Kazachstan chce zmienić system parlamentarny

Prezydent Kazachstanu Kasym-Żomart Tokajew zapowiedział likwidację jednej z dwóch izb parlamentu. W 2027 roku kraj ma przeprowadzić referendum w tej sprawie.

Reforma parlamentu

Tokajew ogłosił, że proponuje przejście z systemu dwuizbowego na jednoizbowy, poprzez likwidację Senatu. Jak podkreślił, reforma ma być „logiczną kontynuacją wcześniejszych zmian, w tym reformy władzy prezydenckiej”.

Zapowiedź padła w trakcie dorocznego orędzia o stanie państwa, w którym prezydent przedstawił główne zadania rządu na nadchodzący rok.

Według Tokajewa, dyskusja nad zmianą i wypracowanie szczegółowych rozwiązań potrwa około roku. Następnie w 2027 roku zostanie przeprowadzone ogólnokrajowe referendum w tej sprawie.

Prezydent podkreślił, że „wszystkie kwestie o kluczowym znaczeniu dla państwa będą rozstrzygane wyłącznie za zgodą narodu”.

Dodał również, że nowy skład parlamentu powinien być wybierany wyłącznie na podstawie list partyjnych.

Aktualny system i możliwe skutki

Obecnie Parlament Kazachstanu składa się z dwóch izb: niższej, czyli Mażylisu, oraz wyższej – Senatu.

Obie izby były wybierane w przedterminowych wyborach w 2023 roku, po referendum z 2022 roku, które zmniejszyło liczbę deputowanych. W przypadku przyjęcia nowych zmian konieczne będą kolejne wybory parlamentarne.

Zmiana systemu może przyspieszyć proces stanowienia prawa oraz ograniczyć koszty funkcjonowania parlamentu. Będzie się jednak wiązać także ze zmianą w układzie sił politycznych.

Obecnie w razie nieobecności prezydenta władzę przejmuje kolejno przewodniczący Senatu, przewodniczący Mażylisu, a następnie premier. Likwidacja Senatu skróci tę listę.

Według politologa Dosyma Satpajewa reforma ma przygotować grunt pod przyszły transfer władzy. Jego zdaniem przewodniczący jednoizbowego parlamentu zyska wyższą pozycję konstytucyjną w kolejności sukcesji po prezydencie.

Rola partii politycznych

Jednym z budzących dyskusje punktów propozycji jest wybór deputowanych wyłącznie z list partyjnych. Oznaczałoby to rezygnację z kandydatów indywidualnych.

Eksperci wskazują, że w praktyce mogłoby to skoncentrować władzę w rękach jednej partii. W Kazachstanie od lat dominuje partia Amanat, która regularnie uzyskuje najlepsze wyniki wyborcze.

Zarówno były prezydent Nursułtan Nazarbajew, jak i obecny prezydent Tokajew byli związani z tą partią. Po referendum z 2022 roku prezydent nie może jednak należeć do partii w czasie sprawowania urzędu.

Tokajew zaznaczył, że wybory wyłącznie na listy partyjne to jedynie propozycja. Niewykluczone, że kandydaci indywidualni zachowają możliwość ubiegania się o mandaty.

Kwestie te mają zostać rozstrzygnięte w trakcie rocznych konsultacji przed referendum.

Nowe priorytety państwa

W swoim orędziu Tokajew ogłosił także powołanie Ministerstwa Sztucznej Inteligencji i Rozwoju Cyfrowego. Nowy resort ma odpowiadać za wdrażanie technologii AI we wszystkich sektorach gospodarki.

Prezydent zapowiedział również zmianę polityki inwestycyjnej – z koncentracji na surowcach w stronę przemysłu i produkcji.

Komitet ds. Zwrotu Nielegalnych Aktywów został przemianowany na Komitet Ochrony Praw Inwestorów. Tokajew poinformował, że udało się odzyskać 850 mld tenge (ok. 1,4 mld euro), które przeznaczono na szkoły, szpitale i infrastrukturę.

Do końca 2025 r. Kazachstan ma przyjąć nową ustawę bankową. Jej celem będzie zwiększenie konkurencji w sektorze finansowym, przyciągnięcie nowych instytucji oraz rozwój aktywów cyfrowych.

Prezydent wezwał również do rozwoju cyfrowego tenge i utworzenia Państwowego Funduszu Aktywów Cyfrowych, który miałby gromadzić rezerwy kryptowalut i instrumentów opartych na blockchainie.

Gospodarka i transport

Władze zapowiedziały działania na rzecz obniżenia inflacji, która osłabia wzrost dochodów obywateli.

Kazachstan planuje gruntowną modernizację rolnictwa, stawiając na innowacje, wydajność i zmniejszenie zależności od importu.

Transport i logistyka mają pozostać jednym z filarów rozwoju państwa. Obecnie przez Kazachstan przewozi się ponad miliard ton ładunków rocznie.

Tokajew podkreślił znaczenie korytarzy tranzytowych Północ–Południe, Wschód–Zachód oraz Transkaspijskiego. Rząd ma rozwijać cyfrowe platformy i zwiększyć rolę transportu kontenerowego.

Prezydent polecił także nadanie specjalnego statusu nowemu miastu Ałatau. Ma to być pierwsze w Azji Centralnej miasto cyfrowe, w którym możliwe będzie dokonywanie płatności kryptowalutami.

Energetyka i atom

Tokajew zapowiedział przyspieszenie budowy drugiej i trzeciej elektrowni jądrowej w Kazachstanie. Inwestycje mają zapewnić długoterminowe bezpieczeństwo energetyczne kraju.

Modernizacja sektora energetycznego ma być jednym z priorytetów polityki państwa w nadchodzących latach.

Źródło: Euronews