Eksplozja popularności ryczałtu trwa. Już ponad milion prowadzących działalność gospodarczą rozlicza się w tej formie

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych stanowi uproszczoną formę opłacania podatku dochodowego od osób fizycznych. W 2024 r. minęła trzydziesta rocznica wprowadzenia tego systemu. Dotyczy on głównie dwóch źródeł przychodu: pozarolniczej działalności gospodarczej (DG) oraz najmu prywatnego.

Liczba deklaracji złożonych z obu tych tytułów była zbliżona w 2024 r.: 1,02 mln z DG oraz 1,07 mln z najmu. Natomiast udział przychodów był już znacząco odmienny. Z 317,5 mld zł przychodu niemal 90 proc. pochodziło z działalności gospodarczej. W porównaniu z ubiegłym r. przychody w obu kategoriach wzrosły w podobnym tempie – 15-17 proc.

Przyczyny eksplozji popularności

Deklarowane przychody na ryczałcie są obecnie ponad czterokrotnie wyższe niż w 2020 r., a płacony podatek – ponad sześciokrotnie wyższy, jak obrazuje powyższa grafika. Skąd tak gwałtowny wzrost przychodów rozliczanych w tej formie od 2020 r.?

Po pierwsze – i najważniejsze – wynika to ze zmian prawnych:

podniesienia limitu przychodów z działalności gospodarczej uprawniającego do korzystania z ryczałtu z 250 tys. do 2 mln euro od 2021 r.,
obniżenia stawek ryczałtu dla wybranych źródeł przychodu – 14 proc. m.in. dla usług medycznych i architektonicznych oraz 12 proc. dla informatyków od 2022 r.,
wprowadzenia preferencyjnego rozliczenia składki zdrowotnej na ryczałcie względem innych form w ramach reformy Polskiego Ładu,
od 2023 r. najem należy rozliczać wyłącznie na ryczałcie (wcześniej można było również na skali podatkowej).

Powyższy wykres pokazuje liczbę podatników na ryczałcie w latach 1999-2024. W porównaniu z 2021 r. wzrosła ona o 600 tys. Zarówno liczba deklaracji z działalności gospodarczej, jak i z najmu zwiększyła się o 300 tys. W przypadku DG byli to jednak inni podatnicy, o czym świadczy gwałtowny wzrost przeciętnego przychodu wykazywanego w deklaracjach, a także zmiana struktury przychodów według stawek.

Średni przychód był dość płaski w latach 1999-2020 i wahał się w przedziale 43-62 tys. zł. W 2021 r. wzrósł on o prawie 30 proc. Rząd rozszerzył wówczas katalog wolnych zawodów uprawnionych do wyboru opodatkowania ryczałtem, a także obniżył im stawkę.

O tym, jak zmieniła się struktura, świadczy fakt, że jeszcze w 2019 r. tylko 2,5 proc. całości przychodów podatnicy wykazali dla działalności o stawce powyżej 8,5 proc. W 2024 r. było to już ponad 25 proc. Pokazuje to przesuwanie się coraz większej liczby osób wykonujących wolne zawody na ryczałt.