Polska podsumowała pół roku prezydencji w Radzie UE w obszarze nauki

Wspólny Dyplom Europejski, Deklaracja Warszawska i działania na rzecz rozwoju sztucznej inteligencji – to najważniejsze osiągnięcia polskiego przewodnictwa w Radzie UE w obszarze nauki. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego podsumowało prace podczas środowej konferencji w Warszawie.

Wspólny Dyplom Europejski. Kluczowy projekt polskiej prezydencji

Polska sprawowała prezydencję w Radzie Unii Europejskiej od 1 stycznia do 30 czerwca 2025 roku. Minister nauki Marcin Kulasek podczas środowej konferencji zaznaczył, że to półrocze zostało dobrze wykorzystane, mimo trudnych warunków związanych ze zmianami w Europie.

Najważniejszym osiągnięciem, według wiceministra Andrzeja Szeptyckiego, jest przygotowanie dokumentów, które w przyszłości umożliwią wprowadzenie Wspólnego Dyplomu Europejskiego. 12 maja 2025 r. Rada UE jednogłośnie przyjęła rezolucję w tej sprawie, zakładającą trzyetapowy plan działań.

Zgodnie z przyjętym harmonogramem, w latach 2025–2026 mają powstać szczegółowe kryteria i wskaźniki jakości. W latach 2026–2028 znak jakości będzie wdrażany i monitorowany, co pozwoli Radzie UE w 2029 roku zdecydować o ewentualnym uruchomieniu wspólnego dyplomu.

Deklaracja Warszawska i program dla nauki w UE

Drugim kluczowym elementem polskiej prezydencji była Deklaracja Warszawska, podpisana w marcu przez ministrów nauki państw UE. Dokument wzywa do zwiększenia środków finansowych na badania i innowacje w nowej perspektywie budżetowej.

Wiceminister Maria Mrówczyńska poinformowała, że deklaracja umożliwiła powołanie samodzielnego programu badawczo-innowacyjnego na wzór obecnego programu Horyzont Europa. Podkreśliła, że początkowo Komisja Europejska planowała inne rozwiązanie – włączenie programu w szersze ramy gospodarcze.

W ramach działań polskiej prezydencji wypracowano też ramy śródokresowej oceny programu Horyzont Europa oraz zarys jego dalszego rozwoju. Kolejne prace nad tym programem przypadną na czas duńskiej prezydencji w Radzie UE.

W maju ministrowie nauki krajów UE przyjęli także Agendę Polityczną Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA) na lata 2025–2027. Dokument identyfikuje potrzeby i możliwości rozwoju nauki w zmieniającym się świecie i wspiera rozwój gospodarczy Polski oraz całej Unii.

Rozwój sztucznej inteligencji i energetyki jądrowej

W ramach polskiego przewodnictwa przyjęto także rozporządzenie Euratom, które przedłuża do 2027 roku finansowanie szkoleń i badań w dziedzinie energetyki jądrowej. Program wspiera rozwój technologii jądrowych w UE.

Podczas majowego posiedzenia Rady ds. Konkurencyjności (COMPET) ministrowie przyjęli również konkluzje dotyczące rozwoju sztucznej inteligencji w nauce. Wyznaczają one ramy dla etycznego i odpowiedzialnego wykorzystania AI w badaniach.

Minister Marcin Kulasek zaznaczył, że nowe zasady dotyczą m.in. przeciwdziałania dezinformacji i manipulacjom oraz podkreślają, że decyzje mają podejmować ludzie, nie maszyny. Wskazał również na praktyczny wymiar inwestycji w AI – w Polsce powstaje jedna z fabryk w ramach wspólnego europejskiego przedsięwzięcia.

Jesienią spodziewane jest rozstrzygnięcie w sprawie lokalizacji drugiej takiej fabryki. Zdaniem ministra, infrastruktura ta pozostanie trwałym elementem rozwoju technologicznego kraju i Unii Europejskiej.

Źródło: PAP