Rząd szykuje zmiany w rozliczaniu składek ZUS

Rząd przedstawił projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Ma ograniczyć obowiązki płatników składek wobec ZUS i uprościć przekazywanie dokumentów ubezpieczeniowych. Projekt opublikowano w wykazie prac legislacyjnych.

Mniej obowiązków dla płatników

Nowe przepisy zakładają, że to ZUS przejmie od przedsiębiorców i innych płatników część zadań związanych z ustaleniem podstawy wymiaru składek i ich naliczaniem. Obecnie dokumenty przekazywane do ZUS często zawierają błędy – każdego miesiąca instytucja wszczyna około 52,5 tysiąca postępowań wyjaśniających.

Według danych, na koniec 2024 roku w ZUS zarejestrowanych było blisko 3 mln aktywnych płatników składek, z czego ponad 1,78 mln to osoby opłacające składki wyłącznie na własne ubezpieczenie. Nowelizacja ma odciążyć przedsiębiorców i poprawić jakość danych gromadzonych na kontach płatników i ubezpieczonych.

Projekt przewiduje również usprawnienie wymiany danych między systemem ZUS a systemami zewnętrznymi i kadrowo-płacowymi. Ma to przyspieszyć przyznawanie świadczeń krótko- i długoterminowych.

Jednolity plik ubezpieczeniowy

Jednym z kluczowych rozwiązań ma być wprowadzenie jednolitego pliku ubezpieczeniowego (JPU). Będzie on zestawieniem danych dotyczących płatnika i ubezpieczonego, przekazywanych przez PUE ZUS lub bezpośrednio z systemów kadrowo-płacowych do systemu IT ZUS.

Na podstawie danych z JPU ZUS przygotuje propozycje dokumentów ubezpieczeniowych, które następnie płatnicy będą musieli zatwierdzić, skorygować lub uzupełnić. W przypadku korekt konieczne będzie ich uzasadnienie.

Nowe rozwiązania przewidują także wprowadzenie dodatkowych terminów na przekazywanie danych. Płatnicy będą mogli ustalić składki zaliczkowo w celu obliczenia wynagrodzenia, a osoby opłacające składki wyłącznie na własne ubezpieczenie będą miały je rozliczane przez ZUS z urzędu, z uwzględnieniem ulg.

Osoby, których prawo do ulg zależy od wysokości przychodu, będą mogły przekazywać te dane przez aplikację mZUS lub PUE ZUS. Na tej podstawie będzie też ustalana wysokość składki zdrowotnej, a ZUS sporządzi propozycję jej rocznego rozliczenia.

Nowe obowiązki i zasady

W projekcie zapisano, że ZUS będzie mógł pomniejszać podstawę wymiaru składek, jeśli płatnik przedstawi dane o niezdolności do pracy. Gdy dokumenty nie zostaną przekazane w terminie, instytucja przygotuje je w oparciu o poprzednie dane lub minimalną podstawę wymiaru.

Zmiany zakładają również możliwość zapisywania na kontach płatników i ubezpieczonych dokumentów sporządzonych z urzędu. W przypadku przyznania tzw. wakacji składkowych ZUS wystawi komplet dokumentów uwzględniających zwolnienie z opłacania składek.

Jeśli płatnik nie zatwierdzi dokumentów w terminie, ZUS zewidencjonuje je na jego koncie. Instytucja wystawi także kwotę należnych składek z możliwością elektronicznej płatności po zatwierdzeniu dokumentów.

Nowelizacja wprowadzi także obowiązek wystawiania ubezpieczonym rocznych informacji o składkach do 28 lutego każdego roku. Dane będą dostępne na PUE ZUS w podziale na poszczególne miesiące, a płatnicy i ubezpieczeni zyskają prawo do składania reklamacji.

Źródło: PAP