Szybka kolej zdominuje inwestycje CPK. Linia „Y” coraz bliżej

Spółka Centralny Port Komunikacyjny złożyła w piątek (7 lutego) wniosek do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska o wydanie decyzji środowiskowej dla 74-kilometrowego odcinka Kolei Dużych Prędkości (KDP) między Sieradzem, Kaliszem a Pleszewem. Linia będzie kluczowym elementem linii „Y”, która ma zostać oddana do użytku w 2035 r. Cała linia „Y” będzie liczyć 480 km.

Według przedstawicieli spółki, miasta takie jak Kalisz zyskają na KDP najwięcej. Liczba pasażerów wzrośnie tam do 2050 r., o 420 proc., czyli z 1700 do 7800 pasażerów na dobę. Na powstaniu kolei dużych prędkości ma zyskać także Płock, ale, jak podkreśla CPK, beneficjentami nowej infrastruktury będą wszystkie miejscowości, także miasta średnie i mniejsze, które znajdują się na trasach planowanych odcinków KDP.

– Dotychczas na inwestycje kolejowe przewidzieliśmy 76,8 mld zł z przeznaczonych na CPK 130 mld zł. To środki, które stanowią dominującą część inwestycji CPK – mówił prezes spółki, dr Filip Czernicki.

Pierwszy odcinek KDP coraz bliżej

Spółka przygotowuje się do budowy pierwszego odcinka KDP w Polsce, czyli tzw. linii „Y”. Będzie to pierwsza trasa kolei dużych prędkości nie tylko w kraju, ale także w tej części Europy Środkowo-Wschodniej. Linia „Y”, która połączy Warszawę, CPK, Łódź, Poznań i Wrocław, jest elementem europejskiej sieci TEN-T, czyli priorytetowych unijnych szlaków komunikacyjnych.

– Przechodzimy od słów do czynów i ruszamy z budową linii „Y”, która połączy cztery z pięciu największych polskich miast. Budowa „Y” to praktyczna realizacja Polski w 100 minut, bo tyle zajmie przejazd, do tej pory nie mamy alternatywy w postaci idącej równolegle linii kolejowej – mówił Piotr Rachwalski, członek zarządu CPK, odpowiedzialny za komponent kolejowy w spółce.

Najpierw spółka chce oddać odcinek między Łodzią a Warszawą, aby lotnisko było skomunikowane z Kolejami Dużych Prędkości.

W 2024 r. rozpoczęto budowę komór startowej (Retkinia) i odbiorczej (Fabryczna) dla maszyny drążącej tunel (TBM) oraz ogłoszono przetarg na drążenie tunelu (obecnie trwa ocena ofert – złożono pięć, wszystkie zmieściły się w budżecie).

UE dofinansuje polskie KDP

Jak podkreśla spółka, to, co wyróżnia nowy Program Wieloletni CPK to nie tylko „urealnienie” terminów inwestycji, ale także zapewnienie dofinansowania. Prezes Filip Czernicki odniósł się tym samym do zapewnień inwestycyjnych poprzedników, którzy inwestycje kolejowe chcieli realizować w formule PPP (partnerstwa publiczno-prywatnego).

– Wiele linii, które państwo znacie pod hasłem „szprychy”, nie miało żadnego finansowania. Dzisiaj możemy powiedzieć, że Program Wieloletni jest nie tylko urealniony pod hasłem terminów, ale ma także dofinansowanie projektu – mówił prezes CPK.

Jak dodał, dofinansowanie unijne na komponent kolejowy jest jak najbardziej realne.

– Liczymy, że inwestycje będą też atrakcyjne dla Unii Europejskiej jako rozwój sieci TEN-T i połączenia w regionie. Im więcej środków unijnych, tym mniejsze wydatki z budżetu państwa. Chcemy pokazać, ze jesteśmy nie tylko zaawansowani, ale przygotowani, aby te projekty realizować – dodał dr Filip Czernicki.

Na realizację projektów kolejowych spółka CPK otrzymała dotychczas z Unii Europejskiej ponad 550 mln zł. W tym roku spółka przekazała również do Komisji Europejskiej trzy wnioski o dofinansowanie z Instrumentu „Łącząc Europę” 2021-2027. Wszystkie z nich zostały już zatwierdzone przez Ministerstwo Infrastruktury oraz Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Ich łączna wartość to 1,18 mld zł.

