Nowy światowy (nie)ład

Świat przechodzi od węgla, ropy i gazu do metali, które stają się fundamentem nowych technologii energetycznych i cyfrowych. Chiny, dominujące w ich wydobyciu i rafinacji, używają ich jako narzędzia presji politycznej. Dla Zachodu – także Polski – to sygnał, że udział w przetwarzaniu metali będzie kluczowy dla przyszłej suwerenności technologicznej.

Chiński przywódca Xi Jinping trzyma się mocno. Obrady IV Plenum Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin w dniach 20-23 października jednoznacznie potwierdziły jego jedynowładztwo i centralną rolę Xi w partii i państwie. Równocześnie wskazały na zwieranie szeregów rządzących elit.  

Świat wchodzi w kolejną fazę rywalizacji gospodarczej – tym razem nie o ropę, lecz o metale ziem rzadkich. Chiny, kontrolujące większość globalnego wydobycia i rafinacji, wykorzystują swoją dominację, by budować wpływy i testować odporność Zachodu. Stany Zjednoczone odpowiadają cłami, a Europa – analizami i ostrzeżeniami. Ale bez wspólnej strategii wobec Pekinu Unia Europejska ryzykuje utratę nie tylko surowców, lecz także pozycji w nowym porządku technologicznym.

Przez lata patrzyliśmy na Chiny ideologicznie, podczas gdy Pekin konsekwentnie działał pragmatycznie. Dziś Państwo Środka to potęga, której nie da się ignorować. Czy Polska ma plan na współpracę z nowym mocarstwem – czy nadal dryfuje bez strategii?

Bezprecedensowe spotkania przywódców na Alasce i w Białym Domu zapisały się już w historii. Choć na razie nie ma przełomu, widać, że Rosja zyskuje przewagę. Polska natomiast – pochłonięta konfliktem wewnętrznym – nie odgrywa znaczącej roli w kluczowym momencie globalnej gry mocarstw.

Mija 50 lat od nawiązania oficjalnych relacji między instytucjami europejskimi – dawniej Wspólnotami, dziś Unią Europejską – a władzami Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL). Zamiast festynów, celebracji i fajerwerków, mieliśmy jednodniowy szczyt. Turbulencje wokół niego dowodzą, że znajdujemy się raczej na trajektorii spadkowej, a nowych impulsów w relacjach brak.

Druga tura amerykańsko-chińskich rozmów przełamała impas. Umowa ramowa musi jednak jeszcze zostać zatwierdzona przez prezydentów obu państw. Obie strony mają czas do 10 sierpnia tego roku, by ostatecznie ogłosić, jakie taryfy celne i na jakie kategorie towarów będą obowiązywać.

Od 2015 r. więcej kapitału wypływa z Chin, niż do niego napływa z zagranicy. Inicjatywa Pasa i Szlaku się nie powiodła, ale Węgry wciąż są beneficjentem chińskich inwestycji, które mogą wkrótce nawet przewyższyć niemieckie. Czy to się Węgrom opłaci?

Węgierscy szpiedzy w Ukrainie przypomnieli światu, że rząd Viktora Orbána działa według własnych reguł i stoi po stronie Rosji, Chin i Turcji, a nie Europy. To się może zmienić: szanse w wyborach parlamentarnych, które odbędą się w przyszłym roku, ma opozycyjna partia Tisza.

Skuteczny model singapurski wzięły sobie za wzór władze w Pekinie. Jeśli konsekwentnie utrzymają kurs, to zmienią układ sił na globie. Dlatego o Singapurze i stosowanych tam, unikatowych, a u nas „egzotycznych” rozwiązaniach warto wiedzieć zdecydowanie więcej. Maleńki kraj, u nas praktycznie nieznany, charakteryzują: trzeźwy realizm, pragmatyzm oraz merytokracja, czyli rządy światłych, dobrze przygotowanych i wykształconych elit - pisze prof. Bogdan Góralczyk, analityki XYZ.