Transformacja polskiego ciepłownictwa wymaga nawet 400 mld zł i zmian w prawie

Polski sektor ciepłowniczy stoi przed koniecznością gruntownej transformacji i dekarbonizacji. Według raportu EY, do realizacji tych celów potrzebne będą inwestycje rzędu 200–400 mld zł oraz nowe ramy legislacyjne.

Wyzwania transformacji sektora

Polskie ciepłownictwo zmaga się z efektami kryzysu energetycznego wywołanego wojną w Ukrainie, wzrostem cen surowców, a także rosnącymi kosztami emisji CO₂ i spadającą liczbą odbiorców. Jak wynika z raportu EY „Ciepłownictwo systemowe w obliczu zmian”, pełna dekarbonizacja sektora będzie wymagać inwestycji sięgających nawet 400 mld zł.

Według danych Forum Energii koszty te mogą wynieść od 196 do 225 mld zł, natomiast Narodowe Centrum Badań i Rozwoju wskazuje na kwotę rzędu 428 mld zł. Tymczasem sektor ma bardzo niski wskaźnik płynności finansowej – 0,57 – co oznacza trudności w pozyskiwaniu finansowania zewnętrznego.

Mieszanka energetyczna i źródła finansowania

W 2023 roku udział węgla w systemie ciepłowniczym wyniósł 61 proc., a wartość inwestycji w sektorze sięgnęła 5 mld zł. Mniej niż 30 proc. tych środków pochodziło ze źródeł zewnętrznych. Branża potrzebuje środków na przekształcenie miksu energetycznego oraz poprawę rentowności, a także bardziej przewidywalnego systemu taryfowego - przekazuje PAP Biznes.

Pomóc mają programy unijne, m.in. Fundusz Modernizacyjny z programem „OZE – źródło ciepła dla ciepłownictwa” o budżecie 2 mld zł oraz LIFE Clean Energy Transition z pulą 1 mld euro do 2027 r. Wsparcie przewidziano także w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO).

Nowe regulacje i unijne strategie

Od 1 stycznia 2025 roku średnie instalacje spalania (MCP) powyżej 5 MW będą musiały spełniać nowe, surowe normy emisji. Polska implementuje też unijne strategie, takie jak „Fit for 55”, REPowerEU oraz Heat Pump Action Plan (HPAP), zakładające m.in. montaż 6 mln pomp ciepła rocznie.

W czerwcu 2024 r. Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie Net-Zero Industry Act, które ma przyspieszyć procedury i skrócić czas wydawania pozwoleń na strategiczne projekty zeroemisyjne.

Apel o zmiany legislacyjne

Zdaniem ekspertów EY, niezbędne są zmiany w przepisach oraz długofalowy plan finansowania, który zapewni stabilność producentom i odbiorcom ciepła. – Potrzebujemy kompleksowego i przemyślanego planu transformacji energetycznej w Polsce – powiedział Dariusz Kryczka, partner EY Law.

Według Kryczki, konieczne są narzędzia umożliwiające realizację ambitnych celów klimatycznych i gospodarczych. Programy zamrażania cen energii i ciepła wymagają zastąpienia trwałym rozwiązaniem systemowym, które pogodzi interesy wszystkich stron rynku.

W raporcie EY podkreślono, że polskie ramy prawne już dziś wyznaczają kierunek zmian, ale sektor potrzebuje konkretnych działań umożliwiających ich wdrożenie. Dekarbonizacja i modernizacja ciepłownictwa stanowi jedno z największych wyzwań infrastrukturalnych w Polsce.