Linia Kolei Dużych Prędkości „Y” łącząca Warszawę z Łodzią, Poznaniem i Wrocławiem będzie obsługiwana przez pociągi osiągające prędkość do 320 km/h.

Po zakończeniu warsztatów wojewódzkich ruszą prace planistyczne przy wykorzystaniu m.in. Pasażerskiego Modelu Transportowego (PMT) oraz Towarowego Modelu Transportowego (TMT). Zakończą się one analizą, której efektem będzie koncepcja Zintegrowanej Sieci Kolejowej. Koncepcja ta określi kierunki rozwoju infrastruktury z udziałem CPK i PKP PLK po 2035 r. dla sieci kolejowej.

Realizacja tych kierunków rozpocznie się w latach 30., czyli po zakończeniu obecnie trwającego Programu Wieloletniego CPK 2024-2032, który został przyjęty przez Radę Ministrów ostatniego dnia grudnia ub. roku, i Krajowego Programu Kolejowego do 2030 r., stanowiącego podstawę inwestycji PKP PLK. Przedmiotem analiz nie jest linia „Y”.

Mini wywiad

Zdaniem Macieja Laska:

Które miasto najwięcej zyska na KDP?

Maciej Lasek, pełnomocnik ds. budowy CPK: W największym stopniu – jeżeli mówimy o miastach średniej wielkości – na KDP zyska miasto Kalisz. Prognozujemy dla niego 420 proc. przyrostu ruchu pasażerskiego w perspektywie 2050 r. Z naszych analiz wynika, że żadne inne miasto w Polsce nie zwiększy tak swojego potencjału. Wspomniałem również o Grudziądzu, gdzie ten wzrost jest szacowany na poziomie około 219 proc. Jednak praktycznie każde miasto zyskuje na kolei dużych prędkości – także m.in. układem torowym, dobrą ofertą kolejową i KDP.

Wypełnienie pociągów dużej prędkości będzie się kształtowało na poziomie 60-70 proc. Dzisiaj równie istotny jak prędkość jest czas przejazdu, zwłaszcza na dużych odległościach, bo tam musimy konkurować z bardzo lubianym przez Polaków sposobem podróżowania własnym samochodem. Musimy dać Polakom naprawdę bardzo dobrą ofertę. Dlatego czas przejazdu między dużymi miastami powinien być skrócony o 30 proc. w porównaniu do przejazdu samochodem. Podobnie wygląda to w innych krajach europejskich.

Wiele sobie obiecujecie po liberalizacji rynku kolejowego w 2030 r.?

Liberalizacja wprowadzi podobną rewolucję na rynku przewozów kolejowych jak liberalizacja rynku lotniczego i powstanie tanich linii. Na rynek prawdopodobnie wejdą inne firmy. Konkurencja jest zawsze dobra dla pasażera.

Jakie są prognozowane ceny biletów na przejazd pociągami KDP?

Dzisiaj nie wiemy de facto, ile będzie kosztował w 2040 czy 2035 r. bilet na kolej dużych prędkości. Elementy, które wpływają na to, czy pasażerowie wybierają dany rodzaj transportu, są wpisane w pasażerski model transportowy. Uwzględnia on nie tylko, z jaką prędkością pociąg będzie jechał, gdzie się mógłby zatrzymać, ale wielkość miast i populacje, które mogą skorzystać z danego przystanku, jak również siłę nabywczą pasażerów.

Maciej Lasek

wiceminister infrastruktury, pełnomocnik rządu ds. budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego.

Główne wnioski

1. Unia Europejska do tej pory dofinansowała projekty Kolei Dużych Prędkości w Polsce kwotą na poziomie 550 mln zł. Władze spółki CPK liczą na pozyskanie jak największego dofinansowania na sieć KDP, co ma odciążyć budżet państwa.
2. Spółka CPK skupia się obecnie na linii „Y”, która połączy cztery z pięciu największych polskich miast. Pierwszy odcinek KDP w Polsce ma być gotowy w 2035 r., ale jego budowa ma się rozpocząć już w przyszłym roku.
3. Zdaniem władz spółki CPK beneficjentem KDP w Polsce będą nie tylko duże miasta, ale także mniejsze i średnie. Najwięcej na kolei dużych prędkości ma skorzystać Kalisz, liczba pasażerów wzrośnie tam do 2050 r., o 420 proc., czyli z 1700 do 7800 pasażerów na dobę.