen kawy
Według naszych rozmówców nie ma jednego czynnika wpływającego na wzrosty cen kawy, a jest ich zdecydowanie więcej – zmiany klimatyczne, logistyka czy cła, co znacznie utrudnia stabilizację na rynku.
– Z jednej strony mamy zmiany klimatyczne, które wpływają na wielkość zbiorów, jak i ich przesunięcie w czasie. W zeszłym roku przez ulewne deszcze, a potem długotrwałe susze w Brazylii zbiory były mniejsze i znacznie opóźnione. W innych regionach świata, w wyniku dużych opadów zbiory były rekordowe, ale za to obarczone ryzykiem gnicia ziaren. Do tego wszystkiego dochodzą jeszcze globalne, postpandemiczne wyzwania związane z transportem morskim. A w tym roku do układanki doszły jeszcze czynniki geopolityczne, takie jak na przykład cła nałożone przez USA na Brazylię. To wszystko wpływa na cenę kawy na giełdzie i sprzyja spekulacjom. Należy pamiętać, że najwięksi producenci i właściciele globalnych marek kontraktują się długoterminowo, co wymusza na nich również magazynowanie surowca. A ze względu na wahające się ceny kawy na giełdzie, zarówno importerzy, jak i producenci tak próbują zarządzać zapasami, żeby zmniejszyć ryzyko strat na tych wahaniach – wyjaśnia Magdalena Rzepka.
– W nadchodzących miesiącach spodziewane jest częściowe obniżenie cen surowca, jeśli prognozy dotyczące zjawiska La Niña potwierdzą się i pozwolą na dobre zbiory. Niemniej jednak dostępność kawy specialty w Europie będzie ograniczona przez dyrektywę EUDR, co może podtrzymać presję cenową. Dodatkowo czynniki geopolityczne i polityka celna w Stanach Zjednoczonych wprowadzają niepewność – ewentualne wysokie cła na kraje produkujące kawę mogłyby znacząco obniżyć popyt w USA i wpłynąć na światowe ceny surowca. W efekcie, choć krótkoterminowo można spodziewać się stabilizacji lub lekkiego spadku cen dla producentów, presja na wzrost cen detalicznych dla konsumentów wciąż jest duża – dodaje Szymon Juszczyk
O ile podrożeje jeszcze kawa?
Próżno zatem szukać na sklepowych półkach obniżek cen kaw w najbliższych czasie. Według ekspertów trend wzrostowy cen surowca może zostać odwrócony dopiero w perspektywie kilku kwartałów, a nie miesięcy. To oznacza, że ceny gotowego produktu będą dalej rosły. Pytanie o ile?
– Trudno powiedzieć. W tym roku podwyżki na sklepowych półkach przekroczyły w niektórych miesiącach 20 proc. w ujęciu rok do roku i szacuje się, że będą cały czas rosły dynamicznie, ponieważ tegoroczne zbiory nie zasypią zeszłorocznego deficytu. Ale należy tutaj nadmienić, że chodzi o kawy segmentu masowego, dostępne na marketowych półkach. Jako Coffeedesk, operujemy w segmencie kaw specialty, czyli ziaren najwyższej jakości. Ich ceny również poszły w górę, ale w porównaniu do marketowych można powiedzieć, że symbolicznie – ocenia Magdalena Rzepka.
Według Szymona Juszczyka kawy w segmencie specialty będą rosły wolniej niż oferowane przez producentów komercyjnych.
– W przypadku kaw specialty oceniamy, że w ciągu najbliższych dwóch kwartałów ceny wzrosną o ok. 5-10 proc., w zależności od rodzaju produktu oraz kraju pochodzenia ziarna. Pomimo że marże w tym segmencie spadły drastycznie, dotychczasowe – relatywnie niewielkie w stosunku do wzrostu kosztów surowca – podwyżki, zwykle nieprzekraczające 10 proc., zostały zauważone przez klientów. Z tego względu spodziewamy się, że kolejne zmiany cen w segmencie kawy specialty będą wprowadzane bardzo ostrożnie. Jeśli jednak sytuacja na rynku surowca nie ulegnie poprawie w perspektywie dwóch-trzech kwartałów, przewidujemy jeszcze jedną podwyżkę w drugiej połowie 2026 r. Tu można znaleźć zarówno argumenty dla wzrostu, jak i spadku. Palarnie kawy specialty, muszą dopasowywać strategie zakupowe już nie tylko "pod popyt", ale cenę zakupu ziarna. Z kolei w segmencie kaw komercyjnych również oczekujemy podwyżek w najbliższych dwóch kwartałach. W przypadku części produktów ich skala może sięgnąć nawet 20 proc. – podkreśla ekspert.
Czy jest szansa na obniżkę cen?
Aktualnie jedyny scenariusz, w którym ceny kaw mogą spaść, zakłada, że podaż przewyższy popyt. Niestety w świetle błyskawicznych zmian klimatycznych wydaje się to raczej niemożliwe. Jak w tej sytuacji będą radzić sobie producenci, aby zatrzymać konsumentów przy swoich produktach, żeby nie rezygnowali na rzecz tańszych?
