Zmienność przepisów to realne ryzyko dla zarządzających firmą. Można się przed nim zabezpieczyć

Coraz częściej wybieranym przez przedsiębiorców rozwiązaniem staje się dobrowolne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) zawodowej. Jak działa? Co obejmuje? I dlaczego dziś jest bardziej potrzebne niż kiedykolwiek?

W samym tylko 2024 roku uchwalono kilkadziesiąt zmian w przepisach podatkowych. Wśród nich znalazły się modyfikacje w CIT, VAT, PIT oraz ustawa o KSeF. Wymagają one od księgowych i menedżerów nieustannego śledzenia przepisów i aktualizacji procedur.

Wprowadzenie w przyszłym roku obowiązkowego KSeF (Krajowego Systemu e-Faktur) to tylko wierzchołek góry lodowej. Nawet jedno błędne zaksięgowanie faktury może pociągać za sobą odpowiedzialność karną skarbową lub finansową.

Przeczytaj: Jak radzą sobie ubezpieczyciele? 8 wykresów, które pokazują kondycję branży

OC zawodowe. Parasol ochronny dla profesjonalistów

OC zawodowe chroni przed skutkami roszczeń wynikających z błędów popełnionych w toku pracy. Ubezpieczenie może pokrywać m.in.:

• błędne sporządzenie deklaracji podatkowej,
• nieterminowe rozliczenia,
• błędne decyzje finansowe podejmowane przez menedżerów,
• szkody wyrządzone klientowi lub pracodawcy w wyniku zaniedbania lub niewiedzy.

Polisy OC dla księgowych i menedżerów nie są jednolite. Zakres ochrony, suma gwarancyjna i wyłączenia odpowiedzialności różnią się w zależności od ubezpieczyciela. Warto więc dokładnie analizować Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU) i rozważyć rozszerzenia. Na przykład o ochronę w zakresie cyberzagrożeń czy błędów wynikających z interpretacji przepisów.

Przeczytaj: Luka ubezpieczeniowa – czym jest, jak ją mierzyć i dlaczego trzeba ją ograniczać

Rosnące znaczenie ubezpieczenia dla kadry zarządzającej

Nie tylko księgowi, ale i członkowie zarządów oraz menedżerowie wyższego szczebla coraz częściej stają się adresatami roszczeń. Zwłaszcza w dużych spółkach i organizacjach publicznych. Ubezpieczenie D&O (Directors and Officers) staje się standardem w korporacyjnym zarządzaniu ryzykiem.

Menedżerowie odpowiadają za decyzje, które mają długofalowy wpływ na działalność spółki. Błąd w ocenie ryzyka inwestycyjnego czy niewłaściwa reakcja na zmianę przepisów może być kosztowna.

Na co zwrócić uwagę, wybierając polisę OC?

Eksperci wskazują kilka kluczowych aspektów:

• Suma gwarancyjna. Powinna być dostosowana do realnego ryzyka finansowego.

• Zakres ochrony. Czy obejmuje również działania nieumyślne, interpretacyjne lub błędy proceduralne?

• Okres retroaktywności. Czy polisa obejmuje również działania z przeszłości, które mogą skutkować roszczeniami w przyszłości?

• Udział własny w szkodzie. Warto zwrócić uwagę na jego wysokość.

OC – inwestycja w bezpieczeństwo zawodowe

Z badań EY wynika, że aż 71 proc. dyrektorów finansowych i członków zarządów odpowiedzialnych za finanse uważa, że to właśnie bezpieczeństwo podatkowe będzie priorytetem w najbliższych trzech latach.

W konsekwencji jedynie 11 proc. zasobów działów księgowych przeznaczanych jest na starania wspierające rozwój firmy. Aż 68 proc. pochłania walka o zgodność z prawem.

W obecnym otoczeniu prawnym, traktowanie OC zawodowego jako kosztu – a nie jako inwestycji – może być strategicznym błędem. Zwłaszcza gdy ryzyko osobistej odpowiedzialności finansowej staje się codziennością. Ubezpieczenie OC to nie tylko forma ochrony, ale również narzędzie budowania zaufania w relacjach z klientami i pracodawcami.

