W oczekiwaniu na zmiany w podatku Belki. 0,5 proc. podatników odpowiadało za niemal 75 proc. wszystkich dochodów ze sprzedaży akcji

Minister finansów Andrzej Domański zapowiedział niedawno, że w najbliższych dniach zostaną ponownie przedstawione propozycje zmian w podatku od zysków kapitałowych (potocznie tzw. podatku Belki). Przedstawiamy krótką analizę tego, jak rozkładają się dochody ze zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych (a także kryptowalut).

Dochód ze sprzedaży akcji stanowi tylko jeden z elementów podatku Belki. Oprócz niego istotne są również dochody z zysków z lokat czy kont oszczędnościowych, obligacji, funduszy kapitałowych oraz dywidend. Są one opodatkowane u źródła (w momencie wypłaty np. przez banki czy domy maklerskie), a zatem informacja o podatnikach jest przekazywana zbiorczo do Ministerstwa Finansów. Sprzedaż akcji i pochodnych instrumentów finansowych jest natomiast rozliczana indywidualnie na formularzu PIT-38, a więc możemy powiedzieć o nich nieco więcej.

W 2024 r. wpływy z podatku ze sprzedaży akcji wyniosły 3,2 mld zł, a z pozostałych elementów 7,4 mld zł. Poniżej znajduje się wykres dochodów budżetowych z pierwszego tytułu. Można zauważyć sporą wahliwość, co wiąże się z sytuacją na rynkach finansowych. Niemniej w ostatnich latach nastąpił wzrost dochodów, co wynika również ze zwiększonej liczby podatników składających PIT-38.

Koncentracja dochodów

Dochody z tytułu zbycia akcji są spośród wszystkich źródeł dochodu wykazywanych w PIT najsilniej skoncentrowane, czyli mały odsetek osób odpowiada za ich dużą część. Ok. 40-50 proc. z 277 tys. podatników wykazuje bowiem w tej kategorii straty lub zerowy dochód, a dodatni – ok. 127 tys. osób. 1 proc. podatników o najwyższym dochodzie ze zbycia akcji w 2018 r. (ok. 1,3 tys. osób) odpowiada za 73,5 proc. dochodów z tego tytułu. Dla porównania: dla pozarolniczej działalności gospodarczej czy umowy o pracę było to odpowiednio 25 proc. i 7,4 proc.

Aby znaleźć się w gronie 1 proc. podatników o najwyższych dochodach ze sprzedaży akcji, trzeba było wówczas przekroczyć 660 tys. zł. Średni dochód w tej grupie wyniósł zaś 4,7 mln zł. Należy jednak pamiętać, że opodatkowanie wiąże się bezpośrednio ze zleceniem sprzedaży w danym roku. Warto byłoby zatem zbadać koncentrację dochodów z tego tytułu w dłuższym horyzoncie czasowym. Niestety, ostatnie dane, na których możemy się opierać, pochodzą z 2018 r.

Zróżnicowanie regionalne

Dysponujemy za to danymi dotyczącymi rozbicia regionalnego dochodów ze sprzedaży akcji w 2023 r. Silna koncentracja dochodów z tego tytułu jest zróżnicowana geograficznie. Dominują duże miasta. Podatnicy z Warszawy odpowiadali za 20 proc. dochodów wykazanych w PIT-38, podczas gdy udział stolicy w populacji Polski to ok. 5 proc. Dochody mieszkańców Warszawy, Poznania, Krakowa, Wrocławia i Gdańska stanowiły ok. 40 proc. całkowitych dochodów ze sprzedaży akcji. Populacja tych pięciu miast to 12 proc. liczby ludności Polski.