Liczba osób na płacy minimalnej nie drgnęła od trzech lat. Ale w 2026 r. nastąpi już znaczny spadek

Płaca minimalna wzrosła między 2016 a 2024 r. z poziomu 1 850 zł do 4 271 zł (średniorocznie), czyli o ponad 130 proc. W analogicznym okresie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej podwoiło się (wzrosło o 100 proc.). Konsekwencją tego był wzrost relacji płacy minimalnej do przeciętnej z 46 proc. do 52 proc. Jednak liczba osób otrzymujących płacę minimalną na koniec obu okresów nieznacznie spadła o 2,5 proc. (o 38 tys. osób).

W samym 2024 r. płaca minimalna wzrosła o ponad 20 proc. Z kolei Główny Urząd Statystyczny (GUS) poinformował niedawno, że na dzień 31 grudnia 2023 r. 1,429 mln pracowników najemnych otrzymywało wynagrodzenie brutto nieprzekraczające minimalnej płacy. Oznacza to wzrost w porównaniu z 2022 r. o 2 tys. osób (0,1 proc.).

Płaca minimalna w 2025 ...

Czy możemy coś powiedzieć o 2025 r. i 2026 r.? Na podstawie oficjalnych danych publikowanych przez GUS jeszcze niewiele.

Wskazują one, że w czerwcu br. drugi decyl (5 039 zł) był powyżej płacy minimalnej (4 666 zł). Oznacza to, że 80 proc. zatrudnionych zarabiało wówczas powyżej 5 039 zł. A zatem na pewno odsetek osób na płacy minimalnej jest poniżej 20 proc. Aby określić dokładnie, czy wynosi on 12 proc., czy na przykład 16 proc., potrzebowalibyśmy bardziej szczegółowych danych. Biorąc pod uwagę, że przeciętne zatrudnienie w gospodarce narodowej wyniosło ok. 11 mln etatów, możemy z całą pewnością stwierdzić, że liczba ta mieści się w przedziale od 1,1 do 2,2 mln osób.

Więcej o tym i przyszłym roku może powiedzieć nam powyższy wykres. Istnieje wyraźna zależność między dynamiką wzrostu płacy minimalnej i przeciętnej płacy a liczbą osób otrzymujących wynagrodzenie minimalne. W uproszczeniu: gdy płaca minimalna rośnie szybciej niż przeciętne wynagrodzenie, liczba osób na płacy minimalnej wzrasta. Gdy płaca minimalna rośnie wolniej, liczba osób na płacy minimalnej maleje.

W 2025 r. wzrost płacy minimalnej (9,2 proc. średniorocznie) ma być wyższy od prognozowanej przez Ministerstwo Finansów dynamiki płac w gospodarce (8,2 proc.) zaledwie o 1 pkt proc.

... i 2026 r.

Na 2026 r. przewidziano już tylko minimalną, wymaganą przez ustawę, podwyżkę najniższej płacy (o 3 proc.). A zatem jej wzrost będzie znacznie niższy niż przeciętnej pensji (o 6,4 proc.). Spowoduje to spadek relacji płacy minimalnej do przeciętnej z 52,7 proc. w 2025 r. do 51 proc. To jednak wciąż historycznie przyzwoity poziom.

Przytoczony wykres sugeruje, że w ciągu ostatniej dekady mieliśmy do czynienia z podobną sytuacją (o takiej skali) dwa razy: w 2018 i 2022 r. W obu przypadkach odnotowany został znaczny spadek liczby osób pracujących na płacy minimalnej (o odpowiednio 3,7 i 8,6 proc.). Wydaje się, że z podobną sytuacją będziemy mieli do czynienia w przyszłym roku.

Porównanie w UE

Jak sytuujemy się na tle innych krajów? Dane są niestety kompilowane przez Eurostat ze sporym opóźnieniem i tylko raz na cztery lata. W 2022 r. udział pracowników zarabiających poniżej 105 proc. płacy minimalnej w Polsce wyniósł według tych danych 10,1 proc. A zatem, pomimo szerszej definicji niż ta używana przez GUS, wskaźnik ten był nieco niższy (według GUS 11,8 proc.).

Wciąż znajdujemy się w czołówce krajów o wysokim udziale pracowników z płacą minimalną – na szóstym miejscu wśród państw UE z dostępnymi danymi. Na czele są Bułgaria (13 proc.), Francja (12,7 proc.) i Słowenia (12,6 proc.). W porównaniu z poprzednią edycją z 2018 r. udział ten dla Polski spadł o 2 pkt proc. (z 12,1 proc.). Wówczas zajmowaliśmy czwarte miejsce.

W obu latach relacja płacy minimalnej do przeciętnego wynagrodzenia była zbliżona (45,8 proc. w 2018 r. i 47,4 proc. w 2022 r.). Pokazuje to, że istnieje niezależny trend zmniejszania się liczby pracowników na płacy minimalnej, nawet przy utrzymywaniu tej relacji na zbliżonym poziomie. Odzwierciedla to dość silny rynek pracy, uwarunkowania demograficzne oraz zmiany strukturalne w gospodarce.