Przeczytaj: Jak powódź wpłynęła na ubezpieczycieli

Zdaniem eksperta

Dynamiczne otoczenie podatkowe generuje ryzyka

W dobie dynamicznych zmian podatkowych i cyfryzacji administracji skarbowej zawód księgowego i menedżera finansowego staje się coraz bardziej narażony na ryzyko prawno-finansowe. W takich warunkach ubezpieczenie OC zawodowe przestaje być opcją, a staje się koniecznością.

Wybierając polisę OC, warto zwrócić uwagę przede wszystkim na zakres ochrony. Dobra polisa powinna obejmować nie tylko odpowiedzialność cywilną wobec pracodawcy czy klientów, ale również odpowiedzialność karną skarbową oraz koszty ochrony prawnej. W ofercie UNIQA w ramach OC Księgowych i obsługi płac zapewniamy kompleksową ochronę, również w kontekście błędów wynikających z niejasnych przepisów. W praktyce oznacza to, że ubezpieczenie może pokryć koszty ochrony prawnej czy ewentualnych kar, gdy kontrola podatkowa wykaże nieprawidłowości wynikające np. z błędnej interpretacji przepisów. Takie sytuacje zdarzają się coraz częściej, mimo zachowania przez księgowego należytej staranności.

Istotnym elementem zabezpieczenia podatkowego jest także możliwość rozszerzenia polisy o nowe ryzyka, takie jak obsługa Krajowego Systemu e-Faktur, raportowanie schematów podatkowych czy pomoc publiczna. To szczególnie ważne w kontekście rosnącej cyfryzacji i technologicznej przewagi organów skarbowych, które coraz częściej wykorzystują narzędzia analityczne i sztuczną inteligencję do wykrywania nieprawidłowości. W takich warunkach nawet drobne błędy mogą prowadzić do poważnych konsekwencji.

Najczęstsze powody zgłaszania szkód z polis OC to błędy w interpretacji przepisów, nieprawidłowe deklaracje podatkowe, uchybienia w terminach czy błędy kadrowo-płacowe. Wzrost liczby takich zgłoszeń idzie w parze z rosnącym zainteresowaniem polisami OC – coraz więcej firm i specjalistów dostrzega realne zagrożenia wynikające z niepewności prawnej i technologicznej przewagi fiskusa.

Ceny polis OC są zróżnicowane i zależą od zakresu ochrony oraz sumy ubezpieczenia. Zwykle jest to koszt kilkuset złotych rocznie. Warto jednak pamiętać, że to inwestycja w bezpieczeństwo – zarówno osobiste, jak i całej organizacji

Jerzy Szymańczak

dyrektor ds. rozwoju biznesu w Departamencie Rozwoju Biznesu Korporacyjnego w UNIQA

Główne wnioski

1.  Zmienność przepisów podatkowych znacząco zwiększa ryzyko popełnienia błędów przez księgowych i menedżerów. Wysoka dynamika zmian legislacyjnych oraz rosnące wymagania organów skarbowych sprawiają, że nawet drobne błędy mogą prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych i karnych dla osób odpowiedzialnych za finanse w firmie.
2. Ubezpieczenie OC zawodowe staje się kluczowym narzędziem ochrony przed skutkami błędów zawodowych. Polisa OC to dziś nie tylko zabezpieczenie przed roszczeniami klientów czy pracodawców, ale także ochrona przed odpowiedzialnością karną skarbową oraz pomoc w pokryciu kosztów ochrony prawnej w przypadku kontroli podatkowych.
3. Wybór odpowiedniej polisy OC wymaga analizy zakresu ochrony, sumy gwarancyjnej i innych kryteriów. Warto dokładnie sprawdzić warunki ubezpieczenia, aby zapewnić sobie kompleksową ochronę, szczególnie w kontekście nowych ryzyk, takich jak cyfryzacja i technologiczna przewaga fiskusa. Ubezpieczenie OC to obecnie nie tylko koszt, ale przede wszystkim inwestycja w bezpieczeństwo osobiste i organizacyjne.