– Powiedzmy sobie szczerze, kawa nie będzie tańsza. Nie unikniemy tego, że konsumenci będą sięgać po tańsze produkty. Każdy z nas ma swoją granicę, której po prostu nie przekroczy. Dlatego duzi wytwórcy będą się starali ograniczyć wzrost cen przez dywersyfikację portfela producentów albo sięganie po kawę z innych krajów niż Brazylia, czy częstsze stosowanie mieszanek z tańszą i bardziej odporną na warunki klimatyczne Robustą. Należy jednak nadmienić, że takie zmiany mogą wpłynąć na profil sensoryczny kawy, a to dla dużych producentów bardzo duże ryzyko, bo ich konsumenci tych zmian nie lubią – mówi Magdalena Rzepka.
Zdaniem Szymona Juszczyka z COFFEE PLANT producenci kaw komercyjnych będą stopniowo i łagodnie podnosić ceny, aby nie przerazić konsumentów.
– Podwyżki cen wprowadzane są w sposób gradacyjny, aby złagodzić efekt psychologiczny i utrzymać lojalność klientów – mówi Szymon Juszczyk.
Swego czasu producenci słodyczy, aby nie podnosić cen gotowych produktów, sprzedawali je z obniżoną gramaturą. Czy na podobnie ruchy mogą zdecydować się producenci kawy?
– Kreatywność producentów nie zna granic, więc oczywiście jest to możliwe. Niemniej konsumenci nie są głupi. Zorientują się szybko, szczególnie że przyzwyczaili się do kilku najbardziej popularnych gramatur: 250 g, 500 g i 1 kg, a wszystkie sklepy pokazują również cenę za kilogram. Dlatego, raczej spodziewam się, że konsumenci albo będą odpływać w kierunku tańszej kawy, albo po prostu ograniczą jej spożycie – podsumowuje Magdalena Rzepka z Coffeedesk.
Warto wiedzieć
Rynek kawy specialty a kawa masowa: jakie są kluczowe różnice?
Na pewno będzie to cena i jakość. Na rynku kawy doskonale sprawdza się zasada: kupujesz więcej, płacisz mniej. Palarnie kawy specialty płacą wyższą cenę za ziarna przede wszystkim ze względu na wolumen, w jakim kupują. Podczas gdy koncerny operują w skali kontenerów, mniejsze palarnie najczęściej zamawiają kawę w ilościach paletowych. To właśnie skala jest głównym czynnikiem, który przez długi czas sprawiał, że kawa wielkich marek była zauważalnie tańsza od tej świeżo palonej w lokalnych palarniach, choć w ostatnich latach różnica ta znacząco się zmniejszyła.
Jakość ziarna bezpośrednio wpływa na jego cenę. Produkcja kawy wysokiej jakości wymaga od farmerów ogromnego nakładu pracy. Na plantacjach niezbędna jest częstsza kontrola dojrzałości owoców, obowiązuje ręczny zbiór, wieloetapowe sortowanie eliminujące ziarna zbyt dojrzałe lub niedojrzałe oraz precyzyjna obróbka końcowa. W przypadku kaw przemysłowych te elementy mają mniejsze znaczenie. Najważniejsza jest ilość oraz powtarzalny profil smakowy. Jakość schodzi na dalszy plan, ponieważ intensywny proces palenia i tak przykrywa większość niuansów smakowych.
Na rynku europejskim mniejsze palarnie zazwyczaj kupują kawę od wyspecjalizowanych importerów. Coraz częściej zdarza się jednak, że próbują sprowadzać zielone ziarno samodzielnie – nie po to, aby obniżyć koszty, ale by znaleźć coś wyjątkowego. Przy małych ilościach kawa kupowana bezpośrednio jest zwykle droższa, a transport kontenerem nieopłacalny. Importerzy kupują kawę od rolników, spółdzielni lub eksporterów – ścieżka zależy od konkretnego kraju pochodzenia. Z kolei koncerny działają głównie przez bezpośrednie negocjacje z eksporterami lub lokalnymi pośrednikami w krajach upraw.
Główne wnioski
- Niestabilność na rynku kaw spowodowana zmianami klimatycznymi, zawirowaniami politycznymi czy problemami z logistyką nie jest chwilowym załamaniem, lecz długofalowym zjawiskiem. Oznacza to, że ceny kawy będą w kolejnym miesiącach rosnąć.
- Ceny kaw w segmencie specialty rosną nieco wolniej niż kaw oferowanych przez duże koncerny. Niewielkie różnice cenowe mogą spowodować przesunięcie konsumentów od kaw masowych do specialty.
- Aby uniknąć dużych podwyżek cen gotowego produktu na sklepowych półkach, producenci kawy będą szukać nowych źródeł zaopatrzenia, tworzyć mieszanki i zarządzać cenami w sposób bardziej elastyczny.
